Urban Development Process of Khorram-Abad During the Safavid to Pahlavi Era,Based on GIS Analysis

Abstract

The formation of the modern city of Khorram-Abad, as a center of Luristan province in the western Iran, dates back to the middle Islamic period (probably 5-7 A.H). The formation and development process of the city has affected by the appropriate environmental and ecological conditions. Khorram-Abad has suitable conditions for human population from the prehistoric period through modern time. The major factors shaping the settlement and development of the region are suitable transport location as well as natural and geographical factors such as water resources, especially rivers crossing the city such as Karganeh and Khorram-Abad rivers. Before the modern formation of the Khorram Abad was a town, named Shapur-Khast backed to Sassanid the Early Islamic periods. It seems that Shapur-khast has been abandoned at the 7 or 8 A.H and Khorram-Abad flourished as the central town of the region. What we certainly know is that the core of the modern city of Khorram-Abad has been founded at the western side of Falak-ol-Aflak castle.
The earliest maps of the historic plan of the town, about the 1270 A.H, are produced by Russian surveyors. The present article is dealing with this map and aerial photos at the 1956 and 1969, the initial scope of the study and development of Khorram-Abad from the Safavid to the Pahlavi periods using data from GIS software and analysis. The most important studies in this area have been carried out by local researchers. Of course some researchers have done to Khorram-Abad valley field study by foreigners such as Sir Hennery Rawlinson. As there are not much researches on the Islamic city of Khorram-Abad and urban development from inception to nowadays we will try to use archaeological evidence, images with texture maps and city information from GIS aiming to provide suitable information about the context of the current city of Khorram-Abad. Based on archaeological evidence, the center of modern city of Khorram-Abad and the initial core of the city in the Safavid period were determined. Valuable monuments and inscriptions of the Safavid period has been remained in Khorram-Abad which on based the initial core of the city in the Safavid period was determined. The city boundaries in the Qajar and Pahlavi era have been identified according to 1270 A.H map and aerial photographs of 1956 and 1969. It was the culmination of a period of prosperity and urban development and what factors have led to physical development in various aspects of the other objectives of this research. The present study is based on written sources and field work in the context of the old town and the exploration of the related maps, urban development has taken place. Accordingly, the summit of the development of Khorram-Abad has been the Safavid and Pahlavi periods lying at the middle of north to south transportation routes and its selection as the center of Luristan province at the Pahlavi period as well, are the most important factors in the development of the city; particularly in north and south directions. The existence of the Zagros mountain in the east and west sides of the city as a limiting factor and also the flat land and fertile southern city is leading to physical development at the north and south directions. The result of this research shows that the reason of existence of Khorram-Abad and its foremost function and its extension are the geographic and climatic conditions and central location and its relationship to the city is because this region is a crossroads from West to East and North to South

Keywords


  1. آریا، محمدحسین (1376)، لرستان در سفرنامه سیاحان،تهران: فکر روز.
  2. ابن­اثیر،عزالدین ابوالحسن علی (1351)، الکامل فی التاریخ، ترجمه علی هاشمی حائری، ج٩، ١٥ و ١٦، تهران: علمی.
  3. ابن­بلخی (١٣63)، فارسنامه، به اهتمام و تصحیح گای لسترنج و رینولد آلن نیکلسون، تهران: دنیای کتاب.
  4. ابن­حوقل، ابوالقاسم محمدبن حوقل (1345)،صورة الارض،ترجمه جعفر شعار، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
  5. ابن­خلدون (1383)، العبر، تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتی، ج 3، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  6. ابن­فقیه همدانی، ابوبکر احمدبن محمدبن اسحاق (1349)،مختصرالبلدان، ترجمه ح. مسعود، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
  7. اسکندربیگ ترکمان (1350)،تاریخ عالم آرای عباسی، به تصحیح محمد اسماعیل رضوانی، ج 1، تهران: امیرکبیر.
  8. اصطخری، ابواسحاق ابراهیم­بن محمد (1373)،ممالک و مسالک، ترجمه محمدبن اسعد تستری و تصحیح ایرج افشار، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
  9. اعتمادالسلطنه، محمدحسن­خان (1367)، تاریخ منتظم ناصری، تصحیح محمد اسماعیل رضوانی، ج 3، تهران: دنیای کتاب.
  10. افشار، حسنعلی(1382)،سفرنامه لرستان و خوزستان (اراک، بروجرد، خرم­آباد، دزفول و شوشتر)، رویدادهای شاه مرد (1264 ه.ق)، ترجمه حمیدرضا دالوند، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  11. ایزدپناه، حمید (1376)، آثار باستانی و تاریخی لرستان،دوره دو جلدی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  12. بیشاپ، ایزابلا لوسی (1376)،«لر کوچک از نگاه یک سیاح»،شقایق، ش 1: صص 222-224.
  13. پرویز، احمد (1380)، پل و تحول آن در قلمرو ابوالنجم بدربن حسنویه (قرن چهارم هجری)، پایان­نامه کارشناسی ارشد در رشته باستان­شناسی، تهران: دانشگاه تهران(منتشر نشده).
  14. پورغلام، معصومه و ناهید خاکباز (1376)،«سکه­های ضرب شاپورخواست»،شقایق، سال اول، ش 3 و4: صص121-126.
  15. جوینی، عطاء ملک­بن محمد (١٣87)، تاریخ جهانگشای جوینی، به تصحیح محمدبن عبدالوهاب قزوینی، تهران: هرمس.
  16. حافظ ابرو، عبدالله­بن لطف­الله (1378)، جغرافیای حافظ ابرو، مقدمه و تصحیح صادق سجادی، ج 2، تهران: دفتر نشر میراث مکتوب.
  17. حبیبی، محسن (1378)، از شار تا شهر (تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن تفکر و تأثر)، تهران: دانشگاه تهران.
  18. حدودالعالم من المشرق الی المغرب(1372)، با مقدمه بارتولد، تعلیقات مینورسکی، ترجمه میرحسین شاه، با تصحیح و حواشی مریم میراحمدی و غلامرضا ورهرام، تهران: دانشگاه الزهرا.
  19. حزین لاهیجی، محمدعلی­بن ابوطالب (1350)، دیوان حزین لاهیجی، با مقدمه و تصحیح بیژن ترقی، تهران: خیام.
  20. حمزه اصفهانی، حمزة­بن الحسن (1367)، تاریخ پیامبران و شاهان (تاریخ سنی ملوک­الارض و الانبیاء)، ترجمه جعفر شعار، تهران: امیرکبیر.
  21. خواندمیر، غیاث­الدین­بن همام­الدین حسینی (1333)، تاریخ حبیب­السیر فی اخبار افراد بشر، ج 3، بی­جا: خیام.
  22. خودگو، سعادت (1378)،اتابکان لر کوچک، خرم­آباد: افلاک.
  23. دالوند، حمیدرضا (1388)،تاریخ و معماری دژ شاپورخواست (قلعه فلک­الافلاک)،تهران: پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری.
  24. دوبد، کلمنت اگوستوس بارون(1371)،سفرنامه لرستان و خوزستان، ترجمه محمدحسین آریا لرستانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  25. دوراند، ای. ار.(1346)،سفرنامه دوراند، ترجمه علی محمد ساکی، خرم­آباد: محمدی.
  26. راولینسون، سر هنری(1362)،سفرنامه راولینسون (گذر از زهاب به خوزستان)، ترجمه سکندر امان­اللهی بهاروند، تهران: مؤسسه انتشارات آگاه.
  27. رزم­آرا، علی (١٣٢٠)، جغرافیای نظامی لرستان، بی­جا: بی­نا.
  28. روزنامه وقایع اتفاقیه (1370)، چاپ کتابخانه ملی ایران، 18 شعبان 1272، نمره 273: 2.
  29. ساکی، علی­محمد(١٣٤٣)،جغرافیای تاریخی و تاریخ لرستان، خرم­آباد: محمدی.
  30. سجادی، علی (1384)،«عنصر خشت در دژ شاپورخواست (قلعه فلک­الافلاک)»،مجموعه مقالات سومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، ج 2، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور: صص197- 228.
  31. شرف­الدین علی یزدی (١٣٣٦)، ظفرنامه، مصحح محمد عباسی، ج 1، تهران: امیرکبیر.
  32. طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر خرم آباد(1389)، شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران، مطالعات سطح یک، ویرایش نخست، مهندسان مشاور بهاوند مهراز، وزارت مسکن و شهرسازی.
  33. طاهریان، سیدمحمد (1378)،تاریخ تصویری لرستان،خرم­آباد: پیغام.
  34.   عبدلی­فرد، فریدون(1383)،چاپارخانه‌ها و راه‌های چاپاری در ایران، ج 2، تهران: هیرمند.
  35. عیدی، حمید (1387)،یادگار عمر: خاطراتی از خرم­آباد قدیم، خرم­آباد: افلاک.
  36. غفاری قزوینی، قاضی احمد (1343)، تاریخ جهان آرا، تهران: حافظ.
  37. قاسمی، فرید (1382)،تاریخ خرم­آباد،خرم­آباد: افلاک.
  38. قاسمی، فرید (1378)،خرم­آبادشناسی ٢،خرم­آباد: افلاک.
  39. قوچانی، عبدالله (1373)،«قلمرو حکومت ابوالنجم  بدربن حسنویه به استناد سکّه­ها»،باستان­شناسی و تاریخ، ش 16: صص46-65.
  40. کاتالوگ سازمان میراث فرهنگی استان لرستان(1389).
  41. کاظمی، ایرج (1376)، مشاهیر لر، بررسی پیشینه تاریخی، اجتماعی و ساختار شهری خرم­آباد، خرم­آباد: افلاک.
  42. کیانی، مصطفی (1383)، معماری دوره پهلوی اول، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
  43. مجمل­التواریخ و القصص(1318)، به تصحیح ملک­الشعرای بهار و به همت محمد رمضانی، تهران: کلاله خاور.
  44. مستوفی قزوینی، حمدالله (١٣٦٢ الف)، تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
  45. مستوفی قزوینی، حمدالله (1362ب)، نزهة القلوب، به سعی و اهتمام گای لیسترنج، تهران: دنیای کتاب.
  46. مقدسی، ابوعبدالله محمدبن احمد (1361)، احسن­التقاسیم فی معرفة­الاقالیم، ترجمه علینقی منزوی، بخش دوم، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
  47. مورگان، ژاک ژان ماری دو (1338)، هیئت علمی فرانسه در ایران، مطالعات جغرافیایی (جغرافیای غرب ایران)، ترجمه کاظم ودیعی، ج 2، تبریز: چهر.
  48. مهریار، محمد (1378)، اسناد تصویری شهرهای ایران دوره قاجار،تهران: دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی کشور.
  49. میر، نصرت الله (1388)،تاریخ پانصد ساله لرستان (1006- 506 ه.ق)، خرم­آباد: شاپورخواست.
  50. یاقوت حموی، شهاب­الدین ابوعبدالله یاقوت­ابن عبدالله (1383)، معجم البلدان، ترجمه دکتر علینقی منزوی، ج 2، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
    1. Herzfeld, E. (1929),«Bericht über archäologische Beobachtungen im südlichen Kurdistan und in luristan»,AMI, vol.1: pp. 65-75.

تصویر ماهواره­ای گوگل ارث. http://maps.google.com