TY - JOUR ID - 2102 TI - تعامل الگوی فضایی مسجد – مدرسه‌های دوره قاجار با معماری وارداتی غرب (نمونه موردی مسجد-مدرسه سپهسالار تهران) JO - پژوهش های باستان شناسی ایران JA - NB LA - fa SN - 2345-5225 AU - سجادزاده, حسن AU - دریائی, رحمت AU - ابراهیمی, محمدحسین AU - مصری, سارا AD - استادیار گروه شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا AD - دانشجو کارشناسی ارشد،دانشگاه بوعلی سینا AD - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه بوعلی سینا AD - دانشجوی دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه Y1 - 2017 PY - 2017 VL - 7 IS - 14 SP - 221 EP - 240 KW - دوره ی قاجار KW - عناصر معماری KW - معماری غربی KW - مسجد-مدرسه ی سپهسالار DO - 10.22084/nbsh.2017.9969.1432 N2 - در عصر قاجار تعدادی از عناصر معماری غربی وارد معماری ایرانی شد. این عناصر، ابتدا تأثیر خود را بر ساختمان‌های سلطنتی و اعیانی، سپس بناهای عمومی و معماری مسکونی و بناهای مذهبی گذاشتند. تا زمانی‌که تکنیک به‌کار‌‌گرفتن آن‌ها وارد ایران نشده بود، زبان معماری در حد تکرار الگوی بعضی از عناصر باقی‌ماند یا در حد ایده گرفتن و ساختن آن به‌شیوه‌ای سنتی دگرگون نشد. تا آن زمان، تغییر آن با تزیینات و روحیه‌ای ایرانی بود؛ بنابراین نفوذ این عناصر در ساختمان‌ها و ترکیب آن با معماری ایرانی، سبکی متفاوت به‌وجود آورد و ساختمان‌هایی با این سبک جدید بنا شد. یکی از این نمونه‌ها، مسجد و مدرسه‌ی سپهسالار است. این مسجد، نخستین و بزرگ‌ترین مسجد و مدرسه‌ی عالی در شهر تهران و از نزدیک‌ترین تلفیق‌های میان معماری ایرانی و معماری مساجد استانبول است. در این مقاله، ویژگی‌های معماری دوره‌ی قاجار و میزان تأثیر غربی بر معماری این دوره پرداخته شده است. همچنین روند تاریخی در مسجد سپهسالار و نوآوری‌های به‌وجود آمده در عناصر تشکیل‌دهنده‌ی آن با توجه به نحوه‌ی تکامل این اجزا در بنا بررسی شده است. روش تحقیق استفاده شده، تحلیلی-کیفی بوده و از روش جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت میدانی و کتابخانه‌ای استفاده گردیده است. در این مقاله به سؤالاتی چون: 1- عناصر تأثیرپذیرفته معماری مسجد سپهسالار از معماری غربی در دوره‌ی قاجار کدام‌اند؟ 2- تعامل الگوی معماری مسجد-مدرسه‌ی سپهسالار با معماری غربی در چه سطحی می‌باشد؟ پاسخ داده می‌شود؛ هدف از بیان این سؤالات رسیدن به‌میزان و نحوه‌ی نفوذ معماری اروپایی به معماری ایرانی می‌باشد. در ادامه‌ی بررسی‌های انجام گرفته، مسجد-مدرسه‌ی سپهسالار با تأثیراتی که از معماری غربی در ساختار و تزیینات بنا به‌همراه داشته است؛ با بومی‌سازی و حفظ شخصیت معماری ایرانی ظاهری شبیه به معماری غربی (عثمانی) پیدا کرده است. اما به‌وضوح معماری این مسجد-مدرسه، ایرانی-اسلامی دوره‌ی قاجاری می‌باشد. UR - https://nbsh.basu.ac.ir/article_2102.html L1 - https://nbsh.basu.ac.ir/article_2102_a4aea3c1f29c9591305825d39586ed66.pdf ER -