Stying the Sassanid Settlement Pattern of Farsan in Termontane Plain Chahar Mahal and Bakhtiyari Province

Authors

1 Assistant Professor, Department of Archaeology, Faculty of Humanities, Shahrekord University

2 Student

Abstract

Of the important purposes of Archaeology, is studying the interaction of communities with each other and the environment; the cultural processes of highlands with more than 2000 m. elevation above sea level  is a considerable subject in the Iranian archaeology has not been followed yet. In the present research with  environmental approach and using GIS software, on the basis of examining the geographical factors respect to the settlement pattern of Sassanid era, we came to study that why and how Sassanid settlements in the Farsan county, as a region with such intermountain valleys and plain, formed and goes on, and determined which all the geographical factors didn’t possess an equal importance as the most important factors in this process were water and adequate pasture accessibility. That’s it, locating in the close area with enough pasture for pastoral nomad communities, settling in the area with irrigation agriculture potential for the sedentary people, and communicating roads availability for both groups has a considerable role in the formation of settlement pattern of Sassanid Farsan.Compare to the Parthian, Sassanid settlement pattern of the region didn’t show a significant change, except the larger size of Sassanid sites. Respecting this, we have to note that more than half - 51.74 % - of the Sassanid sites of the region formed on Partian settlements; 31 % newly assessed and 17.24 % of them including sites which were occupied once over the prehistoric times.In the continuation process which have been started by the Elymais period, settlement pattern of the region in the Sassanid period; here, on the influence of the developed socio-political system control and probably shaped under Sassanid centralized power investment. Regard to the connection between settlement pattern and the roads, the sites are not necessarily next to the riverbeds. In the Sassanid Period as precedent eras, habitation in mountain slopes and on the hills beside the plain have continued; we apparently saw that the settlements concentration have moved to the center of the plains. In this Period, the size of the sites are greater than before, which is a sign of population growth by the Sassanid period. It seems that the population growth in this period is the consequence of vast exploitation of resources with habitation on the center of the plains and more resources accessibility, using strategic situation of Farsan region and communication roads, which long before identified by nomads. The interaction between this region and other cultural zones, i.e. Khuzestan and Fars in the Sassanid period reflected by the archaeological data, e.g. pottery form and decoration; this similarity is matched with migration roads of the Bakhtiyari tribes.To sum up, there is an important difference between Sassanid settlement pattern and modern patterns of population distribution and cities of Farsan County are consequence of different socio-economic and technologic situation. This case indicates that beside geographical variety, factors like socio-economic interactions and statistic characteristics plays an important role in the site distribution and settlement patterns.

Keywords

References

- آهنجیده، اسفندیار، 1378، چهارمحال و بختیاری و تمدن دیرینه آن، اصفهان؛ مشعل.
- امان، دیتر، 1367، عشایر کوه‌نشین ایران در پویه تاریخ، ترجمه: سید محسن محسنیان، تهران؛ نشر معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
- بدیعی، ربیع، 1378، جغرافیای مفصل ایران، جلد سوم، تهران؛ اقبال.
- پیرنیا، حسن، 1370، تاریخ ایران از آغاز تا انقراض ساسانیان، تهران: خیام.
- جغرافیای استان چهارمحال و بختیاری، 1381، تهران، وزارت آموزش و پرورش.
- جعفری، علی، احمدرضا یاوری، نبی‌ا... یارعلی و قدیر ولی‌پور، 1389، "ارزیابی معرف بودن شبکه‌ی مناطق حفاظت شده با تأکید بر تنوع زیستی گیاهی (مطالعه‌ی موردی: استان چهارمحال و بختیاری)"، مجله محیط‌شناسی، دوره 36، شماره 54، صص 88ـ77.
- حبیبی، حسین، 1390، تحلیل الگوی استقراری شهرستان فارسان در دوره ساسانی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تهران.
- حبیبی، حسین، (زیر چاپ)، "سفال ساسانی غرب چهارمحال و بختیاری، براساس سفال‌های به‌دست آمده از بررسی باستان‌شناختی شهرستان فارسان".
- خسروزاده، علیرضا، 1386، گزارش بررسی باستان‌شناسی شهرستان فارسان، استان چهارمحال و بختیاری، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، گزارش منتشر نشده.
ـ خسروزاده، علیرضا، 1391، "بررسی الگوی استقراری پیش از تاریخ تا دوره‌ی اسلامی شهرستان فارسان، چهارمحال و بختیاری"، نامورنامه، مقاله‌هایی در پاسداشتِ یاد مسعود آذرنوش، به کوشش حمید فهیمی و کریم علیزاده، تهران؛ انتشارات نشر نگار.
- دارک، کن. آر.، 1387، مبانی نظری باستان‌شناسی، ترجمه: کامیار عبدی، تهران؛ مرکز نشر دانشگاهی.
- دریایی، تورج، 1383، شاهنشاهی ساسانی، ترجمه: مرتضی ثاقب‌فر، تهران؛ ققنوس.
- راولینسون، هنری، 1356، سفرنامه هنری راولینسون به لرستان، خوزستان و بختیاری، ترجمه: سکندر امان‌اللهی، لرستان: قلم.
- رایت، هنری ت.، 1382، "پسکرانه‌های شوشان در دوره شکل‌گیری حکومت‌های نخستی"، در باستانشناسی غرب ایران،  هول، فرانک [و دیگران]، ترجمه: زهرا باستی، تهران؛ سمت.
- زاگارل، اَلن، 1387، باستان‌شناسی پیش از تاریخ منطقه بختیاری: ظهور شیوه زندگی در ارتفاعات، ترجمه کورش روستایی، تهران؛ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری.
- سعیدیان، عبدالحسین، 1388، دایره‌المعارف سرزمین و مردم ایران، تهران؛ آرام.
- شیپمان، کلاوس، 1386، تاریخ ساسانیان، ترجمه: کیکاووس جهانداری، تهران؛ نشر و پژوهش فرزان‌روز.
- کرمی دهکردی، مهدی و خلیل کلانتری، 1390، "شناسایی مشکلات گردشگری روستایی استان چهارمحال‌وبختیاری با استفاده از تکنیک تئوری بنیانی"، مجله پژوهشهای روستایی، دوره 2، شماره 7، صص 30ـ1.
- گیرشمن، رومن 1384 ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه: محمد معین، تصحیح میترا مهرآبادی، تهران: دنیای کتاب.
- علیزاده، عباس، 1369، "اشغال خوزستان به دست الیماییان، طرح یک نظر"، ترجمه‌ی جعفر تال‌بلاغی، مجله‌ی باستان‌شناسی و تاریخ، صص 34-43.
- مترجم، عباس، 1387، بررسی و تحلیل الگوهای استقراری دوره مفرغ قدیم در دشت‌های پیرامون کوهستان الوند ـ همدان،  پایان‌نامه‌ی دکترا، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تهران.
- مجیدزاده، یوسف 1370، تاریخ و تمدن ایلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- محمدی ده‌چشمه، رعنا، 1387، تحلیل اثربخشی عملکرد شهرهای کوچک در توسعه‌ی روستاهای پیرامونی مورد مطالعه (شهر فارسان و روستاهای دهستان میزدج سفلی)، پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تهران.
- محمدی ده‌چشمه، مصطفی و علی زنگی‌آبادی، 1387، "امکان سنجی توانمندی‌های اکوتوریسم استان چهارمحال و بختیاری به روش SWOT"، مجله محیط‌شناسی، دوره 34، شماره 47، صص 10ـ1.
- مشکور، محمدجواد، 1367، تاریخ سیاسی و اجتماعی اشکانی، تهران: انتشارات دنیای کتاب.
- مکبن روز، الیزابت (بی‌بی‌گل‌افروز)، 1373، با من به سرزمین بختیاری بیائید، تهران؛ نشر سعدی.
- مولایی هشجین، نصرا...، 1377، "تحلیلی پیرامون پراکندگی جغرافیایی کوچ نشینان بختیاری در ییلاق و قشلاق"، پژوهش‌های جغرافیایی، دوره 34، شماره 0.
- واندنبرگ، لویی و کلاوس شیپمان، 1386، نقوش‌برجسته منطقه الیمایی در دوران اشکانی، ترجمه: یعقوب محمدی‌فر و آزاده محبت‌خو، تهران: سمت.
- یداللهی، سیما، 1390، گزارش کاوش باستان‌شناختی در تپه‌ی باستانی حاشیه‌ی شهر فارسان، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، گزارش منتشر نشده.
 
- Abdi, Kamyar 2002 Pastoralism In the Middle Chalcolithic Period of the West Central Zagros Mountains, Ph.D. Dissertation in Anthropology, University of Michigan.
- Adams, Robert McC. 1962. Agriculture and Urban Life in Early Southwestern Iran, Science, 136, pp. 109-122.
- Alizadeh, A. 2003. Some Observations Based on the Nomadic Character of Fars Prehistoric Cultural Development, in yeki bud, yeki nabud, Essays on the Archaeology of Iran in Honor of William M. Sumner, Naomy F. Miller and Kamyar Abdi(eds.), pp. 83-97.
- Christaler, W. 1933. Die Zentralen orte in Süddeutschland, Jena: Zeiss.
- Christaler, W. 1966. Central Places in Southern Germany, Englewood Cliff, NJ: Prentic Hall.
- Gasche, H. (eds) 2005. The Persian Gulf Shorelines and the Karkhe, Karun and Jarrahi Rivers: A Geo-Archaeological Approach. First Progress Report Part 2, Akkadica 126, fasc. 1, pp. 1-43.
- Gasche, H. (eds) 2007. The Persian Gulf Shorelines and the Karkhe, Karun and Jarrahi Rivers: A Geo-Archaeological Approach. First Progress Report Part 3, Akkadica 128, fasc. 1-2, pp. 1-72.
- Hopper, Kristen 2007 Long-term Population Dynamics in Southwest Iran, M.A. Thesis in Archaeology, Durham University.
- Kardin, N.N. 2002. Nomadism, Evolution and World-Systems: Pastoral Societies in Theories of Historical Development, Journal of World Systems Research, VIII, III, pp. 368-388.
- Kowalewsky, S.A. 2008. Regional Settlement Pattern Studies, J Archaeol Res, 16, pp. 225-285.
- Wenke, R.J. 1975. Imperial Investment and Agricultural Development in Parthian and Sasanian Khuzestan: 150 B. C. to 640 A. D., Mesopotamia, 9-11, pp. 31-221.
- Wilkinson, T.J. 2000. Regional Approaches to Mesopotamia Archaeology: The Contribution of Archaeological Surveys, Journal of Archeological Research, Vol. 8, No. 3, pp. 219-268.

Files

Share

How to cite

Statistics