Evaluation of the Architecture and Construction Efforts of the First Rulers of the Seljuq Dynasty According to Secondary Sources from the Year 429 to 465 A.H

Authors

Abstract

Reign of the Seljuk dynasty (429-590 A.H.) is considered as one of the richest periods in the history of Iran in terms of the amount of innovations and artistic developments and also in the number of constructed outstanding buildings. However, previous studies of the history of the architecture of this period are mainly assigned to middle and later periods of the Seljuk dynasty. Such an approach with regard to the diversity of the remains of architectural monuments of the late 5th century and around the sixth century A.H. is natural and inevitable. Therefore, with regard to the date of construction of the oldest buildings which is the north-east dome of the Isfahan Jama mosque with the date of construction at 467 A.H.; details of developments of Iranian architecture and constructed architectural monuments during the reign of the first Seljuk rulers, Toghrol and Alp Arslan is very trivial and insignificant. Due to the destruction of outstanding architectural works from the reign of the first rulers of the Seljuk dynasty such as those which were built during the late 5th century and the beginning of the 6th century A.H., the role of second sources are very significant in reconstruction of the evolution of the architecture of the Seljuks and especially the first Seljuk rulers era. Furthermore, recognition of the history of architectural Developments of this period as the link to experiences of four centuries of Persian architecture and the emergence of brilliant architecture of the Seljuk era, can be beneficial in better understanding of the procedure which led to the construction of the great masterpieces of Iranian architecture in the late 5th and early 6th century A.H. By investigating the historical texts’ reports from the events of this period it can be realized that the major reports of written sources of the reign of Toghrol and Alp Arslan are allocated to the conquests, battles and political events of the time, therefore the main research Questions of this study are designed with regard to this fact. Evaluation of related data in texts about the architecture of this period suggests that, there are little differences, according to the number of constructed buildings, between the first Seljuk rulers era with middle and late periods of this dynasty. Despite the military nature of this government during the early rulers they have shown significant attention to the field of architecture and the destruction of the historical monuments are due to the events of latter periods such as the attack of Ghzan tribes, the Mongol invasions and the religious differences and conflicts caused in separation of this era from the architectural history of Seljuk era. Particularly the major architectural works of this period have been built in areas such as Khorasan, Ray and Arab Iraq that due to external attacks and clashes, religious conflicts, have been subject of destruction. Reports from this period indicates that the Seljuks during the beginning of their reign and even before the golden age of construction of schools and mosques at the end of the 5th century and the beginning of the 6th century A.H. in the most important cities of Iran and Iraq several buildings especially schools and mosques have been established that can be interpreted as a document to the consolidation of the ruling of the Seljuk and declaration to the rise of a new power, as well as a proof of pure devotion to religion of Seljuk and their belief in tradition, religious faith and the Abbasid Caliphate. Particularly, most of these regions previously have been occupied by Shiite Al buoy. Investigation of second sources of the Seljuk era indicates that there was a significant amount of written sources, and numerous architectural works and construction efforts during the first Seljuk rulers.

Keywords

Main Subjects

References

- ابن‌ابی‌الوفا، عبدالقادر بن محمد، 1413، الجواهر المضییه فی طبقات الحنفیه، تصحیح: عبدالفتاح محمد حلو، ریاض، هجر.
- ابن‌اثیر، علی بن محمد، 1371، تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران، ترجمه: عباس خلیلی و ابوالقاسم حالت، تهران، موسسه مطبوعات علمی.
- ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی، 1412، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، تصحیح: عبدالقادر مصطفی‌عطا و نعیم زرزور، بیروت، دارالکتب العلمیه.
- ابن‌خلکان، احمد بن محمد، 1364، وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان، تصحیح: احسان عباس، قم، منشورات الشریف الرضی.
- ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، 2004، طبقات الشافعیه، به تصحیح: عبدالحفیظ منصور، بیروت، دار المدار الاسلامیه.
- ابوالرجا قمی، نجم‌الدین، 1363، تاریخ الوزرا، به کوشش: محمدتقی دانش‌پژوه، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- اتینگهاوزن، ریچارد و گرابر، الگ، 1384، هنر و معماری اسلامی ایران، ترجمه: یعقوب آژند، تهران، انتشارات سمت.
- استروناخ، دیوید و یانگ، کایلر، 1349، «سه آرامگاه برجی از دوره‌ی سلجوقی»، ترجمه: مجید وهرام، نشریه بررسی‌های تاریخی، شماره 25، صص: 202-145.
- اسفزاری، معین‌الدین محمد، 1339، روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات، با تصحیح و حواشی و تعلیقات: محمدکاظم امام، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
- اسنوی، عبدالرحیم بن حسن، 1422، طبقات الشافعیه، بیروت، دارالکتب العلمیه.
- افشار، ایرج، 1355، «مقدماتی درباره تاریخ معماری در ایران براساس متون فارسی»، هنر و مردم، شماره 173، صص: 5-2.
- افشارفر، ناصر، 1377، «مسجد جامع دامغان»، مسجد، شماره 39، صص: 99-80.
- افضل‌الدین کرمانی، احمد بن حامد، 1326، تاریخ افضل یا بدایع الازمان فی وقایع کرمان، به اهتمام: مهدی بیانی، تهران، چاپخانه دانشگاه.
- انوری ابیوردی، محمد بن محمد، 1376، دیوان اشعار، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
- بنداری اصفهانی، فتح بن علی، 1356، زبده‌النصره و نخبه العصره، تاریخ سلسله سلجوقی، ترجمه: محمدحسین جلیلی کرمانشاهی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
- بیهقی (مشهور به: ابن فندق)، علی بن زید، 1361، تاریخ بیهق، با مقدمه: محمد قزوینی و تصحیح: احمد بهمنیار، تهران، انتشارات کتاب‌فروشی فروغی.
- بیهقی، محمد بن حسین، 1373، تاریخ بیهقی، با معنی واژه‌ها و شرح بیت‌ها و جمله‌های دشوار و امثال‌وحکم و برخی نکته‌های دستوری و ادبی، به کوشش: خلیل خطیب‌رهبر، تهران، انتشارات مهتاب.
- تتوی، احمد بن نصرالله، 1382، تاریخ اَلفی (تاریخ هزارساله اسلام)، به تصحیح: غلامرضا طباطبایی‌مجد، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
- خبیصی، محمد بن ابراهیم، 1343، سلجوقیان و غز در کرمان، به تصحیح: محمدابراهیم باستانی‌پاریزی، تهران، انتشارات طهوری.
- راوندی، محمد بن علی بن سلیمان، 1333، راحه‌الصدور و آیه السرور؛ در تاریخ آل‌سلجوق، به سعی و تصحیح: محمد اقبال؛ بانضمام حواشی و فهارس با تصحیحات لازم: مجتبی مینوی، تهران، امیرکبیر.
- سبکی، عبدالوهاب بن علی (بی‌تا)، طبقات الشافعیه الکبری، به تصحیح: محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، بیروت، دار احیاء الکتب العربیه.
- شبانکاره‌ای، محمد بن علی، 1376، مجمع الانساب، به تصحیح: میرهاشم محدث، تهران، امیرکبیر.
- صدرالدین حسینی، علی بن ناصر، 1380، زبدة‌التواریخ؛ اخبار امراء و پادشاهان سلجوقی، به تصحیح و مقدمه: محمد نورالدین، ضیاءالدین بونیاتوف و دکتر محمد اقبال، ترجمه رمضان روح اللهی، تهران، انتشارات ایل شاهسون.
- ظهیری نیشابوری، ظهیرالدین، 1390، سلجوق‌نامه، به انضمام ذیل سلجوق‌نامه ابوحامد محمد بن ابراهیم، تصحیح: میرزا اسماعیل افشار حمیدالملک، تهران، انتشارات اساطیر.
- عدل، شهریار ،1361، «کتیبه کاشی منار مسجد جامع دامغان (حدود 450 هـ. ق. / 1058 م.) کهن‌ترین نمونه‌ی بازمانده در جای از کاربرد کاشی در معماری اسلامی ایران»، نشریه اثر، شماره 7 و 8 و 9، صص: 300-297.
- فارسی، عبدالغافر بن اسماعیل، 1403، تاریخ نیسابور، الـمنتخب من السیاق به انتخاب: ابراهیم بن محمد صریفینی، قم، جماعه المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم المقدسه.
- فاریابی، ظهیرالدین، 1380، دیوان اشعار، به‌تصحیح: دکتر امیرحسین یزدگردی، تهران، نشر قطره.
- فضل‌الله همدانی، رشیدالدین، 1386، جامع‌التواریخ (مجلد تاریخ آل‌سلجوق)، به‌تصحیح: محمد روشن، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
- فقیهی، علی اصغر، 1378، تاریخ مذهبی قم، بخش اول از تاریخ جامع قم، قم، انتشارات زائر.
- قزوینی‌رازی، عبدالجلیل، 1358، نقض معروف به بعض مثالب النواصب فی نقض (بعض فضایح الروافض)، تصحیح و تحقیق: جلال‌الدین محدث، تهران، انجمن آثار ملی، تهران.
- قیومی بیدهندی، مهرداد، 1385، «سخنی در منابع مکتوب تاریخ معماری ایران و شیوه جستجو در آن‌ها»، گلستان هنر، شماره 15، صص: 20-5.
- کریمان، حسین، 1371، ری باستان، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
- مادلونگ، ویلفرد، 1381، فرقه‌های اسلامی، ترجمه: ابوالقاسم سری، تهران، انتشارات اساطیر.
- محمد بن منور، 1386، اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید، تصحیح و تنظیم: محمدرضا شفیعی‌کدکنی، تهران، انتشارات آگاه.
- مقریزی، تقی الدین أحمد بن علی، بی‌تا، المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، بغداد، مکتبة المثنی.
- بی‌نا (مؤلف ناشناخته)، 1366، تاریخ سیستان، به‌تصحیح: محمدتقی بهار، تهران، پدیده خاور.
- مؤلف ناشناخته، 1318، مجمل التواریخ و القصص، به تصحیح: محمدتقی بهار، به همت: محمد رمضانی، تهران، انتشارات کلاله خاور.
- ناصرخسرو قبادیانی، ابومعین حمید الدین، 1354، سفرنامه ناصرخسرو، به کوشش: سید محمد دبیر سیاقی، تهران، انتشارات زوار.
- نخجوانی، هندوشاه، 1344، تجارب السلف، به تصحیح: عباس اقبال، تهران، انتشارات طهوری.
- نسفی، عمر بن محمد ،1378، القند فی ذکر علماء سمرقند، تصحیح: یوسف الهادی، تهران، دفتر نشر میراث مکتوب.
- یافعی، عبدالله بن اسعد، 1417، مرآة الجنان و عبرة الیقظان فی معرفة ما یعتبر من حوادث الزمان، به تصحیح: خلیل عمران منصور، بیروت، دار الکتب العلمیه.

Files

Share

How to cite

Statistics