An Analysis of Sasanian Settlements in Northern Fars Highlands Using Multi-Criteria Decision-Making Model

Authors

1 M. A in Archaeology, Independent Researcher.

2 Assistant Professor, Department of Archaeology, Faculty of Archaeology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran (Corresponding Author).

10.22084/nb.2024.28325.2629

Abstract

Abstract
The establishment, location, and physical growth of human settlements are heavily influenced by both natural and anthropogenic factors. Essentially, these settlements represent the initial spatial configurations of human interaction with the natural world, reflecting the impact of the geographical environment on societal structures. This study seeks to explore and assess the Sasanian settlements located in the Namdan Plain, situated in the mountainous region of northern Fars Province, specifically within the vicinity of Eqlid city. Employing a descriptive-analytical approach, this research incorporates statistical analysis to identify ten natural factors that determine the degree of dependence of Sasanian sites on their surrounding environment and landscape. These factors include the proximity of ancient sites to communication routes and rivers, land area, elevation, soil type, land use, slope orientation and gradient, vegetation, and climatic conditions, all of which play a crucial role in the establishment of human settlements. The sites from the Sasanian period were systematically evaluated and ranked based on the influence of geographical and environmental factors, employing Geographic Information Systems (GIS) and statistical techniques, including the TOPSIS hierarchical analysis method in Excel. The findings indicated that, among the environmental variables, the proximity of the sites to rivers and roads, as well as elevation, exhibited the most favorable conditions. Other significant factors, such as slope degree, also played a crucial role in influencing the Sasanian period sites. Conversely, climate, land use, soil, and vegetation were found to have the least impact. The hierarchical analysis revealed that the NS330 site ranked highest among the assessed natural indicators, followed by NS317A in second place and NS326 in third. In contrast, the NS210 site was identified as the lowest in ranking, with NS222 and NS211 following as the next weakest sites. The remaining sites were categorized as relatively prosperous.
Keywords: Sasanian Period, Ancient Sites, Multi-Criteria Decision-Making Model, Mountainous Areas, Eqlid City, Fars Province.
 
Introduction
From the earliest stages of societal development, humans have sought to manipulate their environment, creating a world that caters to their fundamental natural requirements. This manipulation has resulted in a recognizable pattern in the evolution of the human environment. The arrangement of this environment is pivotal in determining the location and sustainability of settlements. The foundation of this arrangement lies in the balanced and sustainable development of both the geographical landscape and human endeavors. Ancient archaeological sites offer a distinctive perspective on the interplay between human activities and environmental conditions, showcasing ecosystems that have been profoundly shaped by human influence over extensive temporal and spatial scales. Thus, these sites not only reconstruct historical environmental scenarios but also provide insights into human behavioral patterns. One must acknowledge that the spatial distribution of human settlements is significantly affected by varied terrains and the accessibility of natural resources. This phenomenon illustrates the subsistence systems in place and uncovers latent information about the spatial organization and its transformation over time. Essentially, the capabilities of the environment, encompassing both natural and human factors, underpin the patterns of human habitation across geographical and environmental landscapes. The spatial framework of each settlement is shaped by the reciprocal relationship between human societies and their physical environments, alongside socio-political dynamics and other cultural influences during specific epochs. Consequently, ancient civilizations tended to select locations that offered advantageous conditions for their survival and growth. These locations were often characterized by environmental features such as rivers, transportation routes, and the fertile grounds of deltas and river terraces, as well as proximity to foothills or resources of minerals and raw materials. Additionally, the capacity for defense against adversaries played a crucial role in their choices. Over time, a complex interplay of physical and human factors shaped the distinctive settlement patterns observed in various regions.
 
Geography and Ecosystem of Intermountain Namdan Plain
Eqlid city, encompassing an area of 7,054 square kilometers, is situated in one of the mountainous and elevated regions of northern Fars Province in Iran. It shares its southern borders with the cities of Marvdasht and Sepidan, while to the east lie Khorrambid. The western boundaries extend to the provinces of Isfahan and Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad. The city is characterized by numerous inter-mountain valleys and plains, which, like other valleys and plains in the Zagros, predominantly orient from northwest to southeast. Among these expansive plains is the Namdan Plain, recognized as one of the fertile areas in the southern part of Eqlid city. This plain averages an elevation of 2,200 meters above sea level, reaching a maximum height of 3,370 meters, and consists of a series of three interconnected plains. The mountainous parts are called Sariatan, the middle parts are called Shahr Mian or Shadkam, and the end part, which mainly includes the surrounding lands and the bed of the Kafter lagoon, is called Namdan. The name Namdan is also applied to the entire plain as a whole. Namdan Plain has a deep alluvial sedimentary basin, with an estimated thickness 100 meters for its alluvial deposits. This plain is considered the city’s most important agricultural and animal husbandry center and is one of the summer camps of Qashqai, Baseri, and Khamsa nomads. Among the vital water resources of the plain, there is the Shadkam River, located in its trough line. After traveling 150 kilometers, this river reaches Kaftari Lake at the end of the plain, in the southern part of Eqlid and southeast of Abadeh.
 
Discussion
A total of ten variables were employed to assess the extent to which Sasanian sites were influenced by their surrounding environment and landscape. These variables encompass the proximity of ancient sites to communication routes and rivers, the total area, elevation above sea level, soil type, land utilization, slope orientation and gradient, vegetation cover, and the climatic conditions.
 
Conclusion
The statistical evaluation of environmental variables, including the proximity of sites to rivers and roads, as well as their elevation above sea level, indicates that these factors exert the most substantial influence on sites from the Sasanian period. Specifically, the most ideal values for distance from rivers and roads are set at 1, while slope degree and direction are assigned ideal values of 0.9 and 0.7, respectively. In contrast, climate type and land use were found to have minimal impact, with an ideal value of 0.1, followed by soil type at 0.3 and vegetation type at 0.5, marking them as the least influential factors. The analysis revealed that the NS330 site achieved the highest ranking among the assessed natural indicators, boasting a Ci coefficient of 0.6321. Following this, the NS317A site secured second place with a Ci coefficient of 0.5888, while the NS326 site ranked third with a Ci coefficient of 0.5768. Conversely, the NS210 site was positioned at the lowest rank with a Ci coefficient of 0.2747, followed by the NS222 site at 0.3156 and the NS211 site at 0.3163. The remaining sites are regarded as relatively favorable in terms of natural and environmental conditions.

Keywords

Main Subjects

References

- ابن بلخی، (1374). فارسنامۀ ابن بلخی. به‌کوشش: تصحیح و تحشیه: گای لیسترانج و رینولد الن نیکلسون، تهران: انتشارات اساطیر.
احمـــدی، شیرکوه، (1399). «بررسی عوامل مؤثر بر سکونتگاه‌های زیستی روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان سردشت)». پایداری، توسعه و محیط‌زیست، 1(1): 29-50. https://sanad.iau.ir/Journal/jsde/Article/846787/FullText
- امینی، عباس؛ مرادی، نصرت؛ و صادقیان، فرزانه، ۱۳۹۸، «تحلیلی بر تأثیر عوامل طبیعی در تخلیه‌ سکونتگاه‌های روستایی با بهره‌گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش‌های آماری (مورد مطالعه: روستاهای تخلیه شدۀ استان اصفهان در ربع سدۀ اخیر)». فضای جغرافیایی، ۱۹ (۶۵): ۲۶۹-۲۹۸. http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2441-fa.html
- بهزاد، اردوان؛ و اسدیان، فریده، (1396). «تأثیر عوامل محیطی بر تخریب محوطه‌های باستانی با استفاده از مدل TOPSIS (مطالعۀ موردی محوطه‌های باستانی شهرستان‌های دره شهر و آبدانان، استان ایلام)». جغرافیایی سرزمین، 14(53): 1-20. https://sanad.iau.ir/Journal/sarzamin/Article/822731/FullText
- پژند، محمدجواد؛ امامی، حجت؛ و آستارایی، علیرضا، 1394، «رابطه بین توپوگرافی و برخی ویژگی‌های خاک». آب و خاک، 29(6): 1699-1710. https://doi.org/10.22067/jsw.v29i6.44736
- تقی‌زاده، محمدمهدی؛ و کیومرثی، حسین، (1391). «شناسایی پهنه‌های سه‌گانه بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی با استفاده از GIS (مطالعۀ موردی: دشت نمدان شهرستان اقلید)». برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 1(1):63-74. URL:https://psp.journals.pnu.ac.ir/article_2158.html
- تقی‌زاده، محمدمهدی؛ حلبیان، امیرحسین؛ عالی‌پور، محمود؛ و کیومرثی، حسین، (1396). «شناسایی و پهنه‌بندی میزان شوری آب‌های زیرزمینی با استفاده از GIS (مطالعۀ موردی: دشت نمدان شهرستان اقلید)». جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 28(3): 146 - 133. https://doi: 10.22108/gep.2017.97044.0
- جعفری‌صیادی، فاطمه؛ و شفیعی، فاطمه، (1399). «بررسی نقش منابع آب بر توسعۀ سکونتگاه‌های روستایی (مورد مطالعه: شهرستان ساری)». تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 51(4): 761-776. https://doi.org/10.22059/ijaedr.2020.303646.668913
- جولائی، واحد؛ رضالو، رضا؛ حاجی‌زاده، کریم؛ و افخمی، بهروز، (1400). «تحلیل نقش عوامل محیط طبیعی در نظام استقرار سکونتگاه‌های باستانی (نمونه موردی: محوطه‌های عصر آهن 3 دشت مهاباد)». جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 11(44): 47-71. https://doi.org/10.22034/jgeoq.2021.128868
- حبیبی، فاتح، (1401). «ارزیابی و اولویت‌بندی روستاهای هدف گردشگری استان کردستان برای سرمایه‌گذاری». گردشگری و اوقات فراغت، 7 (13): 95-112. https://doi.org/10.22133/tlj.2022.156812
- حیدری‌دستنائی، محسن، (1396). «تعیین تأثیر عوامل محیطی بر ایجاد محوطه‌های نوسنگی و مس‌وسنگی حوضۀ جنوبی زاینده‌رود با استفاده از روش همبستگی پیرسون». جستارهای باستان‌شناسی ایران پیش از اسلام 2(1): 1-14. https://iaej.sku.ac.ir/article_10167.html
- حیدری دستنائی، محسن؛ و نیکنامی، کمال‌الدین، (1399). «تحلیل رابطۀ میان شکل‌گیری و تداوم استقرار محوطه‌های دورۀ نوسنگی با بستر محیطی آن‌ها در دشت سرفیروزآباد کرمانشاه، غرب زاگرس‌مرکزی». پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 52(2): 313-331. https://doi.org/10.22059/jphgr.2020.285488.1007418
- خسروشاهی، محمد؛ عباسی، حمیدرضا؛ کاشکی، محمدتقی؛ ابطحی، مرتضی، (1392). «قلمرو بیابان‌های ایران با تأکید بر معیار خاک‌شناسی». مدیریت بیابان، 1(1): 27-38. https://doi.org/10.22034/jdmal.2013.17098
- دهمرده‌پهلوان، مهدی؛ و بهروزی‌فر، داود، (1402). «بررسی و تحلیل تأثیر عوامل محیطی در شکل‌گیری و پراکنش استقرارهای عصر مفرغ حوزه سرخس». پژوهشنامه خراسان بزرگ، 14(51): 55-68. https://doi.org/10.22034/jgk.2023.335894.1042
- دوست‌کافی، طاهره؛ نوری‌شادمهانی، رضا؛ و جاوری، محسن، (1402). «تحلیل الگوی پراکندگی دست‌کندهای استان اصفهان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)». پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، 13(38): 173-206. https://doi.org/10.22084/nb.2023.26803.2522
- رحیمی، منیره؛ حسن‌پور، خدیجه، (1390). «مکان‌یابی روستای جدید در شهرستان بستک با ملاحظات پدافند غیرعامل در محیط GIS با استفاده از مدل Ahp». پژوهش‌نامه فرهنگی هرمزگان، 1-2: 13-26. https://rdch.ir/article-1-114-fa.html
- رضایی، عزیزالله، 1384، «گزارش بررسی باستان‌شناختی حوضۀ آبگیر سد ملاصدرا». شیراز: اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فارس (منتشرنشده).
- رضایی، عزیزالله، (1388). «گزارش حوزه بررسی باستان‌شناختی غربی شهرستان اقلید». شیراز: اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فارس (منتشرنشده).
- رکن‌الدین افتخاری، علیرضا؛ فرخی‌سیس، سعیده؛ پورطاهری، مهدی؛ و کرمی، جلال، (1398). «تحلیل نقش شبکه جاده‌ای در انتقال محصولات کشاورزی نواحی روستایی شهرستان مراغه». اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ۸ (۲۹): ۲۰۳-۲۲۶. https://serd.khu.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-2-207&slc_lang=fa&sid=1
- روستایی، شهریور؛ بابایی، الی‌ناز؛ و کاملی‌فر، زهرا، (1393). «ارزیابی عدالت فضایی در پراکنش خدمات شهری، مطالعۀ موردی کلان‌شهر تبریز». آمایش جغرافیایی فضایی، 3(10): 82-101. https://gps.gu.ac.ir/article_7385.html
- زمانی‌کردشولی، زهیر؛ نظری، سهراب؛ و کمالی‌سروستانی، مریم، (۱۳۹۶). «بررسی افت سطح منابع آب زیرزمینی دشت نمدان اقلید فارس». چهارمین کنفرانس بین‌المللی برنامه‌ریزی و مدیریت محیط‌زیست، تهران: دانشکده محیط‌زیست دانشگاه تهران.
- سرداری‌زارچی، علیرضا، (۱۳۹۰). «تحلیل پیچیدگی‌های اجتماعی-اقتصادی فرهنگ‌های شمال فارس (اقلید) در دورۀ مس‌سنگی براساس کاوش تپۀ مهر علی». رسالۀ دکتری باستان‌شناسی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس (منتشرنشده).
- سرداری‌زارچی، علیرضا؛ و رضایی، عزیزالله، (1385). «گزارش کاوش‌های باستان‌شناسی تپه مهر علی فارس». چکیده مقالات چاپ شده هفته پژوهش، پژوهشکدۀ باستان‌شناسی، تهران: سازمان میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی: 19 - 13.
- سرداری‌زارچی، علیرضا؛ و رضایی، عزیز الله، (1386). «گزارش مقدماتی کاوش‌های باستان‌شناسی نجات بخشی تپه مهرعلی، اقلید فارس». گزارش‌های باستان‌شناسی 7، مجموعه مقالات نهمین گردهمایی سالانه پژوهش‌های باستان‌شناسی، تهران: پژوهشکدۀ باستان‌شناسی، سازمان میراث‌فرهنگی کشور: 172 - 155.
- سرداری‌زارچی، علیرضا؛ و دیوارگر، مهدیه، (1391). «فرآیند تولید صنایع سنگی تپه مهر علی فارس در بستر فرهنگ‌های اواخر پیش ازتاریخ». پیام باستان‌شناس، 9(18): 36 - 17. https://sanad.iau.ir/Journal/peb/Article/935515
- سهرابی، اکبر؛ سعدی‌خانی، محمود رضا؛ و قدوسی‌فرد، فاطمه، (1392). «معرفی اینسپتی سول‌ها و ارتباط آن با تشکیل کلسیک در خاک». اولین همایش ملی مهندسی و مدیریت کشاورزی، محیط‌زیست و منابع طبیعی پایدار، همدان.
- صدیقیان، حسین؛ نیکزاد، میثم؛ حیدری دستنائی، محسن؛ و سبزی‌دوآبی، موسی، (1400). «ارزیابی نقش عوامل محیطی در شکل‌گیری استقرارهای اشکانی شهرستان خوسف، استان خراسان جنوبی، شرق ایران». پژوهشنامه خراسان بزرگ، 12(42): 122-107. https://doi.org/10.22034/jgk.2021.137982
- عفیفی، محمدابراهیم، (1396). «ارزیابی فرسایش خاک و درجه رسوب‌دهی در حوضۀ آبریز نمدان با استفاده از مدل MPSIAC و GIS». جغرافیایی سرزمین، 14(55): 57 - 37.
- علیزاده، عباس، (۱۳۷۴). «گزارش توصیفی مقدماتی بررسی‌های باستان‌شناسی - انسان‌شناسی در دره‌های رود کر و ناحیه شمال‌غرب مرودشت فارس». گزارش‌های باستان‌شناسی 1، تهران: معاونت پژوهشی سازمان میراث‌فرهنگی و پژوهشکدۀ باستان‌شناسی: 84 - 67.
- غضنفرپور، حسین؛ کمانداری، محسن؛ و محمدی‌سلیمانی، مهرداد، (1392). «تأثیر عوامل جغرافیایی در الگوی مساکن روستایی استان کرمان». جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس، 5(18): 125-142.
- کرم، امیر؛ صفاکیش، فریده؛ و کیانی، طیبه، (1393). «مکان‌یابی و اولویت‌بندی مکان‌های مستعد جهت توسعۀ فیزیکی با روش سلسله‌مراتبی TOPSIS و سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS (مطالعۀ موردی: شهر داریون)». ژئومورفولوژی کاربردی ایران، 2 (3): 47-64. 
- کهنه‌پوشی، سید هادی؛ و شایان، حمید، (1392). «تحلیل و بررسی تأثیرات منابع آبی و اقلیم در سکونت گزینی روستاهای غرب ایران، (نمونه موردی: بخش خاوه و میرآباد)». دومین کنفرانس بین‌المللی مخاطرات محیطی، 7 آبان، تهران: 1-10.
- مصطفوی، محمدتقی، (1382). اقلیم پارس. تهران: انجمن آثار ملی با مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
- مقصودی، مهران؛ فاضلی‌نشلی، حسن؛ عزیزی، قاسم؛ گیلمور، گوین؛ و اشمیت، آرمین، (1391). «نقش مخروط‌افکنه‌ها در توزیع سکونتگا‌ه‌های پیش‌ازتاریخ از دیدگاه زمین‌باستان‎شناسی (مطالعه‎ی موردی: مخروط‎ افکنه‎ی جاجرود و حاجی عرب». پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 44(4):1-22. https://doi.org/10.22059/jphgr.2012.30239.
- مقصودی، مهران؛ زمانزاده، سید محمد؛ اهدائی، افسانه؛ یوسفی‌زشک، روح‌الله؛ و یمانی، مجتبی، (1394). «تحلیل نقش عوامل محیطی در مکان‌گزینی سکونتگاه‌های پیش‌ازتاریخ دشت ورامین با استفاده از منطق فازی». برنامه‌ریزی و آمایش فضا، ۱۹ (۳): ۲۶۳-۲۶۱. http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-11056-fa.html
- مولایی‌کردشولی، حمیدرضا، (1393). «بررسی و شناسایی باستان‌شناسی تل گردوها، شهرستان اقلید، بخش مرکزی، استان فارس». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی، مرودشت: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت (منتشرنشده).
- مولایی‌کردشولی، حمیدرضا؛ و جعفری‌زند، علیرضا، (1398). «معرفی، مطالعه و تحلیل گل مهرهای به‌دست آمده از بررسی تل گردوها، شهرستان اقلید، استان فارس». مجموعه مقاله‌های نخستین همایش دوسالانۀ بین‌المللی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران، به‌کوشش: سید مهدی موسوی، شاهین آریامنش، مجید منتظرظهوری و مرتضی خانی‌پور، تهران: انتشارات آریارمنا: 285 - 271.
- میرزایی، آزیتا؛ مهرآفرین، رضا؛ و موسوی‌حاجی، سید رسول، (1399). «نقش عوامل محیطی در مکان‌گزینی و تکوین محوطه‌های اشکانی شمال خراسان (بخش میانی کریدور کپه‌داغ- آلاداغ)». مطالعات باستان‌شناسی، 12(3): 327-347. https://doi.org/10.22059/jarcs.2020.255365.142550
- نعمت‌اللهی، فاطمه؛ و رامشت، محمدحسین، (1400). «آنالیز فضایی سکونتگاه‌‌های روستایی سرزمین ایران». جغرافیا و توسعه، 19(65): 1-26. https://doi.org/10.22111/j10.22111.2021.6519
- نیکنامی، کمال‌الدین؛ نعمتی، زهرا؛ حیدری‌دستنائی، محسن؛ و روستایی‌فارسی، ابراهیم، (1402). «ارزیابی جایگاه بسترهای جغرافیایی بر استقرارهای دورۀ ساسانی در مناطق کوهستانی جنوب‌غرب ایران، مطالعۀ موردی: دشت ارسنجان، استان فارس»، پژوهه باستان‌سنجی، 9(1): 131-149. https:// doi:10.52547/jra.9.1.359.
- وثوق‌بابایی، الهام؛ و مهرآفرین، رضا، (1397). «تحلیل نقش مؤلفه‌های زیست‌محیطی بر پراکندگی استقرارهای اشکانی مطالعۀ موردی: حوضۀ رودخانه چهل چای مینودشت-گلستان». پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، 16 (8): 183-202. https://doi:10.22084/nbsh.2018.14420.1635
- ولی‌زاده‌قره‌آغاجی، زینب؛ و ملکزاده، مهرداد، «مطالعه نقش عوامل محیطی و جغرافیایی در پراکندگی محوطه‌های دورۀ ماد». پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، (زیر چاپ). https://doi.org/10.22084/nb.2023.26437.2588
- هژبری‌نوبری، علیرضا؛ سرداری‌زارچی، علیرضا؛ فاضلی‌نشلی، حسن؛ و خطیب‌شهیدی، حمید، (1391). «توسعه فرهنگی جوامع شمال فارس در دوره باکون: تپه مهرعلی». مطالعات باستان‌شناسی، 4(2): 101 - 83.  https://doi.org/10.22059/jarcs.2013.32121
- Ahmadi, S., (2020). “Study of Effective Factors on Rural Biological Settlements (Case Study: Sardasht City)ˮ. Sustainability, Development & Environment, 1(0): 29-50. 
- Afifi, M. E., (2018). “Analyze the Impact of Natural Factors in the Spatial Distribution of Urban and Rural Settlements of Khonj Countyˮ. Journal of Studies of Human Settlement Planning, 13 (3): 629-646. (In Persian). https://sanad.iau.ir/en/Journal/jshsp/Article/1030585
- Aldenderfer, M., (1998). “Quantitative Methods in Archaeology: A Review of Recent Trends and Developmentsˮ. Journal of Archaeological Research, 6 (2): 91-120. https://doi.org/10.1007/BF02446161
- Alizadeh, A., (1995). “Preliminary descriptive report of archeological-anthropological investigations in the valleys of the River Ker and the northwestern region of Maroodasht, Farsˮ. Archaeological Reports 1. Tehran: Cultural Heritage Organization and Archaeological Research Institute: 67-84. (In Persian).
- Amini, A., Moradi, N. & Sadeghian, F., (2019). “Analyzing the Influence of Natural Parameters on Rural Exodus Using GIS and Statistical Methods (Case Study: Depopulated Villages of Isfahan Province over the Last Quarter Century)ˮ. Geographic Space, 19(65): 269-298. http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2441-en.html
- Ates, N. Y., Cevik, S., Kahraman, C., Gulbay, M. & Erdogan, S. A., (2006). “Multi attribute performance evaluation using a hierarchical fuzzy TOPSIS methodˮ. In: Fuzzy Applications in Industrial Engineering, edited by: Cengiz Kahraman. Springer Berlin Heidelberg: 537-572. https://doi.org/10.1007/3-540-33517-X_22
- Behzad, A. & Asadian, F., (2017). “Impact of environmental factors on destruction of archaeological sites by TOPSIS model (case study archaeological sites of Darreh Shahr and Abdanan of Ilam province)ˮ. Territory, 14(53): 1-20.  https://sanad.iau.ir/Journal/sarzamin/Article/822731
- Chen, C. T., (2000). “Extensions of the TOPSIS for group decision-making under fuzzy Environmentˮ. Fuzzy Sets and Systems, 114: 1–9. https://doi.org/10.1016/S0165-0114(97)00377-1
- Ćirić, V., Manojlović, M., Nešić, Lj. & Belić, M., (2012). “Soil dry aggregate size distribution: effects of soil type and land useˮ. Journal of Soil Science and Plant Nutrition, 12 (4): 689-703. URL:https://www.scielo.cl/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0718-95162012000400005
- Coates, B. E., Johnston, R. J. & Knox, P. L., (1977). Geography and inequality. New York: Oxford University Press.
- Dahmardeh Pahlavan, M. & Behroozifar, D., (2023). “Investigation and analysis of the effect of environmental factors on the formation and distribution of Bronze Age settlements in the Sarakhs basinˮ. Journal of Great Khorasan, 14(51): 55-68. https://doi.org/10.22034/jgk.2023.335894.1042.
- Doostkafi, T., Nourishadmahani, R. & Javeri, M., (2023). “Dispersion Pattern Analysis in Troglodytic of Isfahan Province by using the Geographic Information System (GIS)ˮ. Pazhoheshha-ye Bastan Shenasi Iran, 13(38): 173-206. https://doi.org/10.22084/nb.2023.26803.2522.
- Deng, H., Yeh, C. H. & Willis, R. J., (2000). “Inter-company comparison using modified TOPSIS with objective weightsˮ. Computers & Operations Research, 27(10): 963-973. https://doi.org/10.1016/S0305-0548(99)00069-6
- Duckstein, L., Fogel, M. M. & Thames, J. L., (1973). “Elevation effects on rainfall: A stochastic modelˮ. Journal of Hydrology, 18 (1): 21-35. https://doi.org/10.1016/0022-1694(73)90023-1
- Hambrecht, G., Anderung, C., Brewington, S., Dugmore, A., Edvardsson, R., Feeley, F., Gibbons, K., Harrison, R., Hicks, M., Jackson, R., Ólafsdóttir, G. Á., Rockman, M., Smiarowski, K., Streeter, R., Szabo, V. & McGovern, T., (2020). “Archaeological sites as Distributed Long-term Observing Networks of the Past (DONOP)ˮ. Quaternary International, 549: 218-226. https://doi.org/10.1016/j.quaint.2018.04.016
- Habibi, F., 2022, “Evaluation and Prioritization of the Tourism Villages of Kurdistan Province for Investmentˮ. Tourism and Leisure Time, 7(13): 95-112. https://doi.org/10.22133/tlj.2022.156812. (In Persian).
- Hejebri Nobari, A., Sardari, A., Fazeli Nashli, H. & Khatib Shahidi, H., (2013). “Cultural Development of Northern Fars Societies During the Bakun Phase: Tappeh Mehr Aliˮ. Journal of Archaeological Studies, 4(2): 83-101. https://doi.org/10.22059/jarcs.2013.32121. (In Persian).
- Heydari Dastenaei, M., (2018). “The effect of environmental factors on the Prehistoric sites in the southern Zayandeh- Rud by using the Pearson correlationˮ. Journal of Iran Pre-Islamic Archaeological Essays, 2(1): 1-14. (In Persian). https://iaej.sku.ac.ir/article_10167.html
- Heydari Dastenaei, M. & Niknami, K, A., (2020). “Analysis Of The Relationship Between The Formation And Continuity Of Neolithic Period Settlements With Their Environment In The Sarfirouz Abad Plain Of Kermanshah, West Central Zagrossˮ. Physical Geography Research Quarterly, (56)2: 313-331. (In Persian).  https://doi.org/10.22059/jphgr.2020.285488.1007418
- Hwang, C. L. & Yoon, K., (1981). Multiple attributes decision making methods and applications. Berlin: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-642-48318-9_3
- Ibnu l-Balkhī., (1995). The Fārs-nāma of Ibnu l-Balkhī. Guy Le Strange, Reynold A Nicholson (eds): Tehran: Asatir Publishing. (In Persian).
- Jafari Sayadi, F. & Shafiee, F., (2020). “Investigating the Role of Water Resources on Rural Settlements Development (Case: Sari County)ˮ. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 51(4): 761-776. https://doi.org/10.22059/ijaedr.2020.303646.668913.
- Jia, K., Qiao, W., Chai, Y., Feng, T., Wang, Y. & Ge, D., (2020). “Spatial distribution characteristics of rural settlements under diversified rural production functions: A case of Taizhou, Chinaˮ. Habitat International, 102:102201. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2020.102201
- Joolaee, V., Rezaloo, R., Hajizadeh, K. & Afkhami, B., (2021). “Analysis of the role of natural environment factors in the establishment of ancient settlements (Case Study: Mahabad Iron Age sites)ˮ. Geography (Regional Planning), 11(44): 47-71. https://doi.org/10.22034/jgeoq.2021.128868. (In Persian).
- Karam, A., Safa Kish, F. & Kiani, T., (2014). “Locate and Prioritize potential sites to physical development using hierarchical approach (TOPSIS) and Geographical Information System (GIS), (Case Study: Daryon City)ˮ. Applied Geomorphology of Iran, 2 (3): 47-64. 
- Khosroshahi, M., Abbasi, H. R., Khashki, M. T. & Abtahi, M., (2013). “Determination of Iran Desert Lands Based on Soil Attributesˮ. Desert Management, 1(1): 27-38. https://doi.org/10.22034/jdmal.2013.17098.
- Kohnepushi, S. H. & Shayan, H., (2013). “Analysis and investigation of the effects of water resources and climate on the settlement of villages in western Iran, (case study: Khaveh and Mirabad districts)ˮ. Second international conference on environmental hazards, November 7, Tehran: 1-10. (In Persian).
- Liu, W., Rastegari Henneberry, S., NI, J., Radmehr, R. & Wei, C., (2019). “Socio-cultural roots of rural settlement dispersion in Sichuan Basin: The perspective of Chinese lineageˮ. Land Use Policy, 88: 104162. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2019.104162
- Magaš, L., Gajski, D. & Dzięgielewska-Gajski, K., (2021). “Spatial multi criteria Approach to the evaluation of Archaeological Sitesˮ. GIS Odyssey Journal, 1(1): 21–35. https://doi.org/10.57599/gisoj.2021.1.1.21 
- Maghsoudi, M., Fazeli Nashli, H., Azizi, H., Gillmore, G. & Scmit, A., (2012). “Geoarchaeology of Alluvial Fans: A Case Study from Jajroud and Hajiarab Alluvial Fans in Iranˮ. Physical Geography Research Qurterly, 44 (4): 1-22. (In Persian). https://doi.org/10.22059/jphgr.2012.30239
- Maghsoudi, M., Zamanzadeh, S. M., Ehdaei, A., yousefi zoshk, R., yamani, M., (2015). “Analysis of the role of environmental factors in site selecting of prehistoric settlements in Varamin Plain with usage fuzzy logicˮ. MJSP, 19 (3): 263-261. (In Persian). URL: http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-11056-fa.html
- Mirzaye, A., Mehrafarin, R. & Mosavi Haji, S. R., (2020). “The role of Environmental Factors in the Location and Genesis of Parthian Sites in North Khorasan (Central Kopeh dagh-Aladagh Corridor)ˮ. Journal of Archaeological Studies, 12(3): 327-347. https://doi.org/10.22059/jarcs.2020.255365.142550. (In Persian).
- Mostafavi, M. T., (2013). Pars region. Tehran: Tehran University. (In Persian).
- Moulai Kordshuli, H., (2013). “Archaeological investigation and identification of Tal Gerdouha, Euclid city, Fars provinceˮ. Archeology master's thesis, Marvdasht: Marvdasht Islamic Azad University (Unpublished, In Persian).
- Moulai Kordsholi, H. & Jafari Zand, A., (2018). “study and analysis of the seals obtained from the investigation of Tal Gerdouha, Eqlid city, Fars provinceˮ. The collection of articles of the first biennial international conference of the Scientific Association of Archeology of Iran, Seyyed Mehdi Mousavi, Shahin Aryamnesh, Majid Mantazer Zahouri and Morteza Khanipour(eds). Tehran: Aryarmana Publications: 271-285. (In Persian).
- Nematollahi, F. & Ramesht, M. H., (2022). “Spatial Analysis of Irans’ Rural Settlementˮ. Geography and Development, 65(19): 1-26. https://doi.org/10.22111/j10.22111.2021.6519
- Octay, D., (2002) “Design with the climate in housing environments: an analysis in northern Cyprusˮ, Building and Environment, 37: 1003-1012. https://doi.org/10.1016/S0360-1323(01)00086-5
- Ottomano Palmisano, G., Govindan, K., Loisi, R. V., Dal Saso, P. & Roma, R., (2016). “Greenways for rural sustainable development: An integration between geographic information systems and group analytic hierarchy processˮ. Land Use Policy, 50: 429-440. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2015.10.016
- Pajand, M. J., Emami, H. & Astaraei, A., (2016). “Relationship between Topography and Some Soil Propertiesˮ. Water and Soil, 29(6): 1699-1710. https://doi.org/10.22067/jsw.v29i6.44736.
- Qazanfarpour, H., Kamandari, M. & Mohammadi Soleymani, M., (2013). “The effect of geographical factors on the pattern of rural housing in Kerman provinceˮ. Zagros Landscape Geography and Urban Planning Quarterly, 5 (18): 125- 142. (In Persian). 
- Rahimi, M. & Hasanpour, K., (2011). “Location finding of a new village in Bastak province considering passive defense in GIS environment using AHP modelˮ. Journal of Hormozgan Caltural, 1(1- 2): 12- 26. (in Persian).
- Reinhardt, N., Schaffert, A., Capezzone, F., Chilagane, E., Swai, E., Lawrence Rweyemamu, C., Germer, E., Asch, F. & Herrmann, L., (2020). “Soil and landscape affecting technology transfer targeting subsistence farmers in central Tanzaniaˮ. Experimental Agriculture, 56(1): 59 – 75. https://doi.org/10.1017/S0014479719000103
- Rezaei, A., (2004). “Report of the Archaeological investigation Molla Sadra Dam catchmentˮ. Shiraz: Fars Cultural Heritage and Tourism Organization (Unpublished, In Persian).
- Rezaei, A., (2008) “Report of the Archaeological Survey of Western Euclidˮ. Shiraz: Fars Cultural Heritage and Tourism Organization (Unpublished, In Persian).
- Roknuddin Eftekhari, A., Farkhi Sis, S., Portahari, M. & Karmi, J., (2019). “Analysis of the role of the road network in the transportation of agricultural products in the rural areas of Maraghehˮ. Space economy and rural development, 8 (29): 203-226. (in Persian). https://serd.khu.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-2-207&slc_lang=fa&sid=1
- Rostaee, S., Babaei, E. & Kamelifar, Z., (2014). “the Assessment of Spatial Justice in the Distribution of Urban Services. Case Study: Tabriz Metropolisˮ. Geographical Planning of Space, 3(10): 82-101. (in Persian). https://gps.gu.ac.ir/article_7385.html
- Sardari Zarchi, A., (2013). “Analysis of Socio-Economic Complexities of Northern Fars (Euclid) Cultures in the Chalcolithic Based on the Excavation of Mehr Aliˮ. Archeology Doctoral Dissertation. Tehran: Tarbiat Modares University (Unpublished, in Persian).
- Sardari Zarchi, A. & Rezaei, A., (2004). “Report of Archaeological Excavations of Mehr Ali Farsˮ. Abstract of articles published in Research Week, Research Institute of Archaeology. Tehran: Cultural Heritage, Tourism and Handicrafts Organization: 13-19, (in Persian).
- Sardari Zarchi, A. & Rezaei, A., (2005) “Preliminary report of the rescue archaeological excavations of Mehr Ali Tappeh, Eqlid Farsˮ. Archeology Reports 7, Proceedings of the 9th Annual Meeting of Archaeological Researches, Tehran: Research Institute of Archaeology, Cultural Heritage Organization of the country: 155-172, (in Persian).
- Sardari, A. & Divargar, M., (2013). “The Process of Stone Tools Making on the Tappeh Mehr Ali based on the Late Prehistoric Culturesˮ. Payām-e Bāstānshenās, 9(18): 17-36, (in Persian). https://sanad.iau.ir/Journal/peb/Article/935515
- Sedighian, H., Nikzad, M., Heydari, M. & Sabzi Davabi, M., (2021). “Evaluation of the role of environmental factors in the formation of Parthian settlements in Khosf County, South Khorasan province, East of Iranˮ. Journal of Great Khorasan, 12(42): 122-107. https://doi.org/10.22034/jgk.2021.137982 (in Persian).
- Sohrabi, A. & Sadi Khani, M. R., (2013). “Introduction of insect cells and its relationship with calcium formation in soilˮ. The first national conference on agricultural engineering and management, environment and sustainable natural resources, Hamedan. (in Persian).
- Sumner, W. M., (1972). “Cultural Development in the Kur River Basin, Iran: an archaeological analysis of settlement patterns”. PhD Dissertation, Pennsylvania: University of Pennsylvania.
- Taghi zadeh, M. M. & Kiumarsi, H., (2013). “GIS applications to identifying and zoning groundwater exploitation Case Study: Namdan Plain, Eghlidˮ. Physical Social Planning, 1(1): 63-74. https://psp.journals.pnu.ac.ir/article_2158.html
- Taghi Zadeh, M. M., Halabian, A. H., Ali Por, M. & Kiumarsi, H., 2017, “Identifying and Zoning of Groundwater Salinity using GIS Case Study: Namdan Plain of Eghlid Countyˮ. Geography and Environmental Planning, 28(3): 133-146. https://doi.org/10.22108/gep.2017.97044.0.
- Valizadeh Qareh Aqaji, Z. & Malekzadeh, M., 2023, “The Role of Environmental and Geographical Factors in the Dispersion of Median Sitesˮ. pazhoheshha-ye Bastan shenasi Iran, (in press), https://doi.org/10.22084/nb.2023.26437.2588. (in Persian).
- Vogel, J., (1986). “Subsistence settlement systems in the prehistory of south western Zambiaˮ. Human Ecology, 14: 397–414. https://doi.org/10.1007/BF00888306
- Vosogh Babae, E. & Mehrafarin, R., (2018). “Analysing the Role of Environmen in the Parthian Settlements Distribution: A Case Study in the Chelchay River Drainage, Minodasht, Golestan, Iranˮ. Pazhuhesh-ha-ye Bastanshenasi Iran, 16: 183-202. (in Persian). https://doi:10.22084/nbsh.2018.14420.1635
- Wang, Z., Wang, C., Jiang, Z., Hu, T., Han, W., Zhang, C., Jin, J., Wei, K., Zhao, J. & Wang, X., (2020). “Relationship between Rural Settlements’ Plant Communities and Environmental Factors in Hilly Area of Southeast Chinaˮ. Sustainability, 12(2771): 1-17. https://doi.org/10.3390/su12072771
- Yau, Y., (2009). “Multi-criteria decision making for urban built heritage conservation: application of the analytic hierarchy processˮ. Journal of Build Apprais, 4 (3): 191-205. https://doi.org/10.1057/jba.2008.34
- Zamani Kordshuli, Z., Nazari, S. & Kamali Sarvestani, M., (2017). “Investigating the drop in the level of underground water resources of Eqlid Fars, Namdan Plainˮ. The 4th International Conference on Environmental Planning and Management, Tehran: Faculty of Environment, University of Tehran.
- Zhu, L., Li, Z., Su, H. & Wang, X., (2021). “Temporal and spatial distribution of ancient sites in Shaanxi Province using geographic information systems (GIS)ˮ. Heritage Science, 9(121): 1-10. https://doi.org/10.1186/s40494-021-00598-x.
- Zhang, Z., Xiao, R., Shortridge, A. & Wu, J., (2014). “Spatial Point Pattern Analysis of Human Settlements and Geographical Associations in Eastern Coastal China - A Case Studyˮ. Int J Environ Res Public Health, 11(3): 2818-2833. https://doi.org/10.3390/ijerph110302818
pazhoheshha-ye Bastan shenasi Iran
Volume 14, Issue 43
2025
Pages 125-160

Files

Share

How to cite

Statistics