TY - JOUR ID - 3857 TI - شهر سیمره از شکل‌گیری تا انقراض (مطالعۀ عوامل مؤثر در مکان‌گزینی، گسترش و انقراض شهر سیمره) JO - پژوهش های باستان شناسی ایران JA - NB LA - fa SN - 2345-5225 AU - یوسف وند, یونس AU - کرم‌زاده, فرشاد AD - دکتری باستان شناسی، گروه باستان شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران . AD - دکتری تاریخ علم دورۀ اسلامی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 10 IS - 27 SP - 151 EP - 172 KW - شهر سیمره KW - عوامل زیست محیطی و انسانی KW - شواهد تاریخی و باستان شناسی DO - 10.22084/nbsh.2020.20340.2031 N2 - سیمره/ صیمره، یکی از شهری مهم ناحیۀ غربی ایران در سده‌های آغازین دوران اسلامی است که متون تاریخی به موقعیت آن در منطقۀ جبال و در حدفاصل خوزستان و کوهستان زاگرس اشاره کرده‌اند. این شهر پس از یک دوره حیات کوتاه‌مدت اما پررونق، در اوایل سدۀ پنجم هجری متروکه می‌شود. باوجود پیشینۀ نسبتاً طولانی‌مدت مطالعات باستان‌شناسی در این شهر، امروزه ابهامات و پرسش‌های چندی در رابطه با موقعیت مکانی دقیق آن در جغرافیای امروزی منطقه و دلایل واقعی انقراض آن مطرح است. علاوه‌بر این، بررسی نقش عوامل مختلف در رونق و توسعۀ این شهر ازجمله مواردی است که در پژوهش‌های پیشین مغفول مانده است. هدف پژوهش حاضر آن است تا با بررسی متون تاریخی و شواهد باستان‌شناسی ضمن رفع ابهام در مورد موقعیت مکانی شهر سیمره، تأثیر متغیرهای زیست‌محیطی، عوامل انسانی و تحولات سیاسی-تاریخی در روند مکان‌گزینی، گسترش و فروپاشی این شهر بررسی شود. پرسش‌های تحقیق از این قرار است؛ ۱. موقعیت مکانی شهر تاریخی سیمره در جغرافیایی امروزی منطقه با کدام محوطه منطبق است؟ ۲. عوامل مؤثر در مکان‌گزینی (شکل‌گیری)، رشد و گسترش و انقراض شهر سیمره کدامند؟ بر این‌اساس، فرضیات عبارتنداز: موقعیت شهر تاریخی سیمره با شهر «دره‌شهر» امروزی منطبق است. برخورداری‌های زیست‌محیطی و موقعیت راهبردی این شهر در مسیر راه‌های ارتباطی خوزستان به غرب ایران باعث شکل‌گیری و توسعۀ شهر سیمره در سده‌های آغازین اسلامی شده است و حوادث طبیعی و تحولات سیاسی-تاریخی باعث انقراض این شهر شده است. روش پژوهش تاریخی است و اطلاعات آن با استفاده از مطالعات اسنادی و بازدیدهای میدانی گردآوری شده است. نتایج نشان می‌دهد که مکان شهر تاریخی سیمره با محوطۀ معروف به «کَلِک» در حاشیۀ جنوب‌غربی شهر امروزی دره‌شهر منطبق است. در مرحلۀ تکوین، عوامل تدافعی و امنیتی بیشترین نقش را در مکان‌گزینی این شهر داشته است. موقعیت راهبردی این شهر بر سر راه ارتباطی و بازرگانی خوزستان به غرب ایران در کنار برخورداری‌های زیست‌محیطی و توجه امرای آل‌حسنویه (330-406ه‍.ق./ 941-1015م.) به آن، رشد و شکوفایی آن در سده‌های آغازین اسلامی را موجب‌شده که تا اوایل سدۀ پنجم هجری حیات آن ادامه داشته است؛ بررسی‌ها نشان می‌دهد در کنار زلزله، عوامل سیاسی-تاریخی و کاهش رونق راه‌های ارتباطی منطقه، که به‌‌‌دنبال انقراض حکومت آل‌حسنویه رخ داده، بیشترین تأثیر را در متروک‌شدن این شهر داشته است. UR - https://nbsh.basu.ac.ir/article_3857.html L1 - https://nbsh.basu.ac.ir/article_3857_add65a79d325cd76b11680c284321cb9.pdf ER -