پویایی اجتماعی و اقتصادی کرمان در جنوب‌شرق ایران؛ بر پایه متون تاریخی و یافته‌های سفال دوران اسلامی در محوطه قلعه‌دختر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری باستان شناسی، گروه باستان شناسی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

2 استادیار گروه باستان شناسی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

3 استادیار گروه باستان شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

4 دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

محوطۀ قلعه‌دختر در حاشیۀ شرقی شهر کرمان، با عرصۀ حدود 10 هکتاری، بخش مهمی از سازمان فضایی شهر کهن کرمان در دوران اسلامی بوده است. گسترۀ آثار معماری و مواد فرهنگی، به‌ویژه قطعات سفال بر اهمیت فرهنگی و تاریخی این محوطه دلالت می‌نمایند؛ درحالی‌که در پژوهش‌های پیشین، نقش و جایگاه قلعه‌دختر در بستر تاریخی و فرهنگی شهر کرمان مغفول مانده است. بر این‌اساس، در مقالۀ حاضر این پرسش‌ها مطرح است که مهم‌ترین گونه‌های سفال در محوطۀ قلعه‌دختر کدام است؟ برهم‌کنش فرهنگی کرمان با نواحی دیگر، به‌ویژه شهرهای جنوب‌شرق ایران و حاشیۀ خلیج‌فارس چگونه بوده است؟ در این پژوهش تلاش شده بامطالعۀ گونه‌های سفال دوران اسلامی در قلعه‌دختر و مقایسۀ آن‌ها با سفال‌های سایر محوطه‌های هم‌عصر و هم‌مرز، جایگاه و نقش کرمان در فرآیند مستمر «برݣݣهم‌کنش‌های فرهنگی» یا «پویایی اجتماعی» و به‌تبع آن، «پویایی اقتصادی» کرمان تبیین شود. گردآوری اطلاعات در این مقاله، به‌روش‌های اسنادی و میدانی صورت‌گرفته و رویکرد و روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است. داده‌‌های میدانی حاصل یک‌فصل بررسی، گمانه‌زنی و کاوش قلعه‌دختر در سال 1398 است. نتایج نشان می‌دهد سفال‌های موردمطالعه در طیف متنوع بدون‌لعاب و لعاب‌دار از انواع وارداتی و محلی قرار دارند و هر یک به زیرگروه‌هایی تقسیم می‌شوند. این نمونه‌ها مشابهت زیادی با سفال‌های محوطه‌های اسلامی در سیستان (زابل)، سواحل دریای مُکران (نیک‌شهر و چابهار) و محوطه‌های حاشیۀ خلیج‌فارس (هرمزگان، خوربس، بندر مهروبان، رأس‌الخیمه و کیش) دارند. مقایسۀ گونه‌شناختی و گاه‌نگاری سفال قلعه‌دختر و تحلیل محتوای متون تاریخی نشانگر برهم‌کنش‌های فرهنگی با نواحی پیش‌گفته است؛ بنابراین، کرمان در دوران اسلامی، به‌ویژه از عصر سلجوقی تا صفوی، یکی از گذرگاه‌های ارتباطی محوطه‌های حاشیۀ خلیج‌فارس و دریای مکران با محوطه‌های شمالی‌تر بوده است و در شبکۀ تعاملات اقتصادی و برهم‌کنش‌های فرهنگی جنوب و جنوب‌شرق نقش واسطه داشته است.   

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role and Position of Kerman in the Economic and Social Dynamics of Southeastern Iran; Based on the Historical Texts, Study and Analysis of Islamic Period Pottery Findings in the Area of Qal’eh Dokhtar

نویسندگان [English]

  • Sare Tahmasbi Zade 1
  • Maryam Mohammadi 2
  • Saeed Amirhajloo 3
  • Reza Riahian-Gaharti 4
1 Archeology PhD student, Department of Archaeology, Faculty of Art and Architecture, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Archaeology, Faculty of Art and Architecture, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Archaeology, Faculty of Humanities, Tarbiat Madras University, Tehran, Iran.
4 PhD student in Archeology, Islamic Azad University, Science and Research Department, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Qal’eh Dokhtar area, located on the eastern outskirts of Kerman, with an area of about 10 hectares, has been an important part of the spatial organization of the ancient city of Kerman. The range of architectural works and material culture in it, especially pottery pieces, indicate the cultural and historical importance of this area. The questions are what are the most important types of pottery in the area of Qal’eh Dokhtar? What were the ups and downs of Kerman’s cultural relations with other areas, especially in the cities of southeastern Iran and close to the Persian Gulf, and what role has this city played in the economic and social dynamics of southeastern Iran? In this article, by studying the types of pottery in Qal’eh Dokhtar and comparing them with the pottery of other contemporaries and borders, the position and role of Kerman in the continuous process of cultural interactions or “social dynamics” and, consequently, the economic dynamics of Kerman should be explained. The data collection method in this article is documentary and field study and the research approach and method is descriptive-analytical. The field data is the result of a chapter of archaeological survey, test excavation and excavation in Qal’eh Dokhtar in 1398(SH). The results show that the studied pottery is in a very diverse range of unglazed and glazed imported and local types and each is divided into many subgroups. These specimens are very similar to the pottery of the Islamic sites of Sistan and the shores of the Makran Sea and the areas of the Persian Gulf. The chronology of Qal’eh Dokhtar Castle in Kerman and in comparison, with the bordering lands in the east and south and the study of historical texts also indicate the existence of cultural interactions with the aforementioned areas. Therefore, Kerman in the Islamic era, especially from the Seljuk to Safavid eras, was one of the communication crossings of the Persian Gulf and the Makran Sea with the northern areas and has acted as a mediator in the network of economic and cultural interactions between the south and southeast.
Introduction
Considering the geographical location, size, name of the site and archeological features, Qal’eh Dokhtar is probably the same as “ Qal’eh Kohan” in historical books and historical geography of the sixth century AH onwards. In the restoration project of Qal’eh Dokhtar in 1398 under the supervision of the fourth author, new finds from the historical and Islamic period were identified in this area, which include various architectural spaces and different types of pottery and other movable cultural materials.
Despite the importance of Qal’eh Dokhtar in the eastern part of the ancient city of Kerman, the share of this work in archaeological research in Kerman is insignificant. In other words, the location of this area in the city of Kerman and among the cultures of the Islamic era in southeastern and southern Iran has not been considered and has been neglected in the network of interactions between the northern and southern coasts of the Makran Sea and the Persian Gulf. Considering that understanding the cultural interactions of ancient societies is possible through analysis and comparison of cultural materials with each other (Shirazi and Dahmardeh Pahlavan, 1393: 43) and typology and stylistics of pottery (Heidari et al., 1397: 58), The study of the pottery obtained from the excavation and study in Qal’eh Dokhtar will clarify the neglected aspects of this area. Therefore, in the present study, by studying and comparing the typology of pottery obtained from excavation and study in Qal’eh Dokhtar in Kerman with contemporaneous areas in Sistan, the shores of the Makran Sea and the Persian Gulf, a clear understanding of the cultural relations of these areas, especially from the era Seljuk to Safavid.
Research questions and hypotheses: The research questions are: What are the types of pottery in the area of Qal’eh Dokhtar? What were the ups and downs of Kerman’s cultural relations with other areas, especially the cities of southeastern Iran and the Persian Gulf, and what role did this city play in the economic and social dynamics of southeastern Iran from the Seljuk to Safavid eras?
 
Research Method
The data of this research have been collected through library studies and field activities and the research is descriptive-analytical. First, more than 500 pieces of pottery obtained from the study of Qal’eh Dokhtar in 1398 have been typified and among them, 29 pieces of pottery have been selected as indicators in this article and the analysis of regional and trans-regional links has been done based on stylistic similarities of pottery. Simultaneously with these studies, historical sources have been studied in order to analyze archeological cultural materials in a historical context.
 
Text
After examining and classifying the significant pottery pieces in Qal’eh Dokhtar, samples were selected that are comparable to the pottery of Sistan Basin, the shores of the Makran Sea and the Persian Gulf. The basis of comparison in this study was “pottery style and patterns”. Of course, one should not expect a complete copy of all the compared samples. Therefore, it seems that in some cases, the similarity of the examples of Qal’eh Dokhtar with the pottery of the proposed areas is more in general, not in detail. But in most cases, there are many similarities and similarities.
On the other hand, the purpose of comparing the typology of the pottery of the Islamic period of Qal’eh Dokhtar was to determine the cultural connections of this area with other regions. Based on the comparison of the technique of making and decorating pottery, many similarities can be seen with the reported samples from Sistan Basin, the shores of the Makran Sea and the Persian Gulf. These similarities indicate economic and cultural interactions in these areas.
 
Conclusion
In the present study, while introducing the types of pottery of the Islamic era in Qal’eh Dokhtar, its relations with other areas near and far were studied based on the pottery obtained from these areas and based on historical texts and comparison of pottery, the role and position of Kerman in the social and economic dynamics of southern and southeastern Iran should be explained. A brief look at the similarities of Qal’eh Dokhtar pottery pieces with the studied areas such as Sistan, Makran Sea shores and Islamic sites on the Persian Gulf shows that circulation and exchange Cultural materials, especially luxury pottery, among these centers were influenced by active and thriving trade on the shores of the Persian Gulf and the Makran Sea and there have been extensive interactions between Qal’eh Dokhtar and the above areas, especially during the Seljuk domination of Kerman and the shores of the Persian Gulf and the Makran Sea. This communication system and network of interactions had led to the economic and social dynamics of Kerman and population centers in the south and southeast of Iran in the Middle Ages, and Kerman as an intermediary center played an important role in this dynamism. This position was preserved in the Safavid period as evidenced by written sources and cultural materials, especially samples of Abi and Sefid pottery.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pottery Typology
  • Islamic Era
  • Kerman
  • Qal’eh Dokhtar
  • Cultural Interaction

مراجع

- اسکندربیک منشی، 1377، تاریخ عالم‌آرای عباسی. تصحیح: محمداسماعیل رضوانی، جلد دوم، تهران: دنیای کتاب.
- اسمعیلی‌جلودار، محمداسماعیل؛ و توفیقیان، حسین، 1388، «گزارش فصل اول کاوش لایه‌نگاری در بندر باستانی مهروبان (استان بوشهر)». پژوهشکدۀ باستان‌شناسی (منتشرنشده).
- اسمعیلی‌جلودار، محمداسماعیل؛ و مرتضایی، محمد، 1391، «بازشناسی جایگاه بندر باستانی مهروبان در خلیج‌فارس و گاه‌نگاری اولیۀ آن برپایۀ کاوش باستان‌شناختی و مطالعات متون نوشتاری». مطالعات باستان‌شناسی، دورۀ 4، شمارۀ 2، صص: 13-31.
- اشپولر، برتولد، 1376، تاریخ مغول در ایران. ترجمۀ محمود میرآفتاب، تهران: علمی و فرهنگی.
- افضل‌الدین ابوحامد کرمانی، 1373، سلجوقیان و غز در کرمان. تصحیح: محمدابراهیم باستانی پاریزی، تهران: کوروش.
- افضل‌الدین ابوحامد کرمانی، 1326، بدایع الازمان فی وقایع کرمان. تصحیح: مهدی بیانی، تهران: دانشگاه تهران.
- افضل‌الدین ابوحامد کرمانی، 1331، المضاف الی بدایع الازمان فی وقایع کرمان. تصحیح: عباس اقبال، تهران: چاپخانه مجلس.
- اقبال، عباس، 1365، تاریخ مغول، تهران: امیرکبیر.
- اکبری، عباس؛ و صادقی‌طاهری، علی، 1393، «بررسی تطبیقی سفال‌های کرمان و مشهد در دورۀ صفوی و میزان تأثیر آن‌ها از هنر چینی». نگره، شمارۀ 29، صص: 74-87.
- امامی، سیدمحمدامین؛ خنجری، رضا؛ و نقوی، سوگند، 1398، «ساختارشناسی و مینرالوژی سفال سلادن به‌دست‌آمده از بندر تاریخی حریره در جزیرۀ کیش؛ ردپایی بر تجارت دریایی از چین تا خلیج‌فارس». مطالعات باستان‌شناسی، دورۀ 11، شمارۀ 1، صص: 1-17.
- امیرحاجلو، سعید، 1393، «تبیین نقش متغیرهای بوم‌شناسی در حیات شهر اسلامی جیرفت». پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، شمارۀ 7، صص: 173-192.
- امیرحاجلو، سعید؛ و سقایی، سارا، 1397، «گسترش و تنوع گونه‌های سفال دوران اسلامی در سکونت‌های دشت نرماشیر کرمان». پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، دورۀ 8، شمارۀ 19، صص: 207-226.
- آلن، ویلسون، 1383، سفالگری اسلامی. ترجمۀ مهناز شایسته‌فر، تهران: مؤسسه هنرهای اسلامی.
- بارتولد، ویلادیمیر، 1308، تذکره جغرافیای تاریخی ایران. ترجمۀ حمزه سردادور، تهران: چاپ اتحادیه.
- باستانی‌پاریزی، محمدابراهیم، 1368، خاتون هفت‌قلعه. چاپ چهارم، تهران: روزبهان و فارسی.
- بختیاری، حسن، 1357، «پیشینۀ تاریخی جزیرۀ کیش»، بررسی‌های تاریخی، سال 13، شمارۀ 4، صص: 41-64.
- چمنکار، محمدجعفر، 1390، «اهمیت جزیرۀ کیش در بازرگانی خلیج‌فارس و دریای عمان عصر مغول». تاریخ روابط خارجی، شمارۀ 49، صص: 59-84.
- چوبک، حمیده، 1391، «سفالینه‌های دوران اسلامی شهر کهن جیرفت». مطالعات باستان‌شناسی، شمارۀ 5، صص: 83-112.
- حافظ‌ابرو، عبدالله بن لطف‌الله، 1375، جغرافیای حافظ ابرو. مقدمه و تصحیح و تحقیق صادق سجادی، جلد سوم، تهران: میراث مکتوب.
- حیدری، نرجس؛ عباس‌نژادسرستی، رحمت؛ و فاضلی‌نشلی، حسن، 1397، «برهمکنش‌های فرهنگی عصر مفرغ مازندران برپایۀ داده‌های سفالی». مطالعات باستان‌شناسی، دورۀ 10، شمارۀ 1، صص: 57-74.
- خبیصی، محمدابن ابراهیم، 1373، سلجوقیان و غز در کرمان. مقدمه و تصحیح: محمدابراهیم باستانی‌پاریزی، تهران: کوروش.
- خدادوست، جواد؛ موسوی‌حاجی، سیدرسول؛ تقوی، عابد؛ و پورعلی‌یاری گوکی، شهین، 1396، «بررسی و مطالعۀ تحلیلی سفالینه‌های محوطۀ مالین؛ شهرستان باخرز (خراسان رضوی)». پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، دورۀ 7، شمارۀ 13، صص: 157-172.
- خلیفه، مجتبی، 1390، «برآمدن ملوک بنی‌قیصر کیش به روایت اسناد گنیزه و منابع دست‌اول». پژوهش‌های علوم تاریخی، شمارۀ 3، صص: 57-72.
- خیراندیش، عبدالرسول؛ و خلیفه، مجتبی، 1386، «تجارت دریایی ایران در دورۀ سلجوقی، سده‌های 5 و 6 هجری (با تأکید بر نقش بندر تیز)». فصلنامه علوم انسانی دانشگاه الزهرا، شمارۀ 65، صص: 71-92.
- روستا، جمشید؛ و محمدی، الهام، 1394، «تحلیل وضعیت تجارت و راه‌های تجاری کرمان در دوران حاکمیت سلجوقیان (433 تا 583 ه‍.ق.)». پژوهش‌های تاریخی، شمارۀ 27، صص: 119-135.
- ریاحیان، رضا، 1398، «نویافته‌های باستان‌شناسی قلعه اردشیر و قلعه دختر شهر کرمان». چهارمین همایش ملّی باستان‌شناسی ایران، بیرجند: دانشگاه بیرجند.
- زور، مریم، 1391، «مطالعه نمونه‌های سفالین جمع‌آوری‌شده از سطح محوطه‌های دوران اسلامی در شهرستان‌های نیک‌شهر و چابهار». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان (منتشرنشده).
- سایکس، سرپرسی، 1336، سفرنامه ژنرال سرپرسی سایکس یا ده هزار میل در ایران. ترجمۀ حسین سعادت نوری، چاپ دوم، تهران: کتابخانۀ ابن‌سینا و اتحاد.
- شبانکاره‌ای، محمد بن علی بن محمد، 1363، مجمع الانساب. به‌اهتمام: میرهاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
- شیرازی، روح‌الله؛ و دهمرده‌پهلوان، مهدی، 1393، «روابط فرهنگی بلوچستان ایران و پاکستان در هزارۀ سوم پیش‌ازمیلاد براساس بررسی‌های جدید باستان‌شناسی در مکران ایران». فصلنامۀ مطالعات شبه‌قاره، سال ششم، شمارۀ 20، صص: 43-64.
- عباسی‌مکوند، لیلا، 1395، «بندر سیراف». رشد آموزش تاریخ. شمارۀ 62، صص: 48-53.
- عباسی، جواد؛ و امیری، لیلا، 1390، «تجارت کرمان از سدۀ ششم تا هشتم هجری‌قمری با تأکید بر جایگاه جیرفت». مطالعات ایرانی، سال 10، شمارۀ 19، صص: 301-321.
- عطایی، مرتضی؛ موسوی‌حاجی، سیدرسول؛ و کولابادی، راحله، 1391، «سفال منقوش گلابه‌ای (انواع، گستردگی، تاریخ‌گذاری)». نگره، شمارۀ 23، صص: 70-87.
- کتبی، محمود، 1364، تاریخ آل‌مظفر. به اهتمام: عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
- کولب، ویلیام؛ و گولد، جولیوس، 1376، فرهنگ علوم اجتماعی. گروه مترجمان، تهران: مازیار.
- لسترنج، گی، 1377، جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. ترجمه محمود عرفان، تهران: علمی و فرهنگی.
- مارکوپولو، 1350، سفرنامۀ مارکوپولو. ترجمۀ حبیب‌الله صمیمی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- محمدی‌قصریان، سیروان؛ و زارعی، محمدابراهیم، 1396، «بررسی و مطالعه آثار دوران اسلامی محوطۀ خوربس در جزیرۀ قشم»، مطالعات خلیج‌فارس، سال 3، شمارۀ 4، صص: 96-105.
- مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد، 1361، احسن التقاسیم فی معرفه اقالیم. ترجمۀ علینقی منزوی، جلد دوم، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
- منشی‌کرمانی، ناصرالدین، 1328، سمط العلی للحضرة العلیا. زیرنظر: محمد قزوینی، به تصحیح: عباس اقبال آشتیانی، تهران: شرکت سهامی طبع کتاب.
- موسوی‌حاجی، سید رسول؛ و عطایی، مرتضی، 1389، مطالعۀ مجموعه‌ای از نمونه‌های سفالین سیستان. تهران: سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری.
- موسوی‌حاجی، سیدرسول؛ عطایی، مرتضی؛ و مهرآفرین، رضا، 1398، «سفال سیستان در دوران اسلامی». در: شهر سوخته هنر و باستان‌شناسی حوزه دلتای رودخانۀ هیرمند، جلد دوم، به‌کوشش: سیدمنصور سیدسجادی، تهران: فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران.
- مهندسین مشاور استوناوند افراز، 1388. «مطالعه و پژوهش مستندسازی مبانی نظری و طرح مقدماتی حفاظت قلعه دختر کرمان». جلد نخست، اداره کل میراث‌فرهنگی و گردشگری استان کرمان (منتشرنشده).
- وثوقی، محمدباقر، 1383، «پس از یک هزاره بازهم سیراف». نامۀ انجمن، شمارۀ 16، صص: 5-20.
- وزیری، احمدعلی‌خان، 1376، جغرافیای کرمان. تصحیح: محمدابراهیم باستانی‌پاریزی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- یحیایی، داوود، 1387، «بازرگانی دریایی سیراف در سده‌های نخستین اسلامی». تاریخ و تمدن اسلامی، شمارۀ 7، صص: 89-112.
- یزدی، معین‌الدین بن جلال‌الدین محمد معلم، 1326، مواهب الهی در تاریخ آل‌مظفر. تصحیح: سعید نفیسی، تهران: کتابخانه و چاپخانه اقبال.
 
- Abbasi Makvand, L., 1395, “Bandar Siraf”. The Growth of History Education, No. 62, Pp: 48 - 53, (in Persian).
- Abbasi, J. & Amiri, L., 1390, “Kerman trade from the sixth to the eighth century AH, with emphasis on the position of Jiroft”. Journal of Iranian Studies, Faculty of Literature and Humanities, Bahonar University of Kerman, Vol. 10, No. 19, Pp: 301 - 321, (in Persian).
- Afzal-ud-Din Abu Hamed Kermani, 1326, The innovations of the time in the events of Kerman. Produced by: Dr. Mehdi Bayani, Tehran, University of Tehran Press, (in Persian).
- Afzaluddin Abu Hamed Kermani, 1331, Added to the innovations of the time in the events of Kerman. edited by: Abbas Iqbal, Tehran: Majles Printing House, (in Persian).
- Afzaluddin Abu Hamed Kermani, 1373, Seljuks and Ghaz in Kerman. ancient correction of Paris, Tehran: Cyrus, (in Persian).
- Akbari, A.; Sadeghi Taheri, A., 1393, “Comparative study of Kerman and Mashhad pottery in the Safavid period and the extent of their influence on Chinese art”. Negareh, No. 29, Pp: 74 - 87, (in Persian).
- Allen, W., 1383, Islamic pottery. Translated by: Mahnaz Shayestehfar, Institute of Islamic Arts, Tehran, (in Persian).
- Amir Hajlou, S. & Saghaei, S., 1397, “Development and diversity of pottery species of the Islamic era in the settlements of Normashir plain of Kerman”. Archaeological Research of Iran, Vol. 8, No. 19, Pp: 207-226.
- Amirhajloo, S.; Emami, M. A.; Agha-Aligol, D. & Riahiyan Gohorti, R., 2020, “Preliminary Studies on Polychrome Luster Tiles Excavated from Qal’eh Dokhtar in Kerman by X-ray, SEM-EDX and Micro-PIXE Spectroscopy; Insight into a New Production Center of Lusterware in Southeast of Iran”. Journal of Archaeological Science: Reports, No. 33, Pp: 1-14.
- Amirhajlou, S., 2014, “Explaining the role of ecological variables in the life of the Islamic city of Jiroft”. Archaeological Research of Iran, No. 7, Pp: 173-192, (in Persian).
- Ataiee, M.; Mousavi Haji, S. R. & Koulabadi, R., 1391, “Slip-painted pottery (types, widespread, dating)”. Nagreh, No. 23, Pp: 70 - 87, (in Persian).
- Bakhtiari, H., 1978, “Historical Background of Kish Island”. Historical Studies, Vol. 13, No. 4, Pp: 41-64, (in Persian).
- Barthold, V., 1308, Memoirs of the historical geography of Iran. Translated by: Hamzeh Sardadvar, Tehran, published by the union.
- Catbi, M., 1364, History of Al-Muzaffar. by: Dr. Abdolhossein Navai, Tehran: Amirkabir Publications, (in Persian).
- Chamankar, M. J., 1390, “The importance of Kish Island in the trade of the Persian Gulf and the Sea of Oman in the Mongol period”. History of Foreign Relations, No. 49, Pp: 59 - 84, (in Persian).
- Chubak, H., 2012, “Pottery of the Islamic era, the ancient city of Jiroft”.Journal of Archaeological Studies, No. 5, Pp: 83 - 112, (in Persian).
- Emami, S. M. A.; Khanjari, R. & Naqvi, S., 1398, “Structure and mineralogy of Celaden pottery obtained from the historical port of Harireh on Kish Island; Traces on Maritime Trade from China to the Persian Gulf ”. Archaeological Studies, Vol. 11, No. 1, Pp 1-17, (in Persian).
- Eshpoler, B., 1376, History of the Mongols in Iran. Translated by: Mahmoud Mir Aftab, Tehran: Scientific and Cultural, (in Persian).
- Eskandar Beig Munshi, 1377, History of the Abbasid World of Opinions. edited by Mohammad Ismail Rezvani, Volume 2, Tehran: Book World, (in Persian).
- Fehervari, G., 2000, Ceramics of the Islamic World in the Tareq Rajab Museum. London-New York: I.B. Tauris.
- Golombek, L., 2003, “The Safavid Ceramic Industry at Kirman”.IRAN, Vol. XLI, Pp: 252-270.
- Hafez Abro, A., 1375, Geography of Hafez Abro. Introduction, correction and research by: Sadegh Sajjadi, Vol. 3, Tehran: Written Heritage Publications, (in Persian).
- Heydari, N.; Abbasnejad Sarasti, R. & Fazeli Nashli, H., 1397, “Cultural Interactions of the Bronze Age of Mazandaran Based on Pottery Data”. Archaeological Studies, Vol. 10, No. 1, Pp: 57 - 74, (in Persian).
- Iqbal, A., 1365, History of the Mongols. Tehran: Amir Kabir, (in Persian).
- Ismaili Jelodar, M. I. & Tawfiqian, H., 1388, “The report of the first chapter of stratigraphic excavation in the ancient port of Mahroban (Bushehr province)”. Archaeological Research Institute, Tehran, has not been published, (in Persian).
- Ismaili Jelodar, M. I. & Mortezaei, M., 1391, “Recognition of the location of the ancient port of Mahroban in the Persian Gulf and its initial chronology based on archaeological excavations and studies of written texts”. Archaeological Studies, Vol. 4, No. 2, Pp: 13-31, (in Persian).
- Kennet, D., 2004, Sasanian and Islamic Pottery from Ras al-khaimah: Classification, Chronology and Analysis of Trade in the Western Indian Ocean. British Archaeological Reports International Series, Oxford: Archaeopress.
- Khabisi, M., 1373, Seljuks and Ghoz in Kerman. Introduction and Correction by: Mohammad Ibrahim Bastani Parizi, Tehran: Kourosh, (in Persian).
- Khairandish, A. R. & Khalifeh, M., 2007, “Iranian Maritime Trade in the Seljuk Period, 5th and 6th centuries AH, with Emphasis on the Role of Bandar Tiz”. Al-Zahra University Humanities, No. 65, Pp: 71 - 92, (in Persian).
- Khalifeh, M., 1390, “The rise of the kings of Bani Qaisar Kish according to the narration of Ganiza documents and first-hand sources”. Historical Sciences Research, No. 3, Pp: 57 - 72, (in Persian).
- Khudadoost, J.; Mousavi Haji, S. R.; Taqhavi, A. & Pour Ali Yari Goki, Sh., 1396, “Analytical study of pottery in Malin; Bakhzar city (Khorasan Razavi)”. Iranian Archaeological Research, Vol. 7, No. 13, Pp: 157-172, (in Persian).
- Lestereng, G., 1377, Historical Geography of the Eastern Caliphate. Translated by: Mahmoud Erfan, Tehran: Scientific and Cultural, (in Persian).
- Marco Polo, 1350, Marco Polo Travelogue. Translated by: Habibollah Samimi, Tehran: translated and published, (in Persian).
- Moghaddasi, A., 1361, Ahsan al-Taqasim fi Maarefa Iqlim. Translated by: Alinaghi Manzavi, Vol. 2, Tehran: Iranian Authors and Translators Company, (in Persian).
- Mohammadi Qasrian, S. & Zarei, M. E., 1395, “Investigate and study of the works of the Islamic period of Khorbas area in Qeshm Island”.Specialized Quarterly of Persian Gulf Studies, Vol. 3, No. 5, Pp: 96 - 105, (in Persian).
- Monshi Kermani, N., 1328, Samat ul-Aala lelhazratel ulya, under the supervision of Mohammad Qazvini. Edited by: Abbas Iqbal Ashtiani, Tehran: Book Printing Company, (in Persian).
- Mousavi Haji, S. R. & Atai, M., 1389, A collection of samples of Sistan pottery. Tehran: Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization (in Persian).
- Mousavi Haji, S. R.; Atai, M. & Mehrafarin, R., 1398, Sistan pottery in the Islamic era. In: Burnt City of Art and Archeology of Helmand River Delta, Volume 2, by: Seyed Mansour Seyed Sajjadi, Tehran: Academy of Arts Islamic Republic of Iran, (in Persian).
- Peavy, V. R., 2004, Sociodynamic Counselling: a Practiical Approach to Meaning Making. Taos Institute.
- Priestman, S. M. N., 2005, “Settlement and Ceramics in Southern Iran: An Analysis of the Sasanian and Islamic Periods in the Williamson Collection”. M.A Thesis, Department of Archaeology, Durham University.
- Priestman, S. M. N., 2013, “A Quantitative Archaeological Analysis of Ceramic Exchange in the Persian Gulf and Western Indian Ocean”. Ph.D. Dissertation, Department of Archaeology, University of Southampton.
- Riahian, R., 1398, “Archaeological findings of Ardeshir Ghaleh and Dokhtar Ghaleh in Kerman”. 4th National Archaeological Conference of Iran, Birjand: Birjand University, (in Persian).
- Rousta, J. & Mohammadi, E., 1394, “Analysis of the trade situation and trade routes of Kerman during the Seljuk rule (433 to 583 AH) ”. Historical Research, No. 27, Pp: 119 - 135, (in Persian).
- Sarmadi, N. & Turki Baghbadrani, M., 1389, “Reflections on the blue and white pottery of China and Iran in the Ming and Safavid eras”. Naghsh-e Maye Visual Arts, Vol, 3, No. 6, Pp: 111 - 120, (in Persian).
- Shabankareh, M., 1363, Majma ‘al-Ansab. by: Mir Hashem Mohaddes, Tehran: Amirkabir, (in Persian).
- Shirazi, R.; Dehmardeh Pahlavan, M., 1393, “Cultural Relations between Baluchistan, Iran and Pakistan in the Third Millennium BC Based on New Archaeological Surveys in Makran, Iran”. Sistan and Baluchestan University Subcontinental Studies Quarterly, Vol. 6, No. 20, Pp: 43 - 64, (in Persian).
- Stonavanda Afraz Consulting Engineers. 1388, “Study and research on documenting the theoretical foundations and the preliminary plan for the protection of Kerman Ghaleh Dokhtar”. Archive report, first volume, (in Persian).
- Sykes, S., 1363, General Supervision of Sykes or Ten Thousand Miles in Iran. Translated by: Hossein Saadat Nouri, Lohe Publications, (in Persian).
- Vaziri, A. A. Kh., 1376, Geography of Kerman. Edited by: Dr. Mohammad Ebrahim Bastani Parizi, Tehran: Association of Cultural Works and Honors, (in Persian).
- Vosoughi, M. B., 1383, “After a Millennium, Siraf Again”. Name Anjoman, No. 16, Pp: 5 - 20, (in Persian).
- Yahyaei, D., 1387, “Siraf Maritime Trade in the First Centuries of Islam”. Islamic History and Civilization, No. 7, Pp: 89 - 112, (in Persian).
- Yazdi, M., 1326, Divine Gifts in the era of Al-Muzaffar. Edited by: Saeed Nafisi, Tehran: Iqbal Library and Printing House, (in Persian).
- Zour, M., 1391, “Study of pottery samples collected from the area of Islamic period in Nikshahr and Chabahar counties”. Master Thesis in Archeology (Islamic orientation), Supervisor Mohammad Mehdi Tavassoli, Advisor Dr. Ruhollah Shirazi, Sistan and Baluchestan University, (in Persian).
 
 
پژوهش های باستان شناسی ایران
دوره 12، شماره 32 - شماره پیاپی 32
بهار
تیر 1401
صفحه 299-321

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار