بررسی جای‎ نام شهر کَثه براساس اسناد مکتوب و داده‎ های باستان شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ایران شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 دانشیار گروه زبان‎ های باستانی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

کَثَه، یکی از مراکز استقراری است که به‌همراه میبد، نائین و فهرج، چهار شهر مهم ناحیۀ یزد را تشکیل می‌دادند. اگرچه متون محلی یزد، ایجاد آن‌را مربوط به دوران قبل از اسلام می‌دانند که توسط «اسکندر مقدونی» احداث شده و در دوران اسلامی موجودیت نداشته است؛ با این‌وجود، متون جغرافیایی از آن به‌عنوان یکی از شهرهای دوران اسلامی نام‌می‌برند. این مقاله با هدف بررسی جای‌نام شهر کثه و با شیوۀ توصیفی تاریخی-تحلیلی به‌دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش‌ها است؛ 1-جایگاه شهر کثه در منابع چیست؟ 2-با توجه به ویژگی‌های جغرافیایی دشت یزد-اردکان و تطبیق آن با توصیفات متون، کدام‌یک از مراکز استقراری در این دشت را می‌توان با کثه مطابقت داد؟ متون محلی کثه را از ساخته‌های اسکندر می‌دانند که برخی از اسرای گرفته‎شده در نبرد با «داریوش سوم» را در آنجا زندانی می‎کند. این شهر پس از ساخت شهر یزد، متروک شده و ساکنین به این شهر مهاجرت می‌کنند. اما، جغرافیدانان آن‌را یکی از مراکز استقراری ناحیۀ یزد در دوران اسلامی دانسته که نشان‌دهندۀ تناقض بین گفته‌های آنان با متون محلی یزد است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که جغرافیدانان مسلمان با توجه به ویژگی‌های جغرافیایی ناحیۀ یزد از واژۀ کثه برای نامیدن یکی از مراکز استقراری آن استفاده کرده‌اند که با تطبیق توصیفات آنان با ویژگی‌های جغرافیایی دشت یزد-اردکان می‌توان دهستان رستاق را پیشنهاد داد؛ چراکه این دهستان از همان ابتدا از مجموع چندین روستا تشکیل شده بود که این روند تا به امروز نیز ادامه دارد. این دهستان از دیرباز یکی از قطب‌های کشاورزی استان یزد به‌شمار می‌آید. هم‌چنین به‌دلیل وجود راه ری-کرمان از اهمیت زیادی برخوردار و به‌واسطۀ وجود آن با استقرارهای جنوب و جنوب‌شرق ایران در ارتباط بوده است. این‌امر با توجه به داده‌های باستان‌شناسی قابل اثبات است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Research on the City of Kathah Based on Writing Documents and Archaeological Data

نویسندگان [English]

  • Seyed Falollah Mirdehqan-Ashkzari 1
  • Arman Bakhtiari 2
1 Assistant Professor, Department of Iranology, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.
2 Associate Professor, Department of Ancient Languages, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran..
چکیده [English]

Kathah is one of the settlement centers that together with Meybod, Naein and Fahraj formed the four important cities of Yazd region. According to the local texts, its creation is considered to be related to the pre-Islamic period, which was built by Alexander and did not exist in the Islamic period; nevertheless, geographical texts mention it as one of the cities of the Islamic period. This article aims to study the name of the city of Kathah and with an analytical-historical-descriptive method seeks to answer the following questions: 1. What is the position of the city of Kathah in the sources? 2. Considering the geographical features of Yazd-Ardakan plain and its adaptation to the descriptions of the texts, which of the settlement centers in this plain can be matched with Kathah? Local texts consider Kathah to be one of Alexander’s compositions, where he imprisoned some of the captives taken during the battle with Darius III. After the construction of Yazd, this city was abandoned and the residents migrated to this city. However, geographers consider it as one of the settlement centers of the Yazd region in the Islamic period, which shows the contradiction between their statements and the local texts of Yazd. The results of this study show that Muslim geographers have used the word Kathah to refer to one of its settlement centers according to the geographical features of Yazd region. By matching their descriptions with the geographical features of Yazd-Ardakan plain, Rustaq Dehestan can be suggested; because this Dehestan was composed of several villages from the very beginning, and this process continues to this day. This Dehestan has long been considered one of the agricultural hubs of Yazd province. Also, due to the existence of the Rey-Kerman road, it is very important and due to its existence, it has been connected with the settlements in the south and southeast of Iran. This can be proven by archaeological data.
Keywords: Yazd City, Yazd District, Kasah, Sasanian Coins, Geographical Resources.
 
Introduction
One of the important cases that can be mentioned about the Yazd region is the existence of ambiguities about Kathah and the city of Yazd, which has caused different researchers to have different opinions about it. Also, one of the factors that has increased the ambiguity is the lack of archaeological data that can be related to polygamy. Although the city of Yazd was the center of local governments such as Alkakoyeh, Atabakan and Al-Muzaffar, but throughout its history has not been the center of great governments and despite of the harsh weather conditions, it has caused Muslim geographers to have little information about it. For this reason, it can be seen that at least in the early Islamic centuries, they did not provide much information about the Yazd, which was one of the mints of the Sassanian period.
The purpose of this article is to investigate the importance and position of the city of Kathah in historical sources and geographical texts. From a descriptive and historical point of view, the place of the Kathah’s name has been studied based on cultures, dictionaries, historical and local texts, and archaeological data have also been used. From a research point of view, he has analyzed the obtained data and compared them with the geographical features of the Yazd-Ardakan plain.
The most important questions are: 1. what is the position of the city of Kathah in the sources? 2. Considering the geographical features of the Yazd-Ardakan plain and its adaptation to the descriptions of the texts, which of the settlement centers in this plain can be matched with Kathah? The hypotheses that are raised are: 1. According to the data of local and geographical texts, it is clear that there is no common view of this city between different authors. 2. According to the descriptions of the geographical texts about this city, the Rustaq Dehestan can be matched with Kathah; because geographical texts mention that Kathah was located on the route from Rey to Kerman, which was the most important route to reach the southern and southeastern regions of Iran and was composed of different villages from the very beginning.
 
Discussion
Kathah is one of the most important settlements in the Yazd region, which is mentioned in the geographical texts of early Islam period to the middle Ages. Local texts in Yazd date the construction of Kathah to pre-Islamic times and believe that it was built by Alexander and imprisoned some of Colonel of Darius III in this place. This story is mentioned with slight differences in other local texts and it is believed that after the construction of Yazd, the population will be transferred to Yazd.
Local texts also consider to the creation of the city of the Yazd to be related to Sassanian periods, which had a different existence than the city of the Kathah. Although the historical sources do not mention Yazd much, but based on Sassanid coins, this city can be considered one of the mints of this period.
According to available sources, Istakhri is the first geographer to mention Kathah as one of the four important cities of Yazd region. Other geographers have similar interpretations of the city. According to their descriptions, the Kathah was composed of different villages from the beginning and was located on one of the important roads in the Yazd region.
By regarding the location of Kathah, it should be said that Rustaq is one of the settlements in Yazd district and one of the functions of the central part of Ashkezar city, which consists of different villages, some of which have been developed and turned into cities. Also, this area has been located on the route from the Ray to the Kerman from the beginning and is considered as one of the important agricultural centers in Yazd region. According to archeological data, the history of settlement in this area is related to the pre-Islamic period, and at least from the Parthian period, archaeological evidence can be seen in this area, and the settlement process continues until the contemporary period.
 
Conclusion
The toponymeis of Yazd and Kathah and the relationship between the two have been one of the topics that have always occupied the minds of researchers in Yazd. Some consider Kathah to be a city built by Alexander and abandoned after the construction of the Yazd, while others believe that the city of Yazd was called Kath in the past.
By examining the coins of the Sassanid period, it is clear that the city of Yazd is one of the mints of this period, and based on linguistic data, it is clear that this place referred exclusively to the city of Yazd. The Kathah is also an Arabic word from the root Kathah, which is referred to as one of its settlements due to the presence of sand dunes in the Yazd-Ardakan plain. Therefore, there is no consensus between local and geographical texts regarding Kathah.
According to the descriptions of geographical texts, the only settlement area that corresponds to the mentioned descriptions is Rustaq Dehestan. One of the features of this village is the flowing sand hills. Also, the Rustaq from pre-Islamic times consisted of different villages that had the same area and number of them during different centuries. From an economic point of view, this village is on the way from the Rey to the Kerman, which has led to its development and cultural ties with some areas in the south and south of Iran, on the other hand, the existence of fertile soil has led to agricultural development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Yazd City
  • Yazd District
  • Kasah
  • Sasanian Coins
  • Geographical Resources
- آیتی، عبدالحسین، 1317، تاریخ یزد یا آتشکدۀ یزدان. چاپ اول، یزد: چاپخانه گلبهار.
- ابوالقاسمی، محسن، 1381، دستور تاریخی زبان فارسی. تهران: انتشارات سمت.
- ابن‌حوقل، 1345، صورة‌الارض. ترجمۀ و تصحیح: دکتر جعفر شعار، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر
- ابن‌خردادبه، 1370.، مسالک‌وممالک. ترجمۀ دکتر حسین قره‌چانلو، چاپ اول.
- ابویی‌مهریزی، محمدرضا، 1383، سادات نعمت‌اللهی یزد در عصر صفوی. چاپ اول، یزد: واحد نشر بنیاد ریحانه الرسول.
- البغدادی، یصفی‌الدین عبدالمؤمن بن عبد الحق، بی‌تا. مراصد الاطلاع علی الامکنه و البقاع الجزء الثالث، تحقیق و تعلیق علی محمد البجاوی، دارالحیاه الکتب العربیه
- ابن‌منظور، محمد بن مکرم، 1414، لسان‌العرب. جلد 15، دار صادر: بیروت.
- اختصاصی، محمدرضا، 1375، منشأ یابی تپه‌های ماسه‌ای در حوضۀ دشت یزد-اردکان. تهران: وزارت جهاد سازندگی، معاونت آموزش و تحقیقات، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع
- اصطخری، ابواسحق، 1373، مسالک‌و‌ممالک. ترجمۀ اسعد بن عبدالله تستری، به‌کوشش: ایرج افشار، تهران: مجموعه انتشارات ادبی و تاریخی موقوفات دکتر محمود افشار یزدی.
- افشار، ایرج، 1374، یادگارهای یزد. جلد 2، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- باربارو، جوزوفا، 1349، سفرنامۀ ونیزیان در ایران. ترجمۀ منوچهر امیری، تهران، انتشارات خواررزمی.
- بارتولد، واسیلی ولادیمیرووى، 1358، تذکرۀ جغرافیایی ایران. چاپ دوم، ترجمۀ حمزه سردادور، انتشارات توس.
- بی‌نام، 1373. حدودالعالم من المشرق الی المغرب. به‌تصحیح: منوچهر ستوده، تهران، انتشارات کتابخانه طهوری.
- بی‌نام، 1353، هفت کشور یا صورالاقالیم. به‌تصحیح: منوچهر ستوده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
- پورداود، ابراهیم، 1377، یشتها. جلد دوم، تهران: انتشارات اساطیر.
- پولاک، یاکوب ادوارد، 1368، سفرنامۀ پولاک. ترجمۀ کیکاووس جهانداری، چاپ اول، تهران: انتشارات خوارزمی.
- پورمحمدی، سمانه؛ رحیمیان، محمدحسن؛ منصور کلانتر، و پورمحمدی، سودابه، 1391، «پهنه‌بندی تأثیر خشک‌سالی بر پوشش گیاهی توسّط سنجش از دور در دشت یزد-اردکان». پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، دورۀ 44، شمارۀ 2، صص: 125-140.
- پیرنیا، محمدکریم، 1370، راه و رباط. تهران: انتشارات آرمین با همکاری سازمان میراث‌فرهنگی کشور.
- تاورنیه، ژان باتیست، 1363، سفرنامۀ تاورنیه. ترجمۀ حمیدرضا شیروانی، تهران: انتشارات کتابخانه سینایی.
- جعفری، جعفر بن محمد، 1343، تاریخ یزد. به‌کوشش: ایرج افشار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- جودکی‌عزیزی، اسداله؛ موسوی‌حاجی، سید رسول؛ و واثق‌عباسی، زهیر (1394)، «پژوهشی در سیمای شهر یزد در سده‌های نخستین دوران اسلامی». پژوهش‌های تاریخی، سال 51، دورۀ جدید، سال 7، شمارۀ 3 (پیاپی 27)، صص: 56-39.
- حافظ ابرو، عبداللّه‌ بن لطف‌اللّه، 1375، جغرافیای حافظ ابرو. جلد 2، تصحیح: صادق سجادی، تهران: میراث مکتوب.
- حموی، یاقوت، 1975، معجم‌البلدان. جلد 3، بیروت: دار صادر.
- حناچی، پیروز؛ و آرمان، فهمیه، 1392، «شناخت ساختار کالبدی قلعه روستای خرانق با رویکرد تأثیرپذیری از الگوهای رفتاری». مطالعات معماری ایران، شمارۀ 2(4)، صص: 86-65.
- دهخدا، علی‌اکبر، 1330، لغت‌نامۀ دهخدا. تهران: شرکت افست گلشن.
- سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، (1381)، فرهنگ آبادی‌های استان یزد،.جلد 2، انتشارت سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، چاپ اول.
- شواتس، پاول، 1372، جغرافیای تاریخی فارس. ترجمۀ جهانداری کیکاوس، چاپ اول، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
- صفی‌پوری‌شیرازی، عبدالرحیم بن عبدالکریم، سال 1390، منتهی‌الارب فی لغه العرب. تصحیح و تعلیق: محمدحسن فؤادیان، علیرضا حاجیان نژاد، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
- فیروزآبادی، محمدبن یعقوب، 1415، القاموس المحیط. جلد 4، بیروت: دارالکتب العلمیه.
- کاتب، احمد بن حسین بن علی، 1345، تاریخ جدید یزد. به‌کوشش: ایرج افشار، تهران: انتشارات فرهنگ ایران‌زمین.
- کتبی، محمود، 1364، تاریخ آل‌مظفر. به اهتمام: دکتر عبد‌الحسین نوایی، تهران: انتشارات امیر‌کبیر.
- کمپفر، انگلبرت، 1366، سفرنامه کمپفر. ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
- گابریل، آلفونس، 1348، تحقیقات جغرافیائی راجع به ایران. تهران: انتشارات ابن‌سینا.
- لسترنج، گای، 1386، جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. ترجمۀ محمود عرفان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- مارکوپولو، 1363، سفرنامه مارکوپولو. ترجمۀ م‍ن‍ص‍ور س‍جادی‌، آن‍ج‍لا دی‌ ج‍وان‍ی‌ روم‍ان‍و، تهران: انتشارات گویش.
- مرتضایی، محمد؛ و میردهقان، سید فضل‌الله، 1393، «بازنگری در جایگاه شهر یزد در دوران صدر اسلام با تکیه‌بر اسناد مکتوب و داده‌های باستان‌شناسی». پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، دورۀ 4، شمارۀ 6، بهار، صص: 174- 159.
- مستوفی، حمدالله، 1364، تاریخ گزیده. تصحیح: عبدالحسین نوایی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- مستوفی قزوینی، حمدالله، 1389، نزهة‌القلوب. تهران: انتشارات اساطیر.
- مستوفی‌بافقی، محمدمفید، 1385، جامع مفیدی. جلد 1، به‌کوشش: ایرج افشار، تهران: انتشارات اساطیر.
- معین، محمد، 1388، فرهنگ فارسی. تهران: مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر.
- مقدسی، ابوعبدالله محمد، 1361، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم. ترجمۀ علی‌نقی منزوی، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
- منصوری، یداله، 1384، بررسی ریشه‌شناختی فعل‌های زبان پهلوی. تهران: نشر آثار.
- میردهقان‌اشکذری، سید فضل‌الله، 1387 الف، «بررسی باستان‌شناختی منطقۀ اشکذر و دهستان رستاق، استان یزد». به راهنمایی: هایده لاله، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران (منتشر نشده).
- میردهقان‌اشکذری، سید فضل‌الله، 1387ب. «گزارش بررسی و شناسایی مقدماتی منطقه اشکذر و دهستان رستاق، شهرستان اشکذر». مرحلۀ دوم، آرشیو اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان یزد (منتشر نشده).
- هدین، سون، 1381، کویرهای ایران. ترجمۀ پرویز رجبی، چاپ دوم، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- هرینگ، ارنی، 1376، سفال ایران در دورۀ اشکانی. ترجمۀ حمیده‌ چوبک‌، تهران: سا‌زما‌ن‌ میراث‌فرهنگی‌ کشور
- یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، 2536، البلدان. ترجمۀ محمدابراهیم آیتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
 
- Ayati, A. 1939. History of Yazd, Yazd, Golbahar press (in Persian).
- Abolghasemi, M. 2003. Historical grammar of Persian language, Tehran, Samt press
- Aboei Mehrizi, M, R., 2005, Sadat Nematollahi of Yazd in the Safavid Period, Yazd, Rehana al.Rasoul press (in Persian).
- Afshar, I. 1996, Yazd Monuments Volume II, Tehran, Association of Cultural Works and Honors (in Persian).
- Al. Baghdadi, Observatories see the names of places and the Bekaa Volume III, Dar Al-Ahya Al-Kitab Al-Arabiya (in Persian).
- BarBaro, J. 1971, Travelogue of Venetians in Iran, Tr. M. Amiri, Tehran, Kharzmi Publications (in Persian).
- Barthold, V. V. 1980. Geographical Identity of Iran, Second Edition, tr. H. Sardadour, Toos Publications (in Persian).
- Bartholomae, Ch. 1961. Altiranisches Worterbuch. 2. unveranderte Auflage. Berlin.
- Bivar, A. D. H., & Baker, P. L. 2000. Excavations at Ghubayrā, Iran. School of Oriental and African Studies, University of London.
- Boyce, M. 1975. A Reader in Manichaean Middle Persian and Parthian: texts with notes (Vol. 9). Leiden: Brill.
- Dehkhoda, A. A., 1952. Tehran, Golshan Publication (in Persian).
- Ekhtesasi, M. R., 1997, Origin of Sand Dunes in Yazd-Ardakan Plain Basin, Tehran, Ministry of Jihad Sazandegi (in Persian).
- Firuzabadi, M. Y., 1994. Alqamus almuhit, Volume 4, Beirut, Dar al.Kotob al. Elmiah (in Persian).
- Gabriel, A. 1970. Geographical Research on Iran, Tehran, Ibn Sina Publications (in Persian).
- Geographical Organization of the Armed Forces. 2002. Culture of settlements of Yazd province, volume 2, published by the Geographical Organization of the Armed Forces, first edition (in Persian).
- Haddon, R. A. W. 2011. Fourteenth century fine glazed wares produced in the Iranian world, and comparisons with contemporary ones fromthe Golden Horde and Mamlūk Syria/Egypt, (Doctoral dissertation, SOAS, University of London).
- Haddon, R. A. W., 2012, “Mongol influences on Mamluk ceramics in the fourteenth century”. The Arts of the Mamluks in Egypt and Syria-Evolution and Impact (Vol. 1). Behrens-Abouseif, D. (Ed.). V  &R unipress GmbH, Pp: 95-113
- Hafiz Abru, A. L. 1997. Geography of Hafez Abru, Volume 2, edited by Sadegh Sajjadi, Tehran, written heritage (in Persian).
- Hanachi, P., A, Fahmiyeh. 2013. Understanding the physical structure of Khoranagh village castle with the approach of being influenced by behavioral patterns, Iranian Architectural Studies, 2 (4), 86-65 (in Persian).
- Hansman, J., & Stronach, D. 1974, “Excavations at Shahr-I Qūmis, 1971”. Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, No. (1), Pp: 8-22.
- Hedin, S., 2003, Deserts of Iran. Tr. P. Rajabi, second edition, Tehran: Association of Cultural Works and Honors (in Persian).
- Hemavi, R., 1975, Mu’jam ul-Buldān V3, Beirut, Dar Sader (in Persian).
- Herring, E. 1998, Iranian pottery in the Parthian period, tr. H. Choobakah, Tehran: Cultural Heritage Organization (in Persian).
- Hodud al-Alam from the East to the West, (Anonymous 1995). Ed. M. Sotoudeh, Tehran, Tahoori Library Publications (in Persian).
- Ibn Hawqal, 1967,  Ṣūrat al-’Arḍ. Tr. Jafar Shoar, Tehran: Amirkabir press (in Persian).
- Ibn Khordadbeh, 1992, Masālik w’ Mamālik. Tr. Hosein Qarachanlu (in Persian).
- Ibn Manzur, 1993, Lesan al. Arab. Beirut, Darsadr (in Persian).
- Istakhri, A., 1995, Masālik w’ Mamālik. Tr. A. A. Tostari, Tehran: Collection of literary and historical publications of the endowments of Dr. Mahmoud Afshar Yazdi (in Persian).
- Jafari, J. M., 1965, History of Yazd. by: I. Afshar, Tehran: Book Translation and Publishing Company (in Persian).
- Jenkins, M., 1983, Islamic pottery: a brief history (Vol. 40, No. 4). Metropolitan Museum of Art.
- Judaki Azizi, A.; Mousavi Haji, S. R. Vasegh Abbasi, Z., 2015, “Research in the appearance of Yazd city in the first centuries of the Islamic period”. Historical research, Fifty-first year, No. 3: Pp: 56-39 (in Persian).
- Katbi, M., 1986, History of Al-Muzaffar. by: Dr. A. Navai, Tehran, Amir Kabir Publications (in Persian).
- Katib, A. H. A., 1967, The New History of Yazd. by: I. Afshar, Tehran: Farhang-e Iran Zamin Publications (in Persian).
- Keall, E. J. & Keall, M. J., 1981, “The Qal’eh-i Yazdigird Pottery: A Statistical Approach”. Iran, No. 19(1), Pp: 33-80.
- Kempfer, E., 1988, Kempfer Travelogue. Tr. K. Jahandari, Tehran: Kharazmi Publishing Company (in Persian).
- Kent, R. G., 1953, Old persian: Grammar. Texts. Lexicon. American Oriental Society.
- Kennet, D., 2002, “Sasanian pottery in southern Iran and eastern Arabia”. Iran, No. 40, Pp: 153-162.
- Lambton, A., 2007, Yazd. in: Bosworth, C. E. (Ed.). Historic cities of the Islamic world, (Vol. 1). Leiden, Brill.
- Lesterenj, G., 2008, Historical Geography of the Eastern Caliphate. Tr. M. Erfan, Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company, Seventh Edition (in Persian).
- Mackenzie, D. N., 1971, A Concise Pahlavi Dictionary. London: Oxford University Press.
- Malek, H. M., 1993, “A survey of research on Sasanian numismatics”. The Numismatic Chronicle (1966), Pp: 227-269 (in Persian)..
- Mansoori, Y., 2006, Etymological study of Pahlavi language verbs. Tehran: Nashr -e- Athar (in Persian).
- Marco Polo, 1985, Marco Polo’s Travelogue. Tr. M. Sajjadi, Tehran: Goyesh Publications (in Persian).
- Maqdasi, A. A. M., 1983, Ahsan al-Taqasim. Tr. A. N. Monzavi, Iranian Authors and Translators Company (in Persian).
- Mirdeqan Ashkazari, S. F., 2008a, “Archaeological study of Ashkzar region and Rustaq Dehestan, Yazd province”. Master’s thesis, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran (in Persian).
- Mirdeqan Ashkazari, S. F., 2008b, “Preliminary study and identification report of Ashkezar region and Rustaq Dehestan, Ashkzar city”. second phase, archive of the General Directorate of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism of Yazd province (in Persian).
- Moin, M., 2010, Farhang-e Farsi. Tehran: Amirkabir Publishing Institute (in Persian).
- Mortezaei, M. & Mirdeqan, S. F., 2014, “A Review of the Location of Yazd in the Early Islamic Period Based on Written Documents and Archaeological Data”. Iranian Archaeological Research, Vol. 4, No. 6, Pp: 159-174 (in Persian).
- Mostofi, H., 1986, Tarikh -e- Gozideh. ed. A. Navai, Tehran: Amirkabir Publications (in Persian).
- Mostofi Bafghi, M. M., 2007, Jame Mofidi. Vol. 1, by: I. Afshar, Tehran: Asatir Publications (in Persian).
- Mostofi Qazvini, H., 2011, Nozhat al. Qolub. Tehran: Asatir Publications (in Persian).
- Pirnia, M. K., 1992, Rah va Robat. Tehran: Armin Publications (in Persian).
- Pollack, J. E., 1990, Pollack Travelogue. Tr. K. Jahandari, first edition, Tehran: Kharazmi Publications (in Persian).
- Pourdavud, I., 1999, Yashtha. Vol. 2, Tehran: Asatir Publications (in Persian).
- Pourmohammadi, S.; Rahimian, M. H.; Kalantar, M. & Pourmohammadi, S., 2012, “Zoning of the effect of drought on vegetation by remote sensing in Yazd-Ardakan plain”. Natural Geography Research, Vol. 44, No. 2, Pp: 125-140.
- Safi Puri Shirazi, A. R. A. K., 2012, “Muntahi Al-Arab in the Arabic language”. by: M. H. Fouadian., A. Hajiannejad, Tehran: Tehran University Publishing Institute (in Persian).
- Schwats, P., 1994, “Historical Geography of Persia”. Tr. J. Kikaus, first edition, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance (in Persian).
- Sovar al-Aqlim, (Anonymous 1975). Ed. M.  Sotoudeh, Iran Culture Foundation Publications (in Persian).
- Tavernieh, J. B., 1985, Travelogue of Tavernieh. Tr. H. R. Shirvani, Tehran: Sinai Library Publications (in Persian).
- Ya’qubi, A. A. Y., 1978, Al-Baldan. Tr. M. I. Ayati, Tehran: book translation and publishing company (in Persian).