حضور سکاها در شمال غرب ایران مطالعه موردی گورستان خرم آباد مشگین شهر، اردبیل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشجوی دکترای باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

ورود اقوام کوچ‌روی سکایی به کشمکش‌های سیاسی و نظامی غرب آسیا در هزاره‌ی اول ق.م. تأثیرات عمیقی بر روابط فرهنگی، سیاسی و نظامی اقوام مختلف حاضر در این حوزه‌ی جغرافیایی گذاشت. چنین ورود و هجومی با گزارشات تاریخی و همچنین مدارک باستان‌شناختی قابل بررسی است. در پژوهش حاضر با استفاده از نتایج کاوش باستان‌شناختی گورستان خرم‌آباد مشگین‌شهر (استان اردبیل)، حضور اقوام سکایی در شمال‌غرب ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفته و به تبیین آن پرداخته شده است. با وجود این‌که سابقاً بحث‌هایی در مورد محوطه‌ی زیویه و انتساب آن به این اقوام شده، ولی هم‌چنان یکی از مهم‌ترین مشکلات و ضروریات مطالعات سکاشناسی، فقدان اطلاعات باستان‌شناختی از این اقوام در شمال‌غرب ایران است. مقاله‌ی حاضر با درک چنین ضروریتی، به‌صورت توصیفی-تحلیلی، با استناد به داده‌های میدانی باستان‌شناختی و با رویکردی مقایسه‌ای انجام پذیرفته است. هدف از چنین پژوهشی، تببین حضور این اقوام و همچنین رسیدن به‌درکی روشن از داده‌های مختص به آن‌ها در حوزه‌ی شرقی شمال‌غرب ایران است. برای مطالعه در باب چنین موضوعی آن‌چه که مهم به‌نظر می‌رسد، شناخت ویژگی‌های مختص اقوام سکایی در شمال‌غرب ایران است. مهم‌ترین شاخصه‌های باستان‌شناختی این اقوام در شمال‌غرب ایران چیست؟ با کدام داده‌ها می‌توان حضور ایشان را تبیین نمود؟ داده‌های محوطه‌ی مورد بحث، با یافته‌های باستان‌شناختی کدام حوزه‌ها قابل‌مقایسه است؟ این پرسش‌ها و مجهولات این چنینی و پاسخ به آن‌ها می‌تواند درک روشنی از حضور اقوام سکایی در شمال‌غرب ایران را فراهم سازد و مهم‌تر از همه، می‌تواند پیش‌زمینه‌ی مناسبی را برای مطالعات سکاشناسی فراهم سازد. پژوهش حاضر، نشانگر وجود یک ارتباط فرهنگی نزدیکی بین داده‌های سکایی شمال‌غرب ایران و یافته‌های مربوط به این اقوام در مناطق همجوار است. بسیاری از یافته‌های سکایی نواحی قفقاز و هم‌چنین نواحی مختلف آسیای میانه و مرکزی را می‌توان در مقام مقایسه با یافته‌های سکایی گورستان خرم‌آباد مشگین‌شهر بدان‌ها اشاره نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Scythian Presence in Northwestern Iran Case study of Khoram Abad Cemetery in Meshgin Shahr

نویسندگان [English]

  • reza rezaloo 1
  • yahya ayramloo 2
چکیده [English]

The Scythian exploits in Western Asia, as described in ancient written sources, have been referred to by many authors, who dealt with them mainly in the margin of their larger works. It should be emphasized that the Scythians did not form a single people. Under this name a variety of nomad tribes of the Eurasiatic steppes are included who were linked by a similar way of life, a more or less common culture and sometimes also a common origin. Invention of the Scythian nomad tribes altered many political statements of Mesopotamia, east Anadolu and northwestern of Iran in one millennium BC. As long as the Hrodotus reports appeared as to the Scythian invention and domination on western Asia, the studies regarding Scythians gained a new form in all parts at the western Asia. Despite, Herodotus has closely explained all features of this invation and even he has delineated their accession ways from the south Sebria to the north Caucasia and western Asia, nevertheless always due to abcense of Archaeological data have been seen to these reports with incertitude regard. According to Herodotus, Scythian domination ended with their defeat by the Medes, who thrust them out of Asia back into Europe; this struggle may have taken place shortly before the war of the Medes against the Lydians [IV.78] which began cir. 590 B.C and ended at the solar eclipse of 585 B. C. If we trust Herodotus, (and new discoveries and investigations have always confirmed his reliability, as pointed out by several scholars), by the middle of the VIIth c. B. C. the Scythians had become a great power in Western Asia and ruled it for 28 years. Northwestern of Iran had a special role in this conflicts and must be remained data for these tribes in the zone, but Archaeological studies has not showed such presence in this area. A great hoard of gold and silver objects was found there in 1946. This treasure included purely "Scythian" art, purely Assyrian jewelry, objects like the pectoral combining Assyrian and "Scythian" elements, and objects of local style. Besides the golden pectoral, it embraced covering plaques with a decoration in the form of ibexes and galloping stags, golden fibulae, a silver dish, etc. A few two and three-edged bronze arrow-heads and tonged bone arrow-points also formed part of this hoard. Archaeological remains usually looked upon as connected with the Scythian exploits have been found in several parts of Western Asia. First of all are the small, socketed, bronze (seldom iron) arrow-heads of two varieties: the three-edged and the solid pyramidal, triangular in cross-section; many of these two varieties are provided with a barb. Arrow-heads of these types have been found in thousands within the limits of ancient Scythia in Europe and in Asia, and also in Central Europe. They were also found within the ancient Mediterranean Greek world where they are frequently called the "Graeco - Scythian" type. There is discussion as to Ziwiye treasure As yet and its problems have not solved and it seems that it be indissoluble with the inoperative data as to its objects. Recently, an excavatin was done in the Khoram Abad cemetery in Meshgin Shahr and for first time were found interesting and convincer objects for Scythians that they demonstrate theire presence in the northwestern of Iran. In this paper it mentioned to the excavation and its main data and with regard to other objects from western Asia, northwestern of Iran and Caucasia area as to the Scythians, we assembled study outlines of these objects. The study is marker irrefragable semblance between the objects of this site with the data of other Scythian sites over world specialy in the north of Caucasia.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scythian Tribes
  • Northwestern Iran
  • Khoram Abad Cemetery
  • Scythian Interment
- تالبوت رایس، تامارا، 1388، سکاها، ترجمه: رقیه بهزادی، تهران، طهوری.
- سولیمیرسکی، تادئوتس، 1390، سامارت‌ها، ترجمه: رقیه بهزادی، تهران، طهوری.
- بهزادی، رقیه، 1384، قوم‌های کهن در قفقاز، ماورای قفقاز، بین‌النهرین و هلال‌حاصلخیز، تهران، طهوری.
- بهزادی، رقیه، 1386، قوم‌های کهن در آسیای مرکزی و فلات ایران، طهوری، تهران.
- فیروزمندی، بهمن و نیک‌گفتار، احمد، 1387، «کورگان‌های سکایی»، پژوهش‌های تاریخی، شماره‌ی 3، صص: 174-149.
- فیروزمندی، بهمن و لباف‌خانیکی، میثم، 1385، «ساختار اجتماعی جوامع سکایی با نگرش به شیوه‌های تدفین»، مجله علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 6، صص: 91-67.
- معتمدی، نصرت‌الله، 1374، «زیویه‌ی 2»، میراث‌فرهنگی، شماره‌ی 16، صص: 37-32.
 
- Adontz, N., 1946, Histoire d'Arminie, Paris.
- Andrae, W. 1913, Die Festung von Assur, Leipzig.
- Barnett, R.D. 1956, “The treasure of Ziwie”, Iraq, vol.18, pp: 111-118.
- Barnett, R.D. & Curtis, J.E., 1974, “A review of acquisitions 1963–70 of Western Asiatic Antiquities (2)”, British Museum Quarterly 37: 119–137.
- Bittel, K. & Guterbock, H. G., 1935, Bogazkoy, Berlin.
- Blinkenberg, C. 1931, Lindos, Fouilles de I'Acropole 1902-1914, Vol. I, Berlin.
- Budge, E., 1884, Preceeding of the Society of Biblical Archaeology,Vol. VI, London.
- Contenau & Ghirshman, R. 1935, Fouiles du tepe Giyan: pres de Nehavand 1931 ed 1932, Musee du Louver, Paris.
- Cunningham, A., 1881, “Relics from Ancient Persia”, Yournal of the Asiatic Society of Bengal, Calcutta, Vol. 50, pp.1 -16.
- Davis Kimball, J., Bashilove, V.A & yablonsky, L.T. 1995, Nomads of the Eurasian steppes in the early Iron Age, in: Petrenko. V.G, Melyukova. A.I, Olkhovsky. V.S, Bokovenko. N.A, Zinat press: Berkeley.
- De Morgan J., 1889, Mission Scientifique au Caucase, Vol. I, Paris.
- De Morgan, J., 1905, Trouvaille de la Colonne de Briques, Delegation en Perse, Memoires, 2-e Serie, Vol. VII.
- Dorpfeld, W., 1902. Troja und Ilion, Athen.
- Dyson, R.H., 1964, “In the city of the golden bowl: new excavations at Hasanlu”, in: Persian Azerbaijan, The Illustrated London News 12th September 1964, pp. 372–4.
- Emilie Haspels, C. H., 1951, La cite de Midas: Phrygie, Vol. III, Paris.
- Ghirshman, R., 1939, Fouilres de Sialk pres des Kashan 1933, 1934 & 1937, Vol II, Paris.
- Ghirshman, R., 1954, The Village Perse-Achemenide l, Memoires de la Mission Archeologique en Iran, Vol. XXXVI, Paris.
- Ghirshman, R., 1964, Persia from the origins to Alexander the Great, London.
- Godard, A., 1950, Le Tresor de Ziwiye (Kurdistan), Haarlem.
- Godard, A., 1950, Le Trésor de Ziwiyè, Publication du service archéologique, Iran.
- Goff, C. 1978, “Excavation at Baba Jan: The Pottey and Metal for Levels III and II”, Iran, Vol. XVI. pp 29-66.
- Ivanovskii, A. A., 1911, Po Zakavkazyu 2, Materialy Po Arkheoogii Kavkaza, Vol. VI, Moscow.
- Jequier, G., 1900, “Travaux de l'hiver 1898-1899”, Delegation en Perse. Mesmoires ie Serie, Vol. I: 115-141.
- Kantor, j. H., 1960, “A fragment of a gold applique from Ziwie and some remarks on the artistic traditions of Armenia and Iran during the early first millennium B.C.,” JNES, volume 19, pp. 1-14.
- Koldewey, R., 1913, Das wiedererstehende Babylon, Leipzig.
- Konig, F. W., 1934, Aeteste Geschitchte der Meder und Persen, Der alte Orient. 33 Band, Heft 3.
-  Korte, G., 1904, Gordion: Ergebnisse der Ausgrabungen im Jahre 1900, Xahrbuchd, Deutschen Arch, Institutes, Erganzungsheft V, Berlin.
- Kosay, H. Z., 1941, Les fouilles de Pazarli, Ankara.
- Kuftin B. A., 1941, ArklheologicheskieR askopki v Trialeti, Vol. I, Tbilisi.
- Muscarella, O.W., 1988, Bronze and Iron: Ancient Near Eastern Artifacts in the Metropolitan Museum of Art, New York.
- Moorey, P.R.S. 1974, Ancient Persian Bronzes in the Adam Collection, London.
- Lindenschmit, L., 1860, Die vaterldndischen Altertiimer der Fiirstl, Hollenzoller' schen Samznnlungen, Mainz.
- Luschan, F. V., 1879, Uber dreikantige Pfeilspitzen aus Bronze, MAG, Vol. VIII, Wien.
- Phillips, E. D., 1972, “The Scythian Domination in Western Asia: It’s Record in History, Scripture and Archaeology”, World Archaeology, Vol. 4, No. 2, pp. 129-138.
- Piotrowicz, L., 1929, “L'invasion des Scythes en Asie anterieure au VII siecle avant J-C”, Eos. 32, 473-508.
- Polak J. E., 1884, Uber prahistorische und ethnographische Objekte aus Persien, MAG, Vol. XIV, Wien.
- Porda, E., 1965, The Art of Ancient Iran, New York.
- Potratz, J.A.H., 1966, Die Pferdetrensen des Alten Orient, Analecta Orientalia 41: Rom.
- Rawlinson, G. 1871, The Five Great Monarchies, Vol. I, London.
- Rawlinson, G.1878, The Five Great Monarchies of the Ancient Eastern World, Vol. III, London.
- Rostovtzeff, M., 1922, Iranians and Greeks in South Russia, Oxford.
- Schmidt E. F., 1932, The Alishar Hiijyk, Seasons of 1928 and 1929, Part I, Chicago.
- Schmidt, E. F., 1932, The Alishar Hiijyk, Seasons of 1928 and 1929, Part I, Chicago.
- Schmidt, E. F., 1939, The Treasury of Persepolis, Chicago.
- Smith, A. T. & Badalyan R. S., 2009, The archaeology and geography of ancient transcaucasian societies , the foundations of research and regional survey in the Tsaghkahovit plain, Vol 2, Armenia.
- Tokyo., 1991, The Treasures of Nomadic Tribes in South Russi,. Catalogue of exhibition at the Ancient Orient Museum, Tokyo, 13 April–26 May 1991.
- Virchow, R., 1883, Das Grdberfeld von Koban im Lande der Osseten, Kaukasus. Berlin.
- Von der Osten, H. & Martin, R. A., 1933, Discoveries in Anatolia 1930-31, Communications of the Oriental Institute, Chicago.
- Walters, H. B., 1899, Catalogue of the Bronzes, Greek, Roman and Etruscan in the Department of Greek and Roman Antiquities, British Museum, London.
- Wesendonk, O. G., 1923, Archaologisches aus dem Kaukasus, Archdologischer Anzezger, Vol. 40.
- Wilkinson C. K., 1975, Ivories from Ziwiye, Abbeg-Stiftung Bern, Switzerland.
- Woolley, C. L., 1916, A North Syrian Cemetery of the Persian Period, Liverpool.
- Woolley, C. L., 1921, Carchemish, Part II, London.
- Woolley, C. L., 1933, “Excavations at Al Mina Sueidia”, journal of Hellenic Studies, Vol. LVIII, pp. 18-47.