The Urban Structure and Chronology of the Ancient City of Natel on the Basis of Historical Texts and Archaeological Investigation, Northern Iran

Authors

University of Tehran

Abstract

The ancient city of Natel has been one of the famous Early-Islamic cities of northern Elburz mountain chain (Tabaristan province); whose ruins have been identified in jungles of Natel-Kenar district, in the vicinity of a village with the same name. Based on historical evidences from early Islamic centuries, Natel was located in between ancient cities of Amol and Chalous, and together with its barracks was accounted as one of the residences of the Muslim governors of northern Iran. As the historical evidences have accounted, like several other Sasanian and early Islamic cities, there existed a barrack called Duke in the vicinity of Natel, in which 500 soldiers were ready to control the state of affairs in Tabaristan. This city was one of the largest cities of Tabaristan in the Abbasid era. The importance of this city in second half of the third century was so much so that Hassan-Ibn Zeid Alavi sought allegiance from people of the area towards forming a Zeidi Shia government. Despite to the mention of the city in most historical and geographical references about northern Iran, there exists numerous questions in relation to its life-time, as well as form and function, as the city has been completely ruined. And so, the aim of the present research is to lay out the chronology of the Natel city, and also retrieve its spatial organization and settlement style. To this end, all information about the city is extracted from the written resources, through a descriptive-analytical method, to be used in the analysis, in comparison with results from the archaeological studies. The authors have carried out signif-icant field study in order to ascertain the form and spatial structure of this city; examples of which are two seasons of excavations in the years 1387 and 1389, and systematic surface sur-vey in 1392 A.H./2013. As a result, it became evident that the city of Natel had an irregular oc-tagonal plan and that the prevailing patterns of Iranian central cities were adopted towards for-mation of its boroughs (including the Arg, Sharestan and Rabaz). Stone and wood were the main architectural materials used in this city, and the urban designers have benefited from the “Shim Roud” river for strengthening the south-eastern fortifications. In addition, trenches were dug in parallel to other walls to complete city’s defensive system. Interestingly, the security of defensive walls of the governmental Arg was also provided through a different trench and thus it can be accepted that Natel had a unique plan and defensive system.

Keywords

Main Subjects

References

- ابن‌اسفندیار کاتب، بهاءالدین محمد بن حسن، 1320، تاریخ طبرستان، تصحیح عباس اقبال، جلد اول، بی‌جا: چاپخانه مجلس.
- ابن‌حوقل، ابوالقاسم محمد، 1345، صوره‌الارض، ترجمه: جعفر شعار، بی‌جا: بنیاد فرهنگ ایران.
- ابن‌رسته، احمد بن عمر، 1365، الاعلاق‌النفیسه: ترجمه: حسین قره‌چانلو، تهران: امیرکبیر.
- ابن‌فقیه همدانی، ابوبکر احمد بن محمد بن اسحاق، 1349، البلدان، ترجمه: ح. مسعود، طهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- ابوالفداء، عمادالدین اسماعیل، 1349، تقویم البلدان، ترجمه: عبدالمحمّد آیتی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- اصطخری، ابواسحق ابراهیم، 1373، ممالک و مسالک، ترجمه: محمد بن اسعد بن عبدالله تستری، به کوشش: ایرج افشار، بی‌جا: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
- آملی، مولانا اولیاءالله، 1348، تاریخ رویان، تصحیح: منوچهر ستوده، بی‌جا: بنیاد فرهنگ ایران.
- بغدادی، عبدالمؤمن بن عبدالحق، 1954، مراصد الاطلاع علی اسماء الامکنه و البقاع (و هو مختصر معجم البلدان لیاقوت)، تحقیق: علی محمد البجاوی، ثلاث جزوات، بی‌جا: دار احیا الکتب العربیه، عیسی البابی الحلبی و شرکاه.
- بینایی، قوام‌الدین، 1372، «آبادی‌های تاریخی از یاد رفته»، بازخوانی تاریخ مازندران، به کوشش: اسدالله عمادی، ساری: فرهنگ‌خانه مازندران، صص: 96- 83.
- جیهانی، ابوالقاسم بن احمد، 1368، اشکال العالم، ترجمه: علی بن عبدالسلام کاتب، مقدمه: فیروز منصوری، بی‌جا: شرکت به‌نشر، انتشارات آستان قدس رضوی.
- حدود العالم من المشرق الی المغرب، 1372، ترجمه: میرحسین شاه، تهران: دانشگاه الزهرا.
- حموی‌بغدادی، یاقوت، 1383، معجم البلدان، ترجمه: علینقی منزوی، جلد دوم، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
- دمشقی، شمس‌الدین، 1281، نخبه الدهر فی عجایب البر و البحر، سن‌پطرزبورگ: بی‌نا.
- رابینو، هـ. ل.، 1383، مازندران و استراباد، ترجمه: غلامعلی وحید مازندرانی، چاپ چهارم، تهران: علمی و فرهنگی.
- ستوده، منوچهر، 2535، از آستارا تا استارآباد، 10 مجلد، تهران: سلسله انتشارات انجمن آثار ملّی.
- سقایی، سارا و کریمیان، حسن، 1392، «بررسی شهر اسلامی کلار (محوطه شهر دله)، مازندران» مجموعه مقالات دوازدهمین گرد هم‌آیی سالانه باستان‌شناسی ایران، تهران: سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور، صص: 277-281.
- سقایی، سارا، 1393، «شهرهای مازندران در گذار از دوره ساسانی به اسلامی با اتکاء به یافته‌های باستان‌شناختی»، رساله‌ی دکتری رشته باستان‌شناسی با گرایش دوره اسلامی، دانشگاه تهران، به راهنمایی: حسن کریمیان (منتشر نشده).
- ظفری، داود، 1379، تاریخ ناتل (نگاهی به وقایع هزاره‌ی اول هجری جلگه‌ی نور)، محمودآباد: مؤلف.
- کریمیان، حسن و سقایی، سارا، 1392، «مکان‌یابی، تعیین فرم و سازمان فضایی شهر کلار در سده‌های نخستین اسلامی براساس شواهد باستان‌شناختی»، مجله‌ی علمی-پژوهشی مطالعات باستان‌شناختی، تهران: دانشگاه تهران، دوره 5، شماره 1، صص: 69-87.
- کریمیان، حسن، 1379، «اسکل دچی سبک هزاران ساله معماری شمال ایران»، مجموعه مقالات دومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، تهران: سازمان میراث‌فرهنگی کشور، جلد سوم، صص: 438-458.
- لاهجی، علی بن شمس‌الدین بن حاجی حسین، 1352، تاریخ خانی: شامل حوادث چهل ساله گیلان از 880 تا 920 قمری، تصحیح: منوچهر ستوده، بی‌جا: بنیاد فرهگ ایران.
- مرعشی، سیّد ظهیرالدین، 1347، تاریخ گیلان و دیلمستان، تصحیح: منوچهر ستوده، بی‌جا: بنیاد فرهنگ ایران.
- مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد، 1361، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمه: علینقی منزوی، چاپ اول، 2 مجلد، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
- مهاجری‌نژاد، عبدالرضا، 1387، «گزارش اولین فصل کاوش باستان‌شناسی شهر تاریخی ناتل نور»، آرشیو سازمان میراث فرهنگی استان مازندران (منتشرنشده).
- مهاجری‌نژاد، عبدالرضا، 1390، «گزارش دومین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی ناتل نور»، آرشیو سازمان میراث‌فرهنگی استان مازندران (منتشرنشده).
- یوسفی، صفر، 1385، «جغرافیای تاریخی ناتل شهری فراموش شده»، مجموعه مقالات در گستره مازندران، دفتر پنجم، به کوشش: زین‌العابدین درگاهی و محسن علی‌نژاد قمی، تهران: نشر رسانش، صص: 98-90.

Files

Share

How to cite

Statistics