سازه عظیم خشتی، نویافته‌ای از دوران اشکانی در محوطه قره‌حسنلو نمین، اردبیل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه محقق اردبیلی

2 استادیار باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی

3 هیئت علمی

10.22084/nb.2023.26886.2527

چکیده

ساختارها و سازه‌های معماری یکی از مهم‌ترین یافته‌های فرهنگی در ضمن کاوش محوطه‌های باستانی بوده، که معمولاً در اکثر محوطه های باستانی به دست می‌آید. ضمن کاوش‌های منسجم باستان‌شناختی در محوطه قره‌حسنلو نمین، یافته‌های فرهنگی بسیار غنی و مدارک ارزشمندی شناسایی گشت که در تحلیل دقیق این محوطه می‌تواند نقش مهمی ایفا کند. در کنار سایر یافته‌های سفالی، استخوانی، تدفین‌ها و اشیای فلزی و طلایی مرتبط با آن، سازه عظیم خشتی با معماری جالب توجه خود در مرکز تپه که تنها فاز معماری شناسایی شده در این محوطه است؛ بر اهمیت آن افزوده است. این اثر معماری شاخص به صورت چهارگوش و سراسر با سنگ و خشت بنا نهاده شده، به طوری که اطراف آن را پشتبندهایی متوالی فرا گرفته است. همچنین در طی روند کاوش باستان-شناختی در سطح این سازه خشتی، چندین تدفین شناسایی گشت که ساختار گورهای آن به صورت ساده و از نوع چاله‌ای می‌باشند. پژوهش پیشِ‌رو به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و براساس مطالعات کتابخانه‌ای و نتایج کاوش باستان‌شناختی، به‌منظور شناسایی کامل سازه خشتی، گاهنگاری و کاربری آن به انجام رسیده و در این راستا به دنبال پاسخ به پرسش‌های زیر است: 1) ویژگی‌های معماری این سازه خشتی چگونه و متعلق به کدام دوره تاریخی است؟ 2) ماهیت و کاربری این سازه چیست؟ مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که سازه خشتی یا سکوی خشتی با مساحت تقریبی 833 متر مربع، غیر از سه رج‌سنگی زیرین آن‌که تنها در اضلاع بیرونی بنا استفاده ‌شده، سراسر با خشت‌ بنا شده است. این سازه قابل‌مقایسه و در ادامه سنت سکو سازی عصر آهن II و III بوده و به‌احتمال دارای کاربری آیینی است. همچنین می‌توان این یافته را سازه‌ای ناتمام یا ویران‌شده متعلق به یک بنای حاکمیتی و یا نظامی فرض کرد. حضور سفالینه‌های شاخص عصر آهن در میان بافت خشت‌ها، مؤید استقرار نخستین محوطه قره‌حسنلو در این دوره و ساخت خشت‌ها و احداث سکو در طی استقرار بعدی محوطه، یعنی دوران اشکانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A huge adobe structure, a novelty from the Parthian period in the area of Qara-Hasanlu Namin, Ardabil

نویسندگان [English]

  • fariborz tahmasebi 1
  • Reza Rezaloo 2
  • Ardeshir Javanmardzadeh 3
2 Archaeology
3 Academic Board
چکیده [English]

During the coherent archaeological excavations in the historical site of Qara-Haslanlu Namin, a lot of rich cultural findings and valuable documents were identified, which can play an important role in the detailed analysis and investigation of this site. Along with other finds of pottery, bones, burials and metal and gold objects related, a huge adobe structure had been identified with its interesting architecture in the center of the hill, which is the only architectural phase in this area; its importance has increased more than before. This landmark architectural work is built squarely and entirely with stone and clay, so that it is surrounded by successive supports. The upcoming research has identified and fully introduced the adobe structure in a descriptive-analytical way based on field studies and library documents. The most important questions raised in this research were included: What are the architectural features of this huge adobe structure and which historical period did it belong to? And what was the purpose and use of this structure? The conducted studies show that the huge adobe structure or adobe platform with an approximate area of 833 square meters, except for the three lower stone ridges which are used only on the outer sides of the building, is completely covered with adobe. This structure is comparable and continues the platform-building tradition of Iron Age II and III and probably has a ritual use. However, it should be mentioned that the presence of Iron Age pottery in the context of bricks indicates the older establishment of the area in the Iron Age and the construction of its existing clay platform during the following periods. Finally, it can be said that considering the presence of most of the pottery data of the Qara-Hasanlu area, 90% of which belong to the Parthian era, the relative chronology of this huge structure to the Parthian era is not far from the mind.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qarahasanlu area
  • Nemin
  • clay platform
  • Iron Age
  • Parthian era