TY - JOUR ID - 4265 TI - تدفین‌های دوران اشکانی و ساسانی در حوضه رودخانه بوانات، استان فارس JO - پژوهش های باستان شناسی ایران JA - NB LA - fa SN - 2345-5225 AU - خانی پور, مرتضی AU - کاوش, حسینعلی AD - پسادکتری باستان شناسی، گروه باستان شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران AD - استادیار، گروه باستان شناسی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه زابل، زابل، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 12 IS - 33 SP - 181 EP - 205 KW - دورۀ اشکانی KW - دورۀ ساسانی KW - تدفین KW - خرفتخانه KW - دخمک KW - استودان های ستونی DO - 10.22084/nb.2021.22504.2202 N2 - تدفین بخشی از فرهنگ معنوی و مادی هر قوم محسوب می‌شود که در هر منطقه و هر دوره، ویژگی‌های خاص خود را داشته است. از آنجا که نحوۀ خاک‌سپاری برخاسته از تفکرات، عقاید و فرهنگ جامعه است، با مطالعۀ آن‌ها می‌توان به بازسازی روند تکامل فرهنگی جوامع باستان پرداخت. طی بررسی‌های باستان‌شناسی حوضۀ رودخانۀ بوانات که در سال 1394 به سرپرستی نگارنده با حمایت اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فارس و فرمانداری بوانات صورت پذیرفت، شواهدی از دو شیوۀ تدفین شامل گورهای «سنگ‌چین» یا «خرفتخانه» و هم‌چنین «دخمک» یا «استودان»‌های ستونی شناسایی شد که با مطالعه و بررسی آن‌ها می‌توان به ساختارهای تدفینی و آئینی منطقه‌ در دوران تاریخی دست‌یافت. با توجه به تنوع شیوه‌های تدفینی این دوران در فارس، شیوه‌های تدفینی دوران اشکانی و ساسانی در منطقۀ بوانات چگونه بوده و ویژگی‌ها و شاخصه‌های مکان‌های تدفینی چیست؟ بنابراین، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی-تطبیقی سعی‌بر تبیین تدفین‌های دوران تاریخی بوانات در راستای پاسخ به پرسش‌های مطرح شده دارد. بر فراز ستیغ اکثر کوه‌های حوضۀ رودخانۀ بوانات گورهای سنگی که دارای پلان مدور و با مصالح تخته‌سنگ‌هایی به ابعاد مختلف و به‌صورت خشکه‌چین است، شناسایی شد. با توجه به پراکنش وسیع گورهای سنگی از پاکستان تا جنوب‌غرب ایران و سواحل جنوبی خلیج‌فارس گاهنگاری‌های متفاوتی جهت این‌گونه تدفین ارائه شده است؛ بااین‌حال با توجه به مواد فرهنگی به‌دست‌آمده از دیگر مناطق فارس و مقایسۀ آن‌ها به تدفین‌های شناسایی شده از منطقۀ بوانات می‌توان این نوع تدفین را به دوره‌های اشکانی و ساسانی منسوب کرد. در مورد دومین نوع تدفین یعنی دخمک یا استودان‌های ستونی نظریات مختلفی وجود دارد که با توجه به کتیبه‌های به‌دست‌آمده از حوالی شهر استخر و سمیرم می‌توان آن‌ها را دارای کارکرد تدفینی مربوط به دورۀ ساسانی دانست که از دو محل «پهنه‌میل فنجان» و «چراغ‌کشی» شناسایی شدند.   UR - https://nbsh.basu.ac.ir/article_4265.html L1 - https://nbsh.basu.ac.ir/article_4265_bd34ff7df7dd6b511add8739a62a906d.pdf ER -