%0 Journal Article %T بررسی باستان شناختی پهنه فرهنگی نیشابور از منظر معدن کاوی و فلزکاری کهن در دوران اسلامی %J پژوهش های باستان شناسی ایران %I دانشگاه بوعلی سینا %Z 2345-5225 %A حاجی علیلو, سولماز %A لاله, هایده %D 2014 %\ 01/21/2014 %V 3 %N 5 %P 101-120 %! بررسی باستان شناختی پهنه فرهنگی نیشابور از منظر معدن کاوی و فلزکاری کهن در دوران اسلامی %K نیشابور %K معدن کاوی و فلزکاری کهن %K فناوری ذوب %K کارگاه های تولیدات فلزی %K استقرارگاه های انسانی %R %X صنعت فلزکاری کهن همانند دیگر انواع صنایع شامل مراحل زنجیرواری از تولید فلز به‌عنوان ماده اولیه تا تولید و توزیع کالا می‌شده که از مرحله‌ی معدن‌کاوی و استخراج کانی معدنی آغاز و با گداز سنگ‌های معدنی و استخراج فلزات تا مرحله‌ی تولید کالا و سپس توزیع آن ادامه می‌یافته است. در طی این چرخه و در طول هزاره‌ها، از هر یک از مراحل تولید شواهدی باستان‌شناختی بر جای مانده که با شناسایی و مطالعه آن‌ها می‌توان به درک پتانسیل فلزکاری در منطقه و در نهایت توانایی ساکنان آن در بهره‌برداری از امکانات و قابلیت‌های زیست‌بوم چون منابع آبی، پوشش گیاهی وکانسارها دست یافت. بازشناسی فرآیند صنعت فلزکاری علاوه‌بر روشن کردن ارتباط میان مراحل مختلف در این چرخه به درک بهتر تأثیرات اجتماعی - اقتصادی این صنعت در بستر تحولات تاریخی منطقه مورد مطالعه نیز منجر می‌گردد. مقاله حاضر سعی دارد تا با استناد به نتایج بررسی روش‌مند متون و منابع نوشتاری، و بررسی روش‌مند میدانی باستان‌شناختی در بخشی از پهنه نیشابور، نوع و منبع کانسار استحصال شده و تکنولوژی ذوب به‌کاررفته در محوطه‌های فرآوری و شواهد مرتبط با حلقه‌های چرخه صنعت فلزکاری را باز شناسد تا امکان درک بهتر سه مرحله معدن‌کاوی و استخراج، ذوب و گداز فلزات، و تولید کالا در این منطقه فراهم آید. شناخت چرخه صنعت فلزکاری در پهنه نیشابور فهم حیات اقتصادی این کلان شهر ایران را در بستر تحولات تاریخی و فرهنگی جهان اسلام نیز میسر می‌سازد. %U https://nbsh.basu.ac.ir/article_709_b7ab2cbc765a74f17bafccb0c6c1d06f.pdf