مطالعه ساختار نمونه سفال‌های به دست آمده از محوطه تاریخی سیروان براساس نتایج آنالیزهای XRF وXRD

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد باستان شناسی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی محوطۀ تاریخی سیروان، ایلام، ایران

2 استادیار گروه مرمت اشیاء تاریخی فرهنگی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

3 دکترای باستان شناسی، ایران.

4 استادیار پژوهشکدۀ پژوهشکدۀ حفاظت و مرمت، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران.

چکیده

محوطۀ تاریخی سیروان در استان ایلام، با استناد به منابع تاریخی و مطالعات اولیۀ کارشناسان، مربوط به دورۀ ساسانی و قرون نخستین اسلامی است. متأسفانه باوجود اهمیت‌ باستان‌شناختی سیروان، در این منطقه فعالیت‌های گستردۀ باستان‌شناسی و مطالعات باستان‌سنجی اشیاء به‌دست آمده، انجام نشده است. به‌منظور بررسی سیستماتیک نمونه‌های حاصل گمانه‌زنی اولیه جهت انجام مطالعات زمین‌باستان‌شناسی محوطه، در این پژوهش 14 نمونه از یافته‌های سفالی به‌دست آمده از این محوطه، مورد بررسی‌ و آزمایش قرار گرفتند. با توجه به این پرسش که ویژگی‌های ژئوشیمیایی، شباهت‌ها و تفاوت‌های ساختاری نمونه‌های موردمطالعه چیست و با هدف شناسایی عناصر و فازهای تشکیل‌دهندۀ این نمونه‌ها، تخمین دمای پخت و هم‌چنین ترسیم الگویی جهت طبقه‌بندی آن‌ها، آنالیزهای طیف‌سنجی فلورسانس پرتو ایکس (XRF) و پراش اشعۀ ایکس (XRD) انجام شد. میزان انحراف معیار مقادیر اکسیدهای اصلی سیلیسیم، آلومینیوم، آهن، کلسیم و منیزیم در این 14 نمونه‌ به‌ترتیب 527/11، 290/3، 705/2، 887/5، و 087/2 محاسبه شد. پراکندگی بالای مقادیر این عناصر به‌ویژه در سیلیسیم و کلسیم، نشان‌دهندۀ تنوع در منابع و فرآوری مواد اولیه است و حاکی از آن است که این نمونه‌ها متعلق به کارگاه‌های متفاوت سفالگری، مناطق و یا دوره‌های تاریخی متفاوت هستند؛ هم‌چنین به‌طور کلی الگویی برای طبقه‌بندی این نمونه‌ها مشاهده نمی‌شود، مگر در دو نمونۀ شماره‌های S8 و S9 که ازنظر ترکیب شیمیایی و فازهای مینرالی، شباهت بسیاری دارند. سه نمونۀ S12،S13 و S14 نیز به‌طور کامل مشخصات شیمیایی متفاوتی دارند و احتمال می‌رود محصولات وارداتی باشند. در نمونه‌های با درصد کلسیم اکسید بالا (بیشتر از 6% وزنی) به‌نظر می‌رسد از ترکیبات آهک‌دار موجود در منطقه به‌عنوان مادۀ پُرکننده استفاده شده است. با توجه به عدم شناسایی کانی‌های رُسی و حضور فازهای کلسیت (احتمالاً باقی‌مانده از مواد اولیه)، دیوپسید و گلنیت (محصولات فرآیند پخت)، دمای پخت نمونه‌ها نیز در حدود 850 تا 900 درجۀ سانتی‌گراد تخمین زده می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation on Structure of Potsherds from Sirvan Historical Site According to XRF and XRD Analysis

نویسندگان [English]

  • Mohammad -Javad Khanzadi 1
  • Somayeh Noghani 2
  • Akbar Sharifinia 3
  • Roya Bahadori 4
1 Master of Archeology, Director of Cultural Heritage Site of Sirvan Historical Site, Ilam, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Restoration of Historical and Cultural Objects, University of Arts, Tehran, Iran.
3 PhD in Archeology, Iran.
4 Assistant Professor Research Institute of Conservation and Restoration Research Institute, Cultural Heritage and Tourism Research Institute, Tehran, Iran.
چکیده [English]

According to experts, Sirvan historical site in Ilam province belongs to the Sassanid period or the early Islamic centuries. Despite the archaeological importance of this site, unfortunately, methodical and broad archaeological and archaeometical activities have not been performed. To the systematic investigation of samples obtained from the initial excavations for geoarchaeological studies, 14 potsherds from this site were examined. Concerning this question that what are the main geochemical properties, structural similarities, and differences between these specimens, experimental analysis was done. In order to the elemental and mineralogical description of samples, estimating their firing temperature, and preparing a model for classification of them, chemical composition and mineralogical phases of samples were characterized through X-ray fluorescence (XRF) and X-ray diffraction (XRD) analysis. The standard deviations of the amount of silicon, aluminum, iron, calcium, and magnesium oxides were calculated at 11.527, 3.290, 2.705, 5.887, and 2.087, respectively. High dispersion of the quantity of elements especially for Si and Ca reveals that these samples belong to different workshops, regions, or historical periods with variation in sources and amounts of raw materials and processing steps.  in the same geographical area. Moreover, any special model for classification of samples not found, except samples no. S8 and S9 that have similarity in their chemical and mineralogical composition. In addition, the three samples S12, S13, and S14 have completely different chemical and mineralogical characterization and are probably to be imported products. Also in samples with a high amount of the calcium oxide (more than 6%), probably local limestones were used as temper. In general, these samples can be considered as local production (except for the three examples mentioned. Concerning not identifying the clay minerals and presence of calcite (likely primary), diopside, and gehlenite (as firing products), the firing temperature of these samples was estimated between 850 - 900.
Keywords: Ilam, Sirvan Historical Site, Pottery, Structural Analysis, XRD and XRF.
 
Introduction
The pottery abundance and its sufficiency in describing and interpreting the past cultures and civilizations have made it a significant source of information on regard to the reconstruction of human behavior in archaeological studies (Feinman & Skibo, 1999; Shrotriya, 2007). One aspect of research on pottery from archaeological excavations is the study of the characteristics of pottery in its archaeological context, i.e. paying attention to aspects of its preparing method, production technology, and its function (Sinopoli, 1991, p. 70). Potteries are analyzed through various approaches such as the study of macroscopic properties (shape, color, decorative patterns, etc.) and the study of microscopic properties such as mineralogy, and chemical composition and microstructure. The information obtained from the study of the mineral and chemical composition of pottery leads to recognition of their origin and production technology (Emami and Noghani, 2013).
The historical site of Sirvan in Ilam province is one of the areas that, based on archaeological evidence and references in historical texts and sources, is a city belonging to the Sassanid era and the first centuries of the Islamic period (Alibeygi, 2012). Unfortunately, despite the archaeological importance of Sirvan, extensive archaeological activities and archaeological studies of the artifacts have not taken place in this area.
In this study, for the first time, 14 samples of pottery obtained from archaeological activities (speculation for geological-archaeological studies) of this historical area, to identify the elements and compounds used in them, were experimented through X-ray diffraction (XRD) and X-ray fluorescence (XRF) spectroscopy, to estimate the sintering temperature of the samples. The main questions of this research are:
1: What are the main phases of these samples?
2: According to the identification of raw materials, what will be the basis for classifying these samples?
3: According to the identification of phases in the structure, in what range is the firing temperature of the samples estimated?
 
Materials and Methods
Based on the variety of specifications and appearance characteristics, samples were classified into two groups of glazed samples (S4, S5, S6, S7, S10, S11, S12, S13, S14) and unglazed samples (S1, S2, S3, S8, S9). To identify the structure of these samples, X-ray Fluorescence Spectroscopy (XRF) (Magix-pro device manufactured by Philips India, and semi-quantitative software of IQ +) was used for elemental analysis and chemical composition detection, and X-ray diffraction (XRD) was used to determine the primary and secondary phases. The XRD device used in this research was a BRUKER device made in Germany, model D4 and DIFFRAC Plus software. The analyzes were performed in the laboratory of the organization of Country Geology and Mineral Explorations.
 
Discussion
In XRF analysis of samples, silicon, aluminum, calcium, iron, magnesium, are determined as the main elements, sodium and potassium as trace elements, and titanium, manganese, sulfur and strontium as rare elements. The highest weight percentage of compounds belongs to the sum of silicon oxide and aluminum oxide. The percentage of iron oxide in these samples varies between 2.5% to 9.965%. Iron is found in these historical potteries as an impurity of clay minerals or intentionally used by the potter. In relation to the detected calcium oxide, a range of changes can be observed. These samples can be divided into two categories: low calcium (CaO with a weight percentage of less than 6%) and high calcium (CaO with a weight percentage of more than 6%).
According to the results of XRD analysis, the indicator phase in all samples is quartz. The type of feldspar detected in these samples is mainly anorthite and sodium anorthite and in two samples S11 and S14 calcium albite has been identified. Calcite was detected in all samples. Identification of diopside and gehlenite as products of the firing process indicates a temperature above 850 ° C for the firing process (Noghani and Emami, 2017).
 
Conclusion
Concerning determine the chemical properties and investigating the possibility of systematic classification of specimens obtained from initial excavations from speculation for geoarchaeological studies of the  Sirvan historical site, 14 specimens of pottery were tested using XRF and XRD analyzes. According to the weight percentage of the identified compounds, these samples include silicon, aluminum, calcium, iron, and magnesium as main elements, potassium, sodium, and titanium as minor elements, and strontium, manganese, sulfur, and phosphorus as trace elements. Differences in weight percentages of identified elements and their high standard deviation indicate that a great variety is observed in terms of type and amount of raw materials and preparation processes.
The observation of diopside and gehlenite phases along with calcite, and the lack of identification of clay minerals, probably indicate that due to the usage of carbonate soil, the particles of these phases are present as temper in the composition of raw materials and the firing temperature is about 850 or finally 900 ° C, except for the S1 sample, which due to the presence of calcite and dolomite and no detection of diopside or gehlenite, had the firing temperature of less than 850 ° C.
In general, it seems that the samples studied in this research are the product of different pottery production workshops or different historical periods, and the sources of their raw materials have been prepared from various regions in the geographical area of Zagros.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ilam
  • Sirvan Historical Site
  • Pottery
  • Structural Analysis
  • XRD and XRF
- ابن‌فقیه‌همدانی، ابی‌بکر احمد بن محمد، 1885م.، مختصر کتاب البلدان. تحقیق: م. دخویه، لیدن: بریل.
- آدابی، محمدحسین؛ و اسدی مهمان‌دوستی، الهام، 1384، «مطالعۀ کانی شناسی اولیۀ کربنات‌های سازند ایلام و تفکیک مرز این سازند با سازند سروک با استفاده از داده‌های ژئوشیمیایی در تاقدیس پیون، شمال ایذه». بلورشناسی و کانی‌شناسی ایران، شمارۀ 13 (2)، صص: 229-244.
- ارجی، علی‌اکبر؛ و طباطبایی، حسین، 1394، «محاسبه حجم شیل و تشخیص نوع کانی‌های رسی موجود در سازند ایلام، میدان نفتی کوپال». دومین کنگره بین‌المللی زمین‌شناسی کاربردی، مشهد. 
- احمدی، شهلا، 1399، «بررسی سیستماتیک باستان‌شناسی محوطۀ تاریخی سیروان». پایگاه پژوهشی شهر تاریخی سیروان (منتشر نشده).
- افشاری‌نژاد، حکیمه؛ آجورلو، بهرام؛ جهانگیری، احمد، رازانی، مهدی؛ و علیزاده، کریم، 1396، «ساختارشناسی سفال‌های دورۀ پایانی مفرغ قدیم، محوطۀ باستانی کهنه شهر آذربایجان غربی». مطالعات باستان‌شناسی، شمارۀ 9 (1)، صص: 1-17.
- امامی، سیدمحمدامین؛ و نوغانی، سمیه، 1392، «بررسی روند کربناتیزاسیون مجدد و شکلگیری کلسیت ثانویه در سفال‌های باستانی براساس مطالعات پتروگرافیک». نشریۀ مرمت و معماری ایران، شمارۀ 3(5)، صص: 55-67.
-‌ بلاذری، احمد بن یحیی، 1421م.، فتوح‌البلدان. بیروت: دار و مکتبه‌الهلال.
- پازوکی‌طرودی، ناصر؛ و شادمهر، عبدالکریم، 1384، آثار ثبت شده ایران در فهرست آثار ملی (از 24/6/1310 تا 24/6/1384). تهران: سازمان میراث‌فرهنگی کشور.
- خانزادی، محمدجواد، 1398، «گمانه‌زنی به‌منظور مطالعات زمین‌باستان‌شناسی محوطۀ تاریخی سیروان». پایگاه پژوهشی شهر تاریخی سیروان، (منتشر نشده).
- خانزادی، محمدجواد، 1397، «گمانه زنی به‌منظور پاکسازی عناصر غیرمرتبط معماری محوطۀ تاریخی سیروان». پایگاه پژوهشی شهر تاریخی سیروان، (گزارش منتشر نشده).
- خلیل‌زاده‌احمدی، رقیه، 1396، اصول مستندسازی سفال در باستان‌شناسی. تهران: آریارمنا.
-‌ ساعدموچشی، امیر؛ اثنی‌عشری، امیر؛ رحمتی، سیدمرتضی؛ بهادری، رویا؛ و مدنی، فرح سادات، 1398، «مطالعۀ ساختاری سفال‌های منطقۀ هورامان کردستان (محوطه‌های سرچم، برده‌مار و کناچه)». پژوهۀ باستان‌سنجی، شمارۀ 5 (1)، صص: 105-127.
-‌ شریفی‌نیا، اکبر؛ و شاکرمی، طیب، 1397، «باستان‌شناسی و تاریخ دره‌شهر (سیمره)». تهران: پژوهشگاه سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری.
- شهیدی‌همدانی، حسام‌الدین؛ میرفتاح، علی‌اصغر؛ و ژاله، بابک، 1397، «مطالعه و بررسی منشأ و ساختار سفال‌های اشکانی (کلینکی) در منطقۀ زاگرس‌مرکزی براساس شیوه‌های آزمایشگاهی (XRF. EDX. XRD. FT-IR)». پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران (نامه باستان‌شناسی)، شمارۀ 8(17)، صص: 125-140.
- شوشتریان، فرناز سادات؛ آدابی، محمدحسین؛ صادقی، عباس؛ حسینی‌برزی، محبوبه؛ و لطف‌پور، مسعود، 1390، «کانی‌شناسی اولیه سازند ایلام براساس داده‌های ژئوشیمیایی در برش نمونه، تاقدیس پیون و مقطع تحت‌الارضی‌دانان- a.». پژوهش‌های چینه‌نگاری و رسوب‌شناسی، شمارۀ 27(3)، صص: 39-68.
- طلایی، حسن؛ علی‌یاری، احمد؛ و تقی‌ذوقی، یاسمن، 1388، «بررسی فن‌آوری سفالگری هزارۀ پنجم پ.م. با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی XRD و XRF در شمال مرکزی ایران». مطالعات باستان‌شناسی، شمارۀ 1(1)، 65-84.
- علی‌بیگی، حسین، 1391، «جغرافیای تاریخی ولایات ماسبذان و مهرجانقذق و حاکم نشین آن‌ها»، تاریخ نو، شمارۀ 4(2)،صص: 123-142.
- عودباشی، امید؛ ناصری، رضا؛ اگارتنر، ایزابل؛ آریتزی، آنا؛ و کولترونه، جوزپه، 1398، «مطالعات باستان‌سنجی سفال‌های مکشوف از محوطۀ باستانی دِه‌دومن (جنوب‌غرب ایران)، نتایج مقدماتی». پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، شمارۀ 9(22)، صص: 27-46.
-‌ مارکوارت، یوزف، 1373، ایرانشهر برمبنای جغرافیای موسی خورنی. ترجمۀ مریم میراحمدی، تهران: انتشارات اطلاعات.
- مرادی، ابراهیم، 1398، «گزارش تعیین عرصه و حریم شهر تاریخی سیروان». آرشیو میراث‌فرهنگی استان ایلام، پایگاه پژوهشی شهر تاریخی سیروان (منتشر نشده).
- محمدی‌فر، یعقوب؛ و عرب، احمدعلی، 1392، «مطالعۀ ترکیب سفال کلینی دورۀ اشکانی منطقۀ همدان با استفاده از سه روش XRF،PIXE و XRD با هدف تعیین میزان تشابه و تمایز». پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران (نامه باستان‌شناسی)، شمارۀ 3(4)، صص: 57-76.
- محمودیان، حبیب‌اله، 1398، «بررسی تحولات باستان‌شناختی شهر سیروان در دوران تاریخی». مطالعات ایلام‌شناسی، شمارۀ 3 (12)، صص: 28-8.
- مهدوی، علی؛ رنگین، سمیه؛ مهدی‌زاده، حسین؛ و میرزایی‌زاده، وحید، 1396، «ارزیابی روند تغییرات پوشش جنگلی و تعیین مهم‌ترین عوامل فیزیوگرافی مرتبط با تخریب جنگل‌ها در استان ایلام، مطالعۀ موردی: شهرستان سیروان». تحقیقات حمایت و حفاظت جنگل‌ها و مراتع ایران، شمارۀ 15 (1)، صص: 1-16.
- نوراللهی، علی، 1391، «جغرافیای تاریخی شهر سیروان (شیروان) در دورۀ ساسانی و قرون و اولیۀ اسلامی». اولین کنفرانس بین‌المللی نقش میراث‌فرهنگی در شکل‌گیری هویت ملی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز.
- نوغانی، سمیه؛ و امامی، سیدمحمدامین، 1390، «ساختارشناسی سفال جلینگی متعلق به دوران پارتی براساس مطالعات آرکئومتریک (باستان‌سنجی)». مطالعات باستان‌شناسی، شمارۀ 3(2)، صص: 15-34.
- نوغانی، سمیه؛ و امامی، سید محمدامین، 1396، «بررسی کمّی فراورده‌های فرآیند پخت در محیط اکسایش براساس نتایج پراش پرتو X در سرامیک‌های رُسی». بلورشناسی و کانی‌شناسی ایران، شمارۀ ۲۵ (۳)، صص: ۵۹۵-۶۰۸.
-‌ نیاکان، لیلی، 1398، «بنای ساسانی روئه بر کرانه‌های سیمره». پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، دورۀ 9، شمارۀ 20، صص: 129 - 148.
-‌ نیاکان، لیلی، 1394، پژوهش‌های باستان‌شناسی حوضۀ آبگیر سد سیمره. تهران: پژوهشگاه سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری.
-‌ هورشید، شقایق؛ و موسوی‌حاجی، سید رسول، 1394، «کاوش باستان‌شناسی در محوطۀ برزقاواله، حوضۀ سد سیمره». اثر، شمارۀ 68 (3)، صص: 93-108.
-‌ یعقوبی، احمد ابن ابی‌واضح، 1892م.، البلدان. تصحیح: یان دخویه، لیدن: بریل.
- یوسفوند، یونس، 1389، «بررسی باستان‌شناختی شهرهای صدراسلام در استان ایلام». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق‌اردبیلی (منتشر نشده).
 
- Adabi, M. H., 2005, “Determination of original carbonate mineralogy of Ilam Formation and recognition of boundary between Ilam and Sarvak Formations by geochemical data in the Peyon Anticline, North of Izeh”. Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy, Vol. 13, No. 2, PP: 229-244. [in Persian].
- Afsharinezhad, H.; Ajorloo, B.; Jahangiri, A.; Razani, M. & Alizadeh, K., 2017. “A Structural Analysis of the Late Early Bronze Age Pottery from Kohna Shahar, West Azerbaijan, Iran”. Journal of Archaeological Studies. Vol. 9, Issue 1, No. 15, Pp: 1-17. [in Persian].
- Ahmadi, Sh., 2021, Systematic study of archeology of Sirvan historical site. Payegahe Pazhoheshi Shahreh Tarikhiye Sirvan. [in Persian].
- Alden, J. R. & Minc, L., 2016, “Itinerant potters and the transmission of ceramic technologies and styles during the Proto-Elamite period in Iran”. Journal of Archaeological Science: Reports, No. 7, Pp: 863-876. doi: https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2016.03.022
- AliBeigi, H., 2013, “Historical geography of Masbazan and Mehrjanghzagh provinces and Their ruler”. New History Quarterly. Volume 4(2). Pp: 123-142. [in Persian].
- Arji, A. A., Tabatabai, H., 2015. “Calculation of shale volume and detection of type of clay minerals in Ilam Formation, Kopal oil field”. The Second International Congress of Applied Geology, Mashhad. [ in Persian].
- Balazeri. A., 1421, Fotuh al-Boldan. Beirut: Maktab Al-Helal. [in Persian].
- Emami, M. A.; Noghani, S., 2013, “An Investigation of re-Carbonation Process and Formation of Secondary Calcite in the Texture of Ancient Potteries by Petrographical Method”. Maremat & Me’mari-e Iran, Vol.3. No. 5, Pp: 67-55. [in Persian].
- Eslami, M.; Wicke, D. & Rajabi, N., 2020, “Geochemical analyses result of prehistoric pottery from the site of Tol-e Kamin (Fars, Iran) by pXRF. STAR”. Science & Technology of Archaeological Research, No. 6(1), Pp: 61-71. doi:10.1080/20548923.2020.1759912
- Feinman, G. M. & Skibo, J. M., 1999, Pottery and people: a dynamic interaction (Vol. Foundations of archaeological inquiry). Salt Lake City: University of Utah Press.
- Horshid, Sh. & Mosavihaji, S. R. 2016. “Archaeological excavations In Barzzavaleh area, Seymareh dam basin”. Athar Journal. Vol. 68(3), PP: 93-108 [in Persian].
- Ibn Faqih Hamedani, A., 1885, Mokhtasarol Boldan. Research: M. Dekhyeh. LIden. Beril [in Persian].
- Khalilzadeh Ahmadi, R., 2018, Principles of documentation of pottery in Archaeology. Tehran: Aryaramna Press [in Persian].
- Khanzadi, M. J., 2019, Speculation in order to clear the unrelated elements of the architecture of Sirvan historical site. Payegahe Pazhoheshi Shahreh Tarikhiye Sirvan [in Persian].
- Khanzadi, M. J., 2020, Speculation for the study of Geoarchaeological of Sirvan historical site. Payegahe Pazhoheshi Shahreh Tarikhiye Sirvan [in Persian].
- Mahdav, A.; Rangin, S.; Mehdizadeh, H. & Mirzaeizadeh, V., 2017, “Assessment of forest cover change trends and determination of the main physiographic factors on forest degradation in Ilam province (case study: Sirvan county)”. Iranian Journal of Forest and Range Protection Research, Vol. 15, Issue 1, Vol. 29, Pp: 1-16 [in Persian].
- Mahmoudian, H., 2020. “Investigation of archaeological developments in Sirvan In historical times”. Motaleate Ilam Shenasi, Vol. 3(12), Pp: 8-28. [in Persian].
- Marghussian, A. K. l.; Coningham, R. A. E. & Fazeli, H., 2017, “Investigation of Neolithic pottery from Ebrahimabad in the central plateau of Iran, utilising chemical–mineralogical and microstructural analyses”. Journal of Archaeological Science: Reports, No. 16, Pp: 604-615. doi: https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2017.06.029
- Markwart, J., 1373, Š. Iranshahr based on the geography of Musa Khouroni. Translated by: Dr. Maryam Mirahmadi, Tehran:Information publication [in Persian].
- Mohammadifar, Y. & Arab, A. A., 2014, “An Study of the Clinky Ware Composition in the Hamadan Region Applying PIXE, XRF and XRD Aiming to Show the Similarities and Diversities”. Pazhohesh-ha-ye Bastanshenasi Iran. Volume 3, No. 4 , Pp: 57-76 [in Persian].
- Moradi, I., 2020, Report on determining the area and privacy of the historical city of Sirvan. Payegahe Pazhoheshi Shahreh Tarikhiye Sirvan [in Persian].
- Mucheshi, A; Esna-Ashari A.; Rahmati, S. M.; Bahadori, R. & Madani F. S., 2019, “Compositional Study of the Potteries from Sarcham, Bardemar and Kenacheh Sites, Hawraman Area, Kurdistan Province, Iran”. Journal of Research on Archaeometry, No. 5 (1), Pp: 105-127 [in Persian].
- Niakan, L., 2019. “Rouha, Sassanian Building in the Seymareh Coast”. Pazhohesh-ha-ye Bastanshenasi Iran. Vol. 9, No. 20, Pp: 129-148 [in Persian].
- Niakan, L., 2016, Archaeological researches on the catchment area of the Seymareh dam. Tehran: Iranian Cultural Heritage Research Institute Press [in Persian].
- Noghani, S. & Emami, M. A., 2017. “Quantitative investigation on firing products in oxidation atmosphere according to XRD analysis data in clay – base ceramics”. Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy, 25(3) Pp: 595-608 [in Persian].
- Noghani, S. & Emami, M., 2014, “Mineralogical Phase Transition on Sandwich-like Structure of Clinky Pottery from Parthian Period”. Iran, No. 83(2), doi: 10.2451/2014pm0010
- Noghani, S. & Emami, M. A., 2012, “Structural Pattern of Parthian Clinky Pottery: An Archaeometric Study”. Journal of Archaeological Studies. Vol. 3, No. 2. Pp: 15-34 [in Persian].
- Noorullahi, A., 2013, “Historical geography of Sirvan (Shirvan) in the Sassanian period and the early Islamic centuries”. The first international conference on the role of cultural heritage in Formation of National Identity, Shiraz Branch of Azad University [in Persian].
- Oudbashi, O.; Naseri, R.; Egartner, I.; Arizzi, A. & Cultrone, G., 2019, “Archaeometric Study of Potteries Excavated from Deh Dumen Archaeological Site (Southwestern Iran) Preliminary Results”. Pazhohesh-ha-ye Bastanshenasi Iran. Vol. 9, No. 22, Pp: 27-46 [in Persian].
- Pazouki Taroudi, N., 2006, Registered works of Iran in the list of national works (1931/9/16- 2005/9/15). Tehran: Iranian Cultural Heritage Research Institute Press, Cultural Heritage Organization [in Persian].
- Pincé, P.; Vekemans, B.; Vandenabeele, P.; Haerinck, E. & Overlaet, B., 2016, “Analysis of pre-Islamic ceramics from the Kur River Basin (Fars, Iran) using handheld X-ray fluorescence spectrometry”. Spectrochimica Acta Part B: Atomic Spectroscopy, No. 123, Pp: 150-156, doi: https://doi.org/10.1016/j.sab.2016.08.012
- Rahimi Sorkhani, R. & Eslami, M., 2018, “Specialized pottery production in Dalma tradition; a statistical approach in pottery analysis from Soha Chay Tepe, Zanjan, Iran”. Journal of Archaeological Science: Reports, No. 17, Pp: 220-234. doi: https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2017.11.007
- Shahidihamedani, H.; Mirfatah, A. A. & Zhaleh, B., 2018, “Study and Inquiry About Origin and Structure of Parthian Potteries (Clinky Ware) in the Central Zagros Region Based on Experimental Methods (XRF, EDX, XRD, FT-IR)”. Pazhohesh-ha-ye Bastanshenasi Iran. Volume 8, No. 17, Pp: 125-140 [in Persian].
- Sharifinia, A. & Shakarami, T., 2017. Archaeology and the History of Darrehshahr (Seymareh). Tehran: Research Institute of Cultural Heritage & Tourism publications [in Persian].
- Shrotriya, A., 2007, “Ceramic Ethno-archaeology and its Applications”. Anistoriton Journal, ArtHistory, No. 10 (3), Pp: 1-10.
- Shushtarian, F.; Adabi, M. H.; Sadeghi, A.; Barzi, M. H. & Lotfpour, M., 2012. “Original mineralogy of the Ilam Formation, based on geochemical data in type locality, Payun Anticline and subsurface section DA # a”. Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches. Vol. 27, No. 3(3). Pp: 39-68 [in Persian].
- Sinopoli, C. M., 1991, Approaches to archaeological ceramics. New York (N.Y.): Plenum press.
- Tala’i, H.; Aliyari, A. & Taghi Zoghi, Y., 2009. “The Technological Studies of the Fifth Millennium B.C. Pottery from North-Central Iran by Using X-Ray Defragmentation (XRD) and X-Ray Fluorescence (XRF) Laboratory Testing”. Journal of Archaeological Studies, Vol. 1, No. 1, Pp: 65-84 [in Persian].
- Trindade, M. J.; Dias, M. I.; Coroado, J. & Rocha, F., 2009, “Mineralogical transformations of calcareous rich clays with firing: A comparative study between calcite and dolomite rich clays from Algarve, Portugal”. Appleid Clay Science, No. 42, Pp: 345-355.
- Yaquibi. A., 1892, Al Boldan. Correction: M. Dekhyeh, LIden, Beril [in Persian].
- Yusefvand, Y., 2010, “Archaeological survey of early Islamic cities in Ilam province”. Department of Archaeolohy. Unversity of mohaghegh Ardabili [in Persian].