طبقه بندی و گونه شناسی سفال های مکشوف از سومین فصل کاوش پل بیستون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه باستان شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

پل بیستون در شهر بیستون و برروی رودخانۀ دینورآب قرار دارد. براساس پژوهش‌های باستان‌شناختی این پل در دورۀ ساسانی پایه‌ریزی و به‌دلایلی ناتمام ماند. تا این‌که در دوران اسلامی تکمیل و چندین‌بار مورد مرمت قرار گرفت. در سال 1387، شرق پل کاوش گردید که علاوه‌بر کشف یافته‌های معماری، یافته‌های سفالی نیز از جنوب‌شرقی و شمال‌شرقی آن به‌دست آمد. پرسش‌های اصلی مطرح شده در این پژوهش آن است که یافته‌های سفالی مکشوف از پل بیستون مربوط به چه دوره یا دورانی است؟ سفال‌ها به کدام گونه‌های سفالی تعلق دارند؟ دلیل وجود سفال‌ها در پیرامون پل چیست؟ روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و براساس یافته‌های حاصل از مطالعات اسنادی و میدانی است. نتایج پژوهش فوق نشان‌داد که یافته‌های سفالین در دو گروه اصلی بی‌لعاب و لعابدار و گونه‌های بی‌لعاب ساده (نخودی، خاکستری، قرمز و قهوه‌ای)، بی‌لعاب منقوش (کنده، افزوده و قالبی)، لعابدار تک‌رنگ (ساده، کنده و قالبی) و لعابدار چندرنگ (اسگرافیاتو، قلم‌مشکی و آبی‌سفید) جای دارند. براساس مطالعات مقایسه‌ای اکثر سفال‌ها به دورۀ میانی اسلامی و به‌ویژه دورۀ ایلخانی تعلق دارند و به سفال‌های محوطه‌های کاروانسرای ایلخانی بیستون، بنای مغولی کنار گاماسیاب، سلطانیه، تخت‌سلیمان، اوجان، سامن، درگزین، آساوله، ارزانفود، زلف‌آباد، مشکویه، ویلاب‌تپه، هگمتانه،انداجین، تهیق، حسنلو، مالین باخرز، نیشابور و... شباهت دارند. اکثر قطعات سفالی همراه با ذغال، خاکستر، جوش‌کوره، استخوان جانوری و در کنار سازه‌های موقت کشف شده به احتمال می‌توان آن‌ها را به مرمتگران پل و گروه‌های کوچ‌رو نسبت داد.     

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Classification and typology of potteries from the 3th season of Bisotun’s bridge excavations

نویسنده [English]

  • Mozhgan Khanmoradi
Assistant Professor, Department of Archaeology, Faculty of Humanities, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

The Bisotun plain is one of the most important areas in western Iran where archaeologists have discovered many sites and monuments from prehistoric to Islamic time. During the Sassanid period, many During the Sassanid period, many works were established in Kermanshah were established in Bisotun region. The German and Iranian archaeologists have dated Sasanian buildings and monuments to the reign of Kosrow II (590-628 A.D). Bisotun plain is located along an important military and trade route connected the western and eastern parts of Sasanin empire. Obviously it is necessary to build huge bridge on two permanent rivers of the area (Gamasiāb, Zardāb and Dinavarāb) for military and trade proposes. Bisotun’s bridge or Pol-e Bisotun, Pol-e Khosrw and Pol-e Ghozivand are Sasanian bridges in Bisotun that left unfinished without clear reason at that time. Bisotun’s bridge is located on the north east of the city of bisotun, on the Dinavarāb River. This briadge is 144 m in length and 7/60 m in width, including bases, openings, backups, passage and floor. Three bases have rectangular profile while the others bases have triangular cutwater, inside part of the bases have made of rubble and mortar, the façade has made of stone blocks, put on each other precisely. Based on the typology of the pottery, the potteries found at Bisotun’s bridge can be subdivided in four primary groups: plain without glaze, decorated without glaze, monochrome glazed and polychrome glazed, then they were divided into diverse kinds. The pottery pieces belong to the restorers groups of this bridge and nomad groups in the Ilkhanid period. The potteries of Bisotun᾽s bridge compare with pottery of other Islamic sites for example Ilkhanid Caravansary in Bisotun, Mongol building on the bank of the Gamašāb (Bisotun), Sultaniyya plain, Samen, Ojan, Zolfaabad Site , Hasanlu, Takht e Suliman, Zino Abad, Arzanfud, Hegmataneh, Tahyagh (Markazi province), Asavehe, welab e Famenin, Ban Zardeh, Neyriz Plain, Kul tape, Siraf, Nishabur and Anda-jin .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bisotun
  • Bisotun’s bridge
  • Islamic periods
  • Pottery Typology

مراجع

- اسماعیلی‌جلودار، محمداسماعیل، 1378، «بررسی و مطالعۀ پل‌بندهای (ساسانی) استان خوزستان با تکیه‌بر داده‌های باستان‌شناسی». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه تهران (منتشر نشده).
- اولیویه، 1371، سفرنامه اولیویه (تاریخ اجتماعی - اقتصادی ایران در دوران آغازین عصر قاجاریه). ترجمۀ محمد طاهرمیرزا، تهران: اطلاعات.
- بایندر، هانری، 1371، سفرنامه‌هانری بایندر (کردستان، بین‌النهرین و ایران). ترجمه کرامت الله افسر، تهران، یساولی.
- حسین‌زاده، میثم، 1385، «سفالینه‌های ایلخانی مجموعۀ تخت‌سلیمان براساس دور سوم کاوش‌های باستان‌شناختی». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه تهران (منتشر نشده).
- خانمرادی، مژگان، 1386، «بررسی‌های باستان‌شناختی حوزه بان‌زرده». مرکز اسناد ادارۀ کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمانشاه (منتشر نشده).
- خانمرادی، مژگان، 1387، «گزارش سومین فصل کاوش‌های باستان‌شناختی پل بیستون». مرکز اسناد ادارۀ کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمانشاه (منتشر نشده).
- خانمرادی، مژگان، 1393، «سومین فصل کاوش‌های باستان‌شناختی پل بیستون». در: مجموعه مقاله‌هایی باستان‌شناسی در بیستون: اقدامات و فعالیت‌های باستان‌شناسی در پایگاه میراث جهانی بیستون، به‌کوشش: حسین راعی و مژگان خانمرادی، تهران: ایران نگار: 120-103. 
- خدادوسـت، جـواد؛ موسـوی‌حاجی، سیدرسـول؛ تقـوی، عابـد؛ و علی‌یـاری‌گوکی، شـهین، 1396، «بررسـی و مطالعـۀ تحلیلـی سـفالینه‌های محوطۀ مالیـن؛ شهرسـتان باخـزر (خراسـان رضـوی)». پژوهش‌هـای باستان‌شناسـی ایـران، 7 (1): 172-157.
- دانتی، مایکل، 1386، تپه حسنلو دورۀ ایلخانی. ترجمۀ علی صدرایی و صمد علیون، تهران: سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری، پژوهشکدۀ باستان‌شناسی. 
- رزم‌پوش، عباس، 1389، «مطالعه باستان‌شناختی منطقۀ بان‌زرده کرمانشاه در دوره اسلامی». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه تهران (منتشر نشده).
- رضایی، مصطفی؛ و محمدی، مریم، 1399، «مطالعۀ تاریخی و باستان‌شناسی محوطۀ اسلامی اَنداجین همدان»، مطالعات باستان‌شناسی، 1: 159-139.
- رهبر، مهدی، 1380، «فصل سوم کاوش‌های باستان‌شناسی بیستون». مرکز اسناد پایگاه میراث جهانی بیستون (منتشرنشده).
- رهبر، مهدی، 1386، «فصل چهارم کاوش‌های باستان‌شناسی بیستون». مرکز اسناد پایگاه میراث جهانی بیستون (منتشرنشده).
- رهبر، مهدی، 1388، «ششمین فصل کاوش بنای ناتمام ساسانی-کاروانسرای ایلخانی بیستون». مرکز اسناد پایگاه میراث جهانی بیستون (منتشرنشده).
- رهبر، مهدی، 1391، «هفتمین فصل کاوش بنای ناتمام ساسانی-کاروانسرای ایلخانی بیستون». مرکز اسناد پایگاه میراث جهانی بیستون (منتشرنشده).
- زارعـی، محمدابراهیـم؛ خاکسـار، علـی؛ مترجـم، عبـاس؛ امینـی، فرهـاد؛ و دینـی، اعظــم، (1393)، «بررســی و مطالعــه سفال‌های دورۀ ایلخانی به‌دســت آمــده از کاوش‌های باستان‌شناســی ارزانفــود». مطالعــات باستان‌شناســی، 6 (2): 73-90.
- زارعی، محمدابراهیم، 1399، «بررسی و تحلیل حیات تاریخی شهر درگزین در دوران اسلامی (براساس مستندات تاریخی و کاوش‌های باستان‌شناسی)». پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، 10 (25): 181-206.
- شراهی، اسماعیل؛ و صدیقیان، حسین، 1398، «مطالعه باستان‌شناختی سفال‌های قرون میانی اسلامی دستکند زیرزمینی تهیق خمین». مطالعات باستان‌شناسی پارسه، 3 (8): 158-141.
- علیزاده، کریم، 1382، «گزارش مطالعۀ سفال‌های دژ مادی بیستون کرمانشاه، کاوش‌های سال 1381». مرکز اسناد پایگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری بیستون (منتشر نشده).
- فلاندن، اوژن، 1356، سفرنامۀ فلاندن. ترجمۀ حسین نورصادقی، تهران: اشراقی.
- فیضی، مهسا، 1397، «پهنه فرهنگی دشت سلطانیه در دوران اسلامی». رسالۀ دکترای باستان‌شناسی دانشگاه تهران (منتشر نشده). 
- کامبخش فرد، سیف‌الله، 1379، «سفال و سفالگری در ایران: از ابتدای نوسنگی تا دوران معاصر». تهران: ققنوس.
- کریمی، فاطمه؛ و کیانی، محمدیوسف، 1364، هنر سفالگری دوره اسلامی ایران. تهران: مرکز باستان‌شناسی ایران.
- کلایس، ولفرام، 1385الف، «کاروانسرا و پل دوره صفوی در بیستون». در: بیستون، کاوش‌ها و تحقیقات سال‌های 1963-1967، به کوشش: ولفرام کلایس و پتر کالمایر، ترجمۀ فرامرز نجدسمیعی، تهران: سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری: 377.
- کلایس، ولفرام، 1385ب، «معماری بنای مغولی در روی دیوار ساسانی کنار رودخانه» در: بیستون، کاوش‌ها و تحقیقات سال‌های 1963-1967، به‌کوشش: ولفرام کلایس و پتر کالمایر، ترجمۀ فرامرز نجدسمیعی، تهران: سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری: 333-285.
- کلایس، ولفرام، 1385پ، «معماری کاروانسرای قدیمی». در: بیستون، کاوش‌ها و تحقیقات سال‌های 1963-1967، به‌کوشش: ولفرام کلایس و پتر کالمایر، ترجمۀ فرامرز نجدسمیعی، تهران: سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری: 206-187.
- گلزاری، مسعود، 1357، کرمانشاهان-کردستان (شامل بنا و آثار تاریخی اسدآباد کنگاور و صحنه). تهران: انجمن آثار ملی.
- لوشای، هاینس، 1344، «حفریات بیستون». ترجمۀ کیکاووس جهانداری، فرهنگ ایران باستان، جلد دوم، ش 1: 59-45.
- لوشای، هاینتس، 1385الف، «موقعیت جغرافیایی». در: بیستون، کاوش‌ها و تحقیقات سال‌های 1963-1967، به‌کوشش: ولفرام کلایس و پتر کالمایر، ترجمۀ فرامرز نجدسمیعی، تهران: سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری: 16-15.
- لوشای-شمایسر، اینگه بورگ، 1385الف، «سفال‌های کاروانسرای قدیمی». در: بیستون، کاوش‌ها و تحقیقات سال‌های 1963- 1967، به‌کوشش: ولفرام کلایس و پتر کالمایر، ترجمۀ فرامرز نجدسمیعی، تهران: سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری: 285-207.
- لوشای-شمایسر، اینگه بورگ، 1385ب، «سفال‌های به‌دست آمده از بنای مغولی». در: بیستون، کاوش‌ها و تحقیقات سال‌های 1963- 1967، به‌کوشش: ولفرام کلایس و پتر کالمایر، ترجمۀ فرامرز نجدسمیعی، تهران: سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری: 374-333.
- محمدی، مریم؛ و شعبانی، محمد، 1395، «معرفی و تحلیل سفال‌های دوران اسلامی محوطه زینوآباد بهار، همدان»، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، 11: 150-135.
- مرادی، یوسف، 1380، «گزارش اولین فصل پژوهش‌های پل بیستون». مرکز اسناد پایگاه میراث جهانی بیستون (منتشر نشده).
- مرادی، یوسف، 1381، «گزارش دومین فصل کاوش‌های پل بیستون». مرکز اسناد پایگاه میراث جهانی بیستون (منتشر نشده).
- مرادی، حسن؛ و کریمیان، حسن، 1399، «طبقه‌بندی و گونه‌شناسی سفال‌های دوران اسلامی دشت نیریز، استان فارس»، مطالعات باستان‌شناسی، 23: 294-271.
- ناصرالدین‌شاه، 1362، سفرنامه عتبات ناصرالدین شاه قاجار. به‌کوشش: ایرج افشار، تهران: فردوس.
- نعمتی، محمدرضا؛ شراهی، اسماعیل؛ و صدرایی، علی، 1399، «پژوهشی در سفالینه‌های قالب‌زدۀ محوطۀ زلف آباد فراهان». پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، 10 (26): 140-119.
- نوری‌شادمهانی، رضا، 1389، «تبیین جایگاه مشکویه (مشکین‌شهر تپه) در فرآیند صنعت سفالگری ایران تا دورۀ مغول». رسالۀ دکترای باستان‌شناسی دانشگاه تهران (منتشر نشده). 
- ولایتی، رحیم؛ و سعادتی‌راد، فرزانه، 1398، «گزارش کوتاه فصل دوم کاوش شهر تاریخی-ایلخانی اوجان در آذربایجان شرقی سال 1398». در: گزارش‌های هفدهمین گردهمایی سالانۀ باستان‌شناسی ایران (مجموعه مقالات کوتاه 1397)، به‌کوشش: روح الله شیرازی و شقایق هورشید، تهران: پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری: 1400-1392. 
- Alizadeh, K., 2004, “Study report of pottery from the excavations of the Median fortress at Bisitun near Kermanshah in 2002”. Documents center of Bisotun world heritage base (Not published). [In Persian].
- Binder, H., 1887, Au Kurdistan. en Mésopotamie et en Perse, Paris, Maison Quantin.
- Esmaeili Jelodar. M. E., 1999, “Study of Sassanid bridges in Khuzestan province based on archaeological data”. M. A. Thesis, Department of archeology University of Tehran [In Persian]. 
- Danti, M. D., 2004, The Ilkhanid heartland: Hasanlu Tepe (Iran) period I (Vol. 2). University of Pennsylvania Museum of archaeology and anthropology
- Feizi. M., 2019, “Cultural landscape of Sultaniyya plain during the Islamic period”. Ph.D. Thesis, University of Tehran (Unpublished). [In Persian].
- Flandin, E., 1854, Voyage en Perse. Paris: Gide et J. Baudry.
- Gholzari, M., 1979, Kermanshahan- Kurdestan (building and historical monuments in Asad Abad, Kangavar and Sahneh). Tehran: Anjoman e Asar e Meli.
- Haddon, R. A. W., 2011, “Fourteenth century fine glazed wares produced in the Iranian world and comparisons with contemporary ones from the Golden Horde and Mamlūk Syria/Egypt”. Ph.D. Thesis, SOAS, University of London.
- Hosseinzadeh, M., 2006, “Ilkhanate pottery of Takht-e Soleyman complex based on the third round of archaeological excavations”. M. A. Thesis, Department of archeology University of Tehran [In Persian]. 
- Kambakhsh Fard, S. O., 2001, Pottery in Iran: from Neolithic period to the present. Tehran: Qoqnos. [In Persian].
- Karimi. F. & Kiani. M., 1985, Ceramic art of Iranian Islamic ear. Tehran: Markaz e Bāstānshenāsi Iran. [In Persian].
- Khanmoradi, M., 2007, “The archaeological survey in Ban Zardeh zone”. Kermanshah: Documents center of cultural heritage organization of Kermanshah province (Not Pablished). [In Persian].
- Khanmoradi. M., 2008, “Report of the third season of excavation at Pol e Bisotun”. Kermanshah: Documents center of cultural heritage organization of Kermanshah province (Not Pablished). [In Persian].
- Khanmoradi, M., 2014, “The third season of excavation at Bisotun bridge”. In: H. Raee & M. Khanmoradi (eds.), Archaeological articles collection in Bisotun: archaeological activities and activities at the Bisotun world heritage site, Tehran: Iran Negar: 103-120. [In Persian].
- Khodadoost, J.; Mousavi Haji, S. R.; Taghavi, A. & Aliyari, Sh, 2017, “An analytical study of the pottery at the Malin site (Bakharz)ˮ. Pazhohesh-ha-ye Bastanshenasi Iran, 7(13): 157-172. [In Persian].
- Kleiss, W., 1975, “Vorislamische Ruinen im nördlichen Zagrosˮ. AMI, 8: 133-140.
- Kleiss, W., 1990, “Brucken Aus Safavidischer und qadjarischer zeit in sud und West Iran-IIIˮ. AMI,  23.
- Kleiss, W., 1996a, “Das Safavidische karavanserail und die Safavidische brücke bei Bisutunˮ. In: W. Kleiss and P. Calmeyer (eds.) Bisutun: Ausgrabungen und forschungen in den jahren 1963-1967, Teheraner Forschungen VII, Gebr. Mann Verlag. Berlin: 243-244.
- Kleiss, W., 1996b, “Die architektur des Mongolishen Gebäudes auf der Sasanidischen Ufermauerˮ. in: Kleiss W. & Calmeyer P. (eds.), In: W. Kleiss and P. Calmeyer (eds.) Bisutun: Ausgrabungen und forschungen in den jahren 1963-1967, Teheraner Forschungen VII, Gebr. Mann Verlag, Berlin: 131-146.
- Kleiss, W., 1996c, “Die architektur des alten karavanserailsˮ, In: W. Kleiss and P. Calmeyer (eds.), Bisutun: Ausgrabungen und forschungen in den jahren 1963-1967, Teheraner Forschungen VII, Gebr. Mann Verlag. Berlin: 131-146.
- Luschey. H., 1965, “Ausgrabungen in Bisutunˮ. Anjoman-e Farhang-e Irān-e Bāstān, 2/1: 19-41 [in Persian and German].
- Luschey, H., 1967, “Bisotunˮ. IRAN, V: 135-136.
- Luschey, H., 1996, “Die geographische Lageˮ. In: W. Kleiss and P. Calmeyer (eds.), Bisutun: Ausgrabungen und forschungen in den jahren 1963-1967, Teheraner Forschungen VII, Gebr. Mann Verlag. Berlin: 11.
- Luschey–Schmeisser, I., 1996a, “Die keramik aus dem alten karawanserayˮ. In: W. Kleiss and P. Calmeyer (eds.), Bisutun: Ausgrabungen und forschungen in den jahren 1963-1967, Teheraner Forschungen VII, Gebr, Mann Verlag, Berlin: 147-182.
- Luschey–Schmeisser, I., 1996b, “Die keramik aus dem Mongolishen gebäudeˮ. In: W. Kleiss and P. Calmeyer (eds.), Bisutun: Ausgrabungen und forschungen in den jahren 1963-1967, Teheraner Forschungen VII, Gebr, Mann Verlag, Berlin: 221-240.
- Mohammadi, M. & Shabani, M., 2017, “In Introduction and analyses of Islamic pottery of Zino-Abad, Bahar county, Hamadan provinceˮ. Pazhohesh-ha-ye Bastanshenasi Iran, 6 (11): 135-150.
- Moradi. Y., 2001, “Report of the first season of excavation at Bisotun᾽s bridge”. Reports of documents center of Bisotun world heritage base (Not Pablished). [In Persian].
- Moradi, Y., 2002, “Report of the second season of excavation at Bisotun᾽s bridge”. Reports of documents center of Bisotun world heritage base (Not Pablished). [In Persian].
- Moradi, H. & Karimian, H., 2020, “Classification and typology of the Islamic period potteries of Neyriz Plain, Fars provinceˮ. Journal of Archaeological Studies, 12 (23): 271-294.
- Naser al-Din Shah, 1983, The travelogue of Nasser al-Din Shah in Atabat. Tehran: Ferdos publication.
- Nemati, M. R.; Sharahi, E. & Sadraei, A., 2020, “Research on molded pottery in Zolfaabad site of Farahanˮ. Pazhohesh-ha-ye Bastanshenasi Iran, 10 (26): 119-140.
- Nouri Shadmahani, R., 2010, “Explaining the position of Moshkoyeh (Moshkin Tape) in pottery industrial process of Iran before Mongol”. Ph.D. Thesis, University of Tehran (Unpublished) [In Persian].
- Olivier, A. G., 1992, Olivier's travelogue. Translated by: Mohammad Taher Mirza Tehran, Etelaat Publications [In Persian].
- Priestman, Seth M. N., 2013, “A quantitative archaeological analysis of ceramic exchange in the Persian Gulf and western Indian ocean, AD c.400 – 1275”. PhD thesis, University of Southampton (Unpublished). 
- Razmpoush, A., 2010, “Archaeological study at Ban Zardeh region, Kermanshah in Islamic period”. M. A. Thesis in archaeology, University of Tehran [In Persian].
- Rezaei, M. & Mohammadi, M., 2020, “An historical and archaeological approach to the Islamic site of Anda-jinˮ. Journal of Archaeological studies, 12(1): 139-159. [In Persian].
- Rahbar, M., 2001, “Reports of the third season of excavation at Bisotun”. Documents center of Bisotun world heritage base (not published). [In Persian].
- Rahbar, M., 2007, “Reports of the fourth season of excavation at Bisotun”. Documents center of Bisotun world heritage base (not published). [In Persian].
- Rahbar, M., 2009, “Reports of the sixth season of excavation at Bisotun᾽s unfinished building- Ilkhanid caravansary”. Documents center of Bisotun world heritage base (not published). [In Persian].
- Rahbar, M., 2013, “Reports of the seventh season of excavation at Bisotun᾽s unfinished building- Ilkhanid caravansary”. Documents center of Bisotun world heritage base (not published). [In Persian].
- Sharahi, E. & Sedighian, H., 2019, “Archaeological investigation of medieval Islamic potteriesfrom troglodytic structure of Tahiagh, Khomeinˮ. Parseh Journal Archaeological Studies, 3 (8): 141-158 [In Persian].
- Velayati, R. & Saadati Rad, F., 2020, “Short report of the second season of excavation at the historical-Ilkhanid city of Ojan in east Azerbaijan in 1397)ˮ. In: Shirazi. R and Sh. Hurshid (eds.), Proceedings of the 17th Annual Symposium on the Iranian Archaeology, Tehran: Research Institute for Cultural Heritage and Tourism: 1392-1400.
- Wilkinson, C. U., 1973, Nishabur: Pottery of the Early Isiamic Period. New York: The Metropolitan Museum of Art.
- Zarei. M. E.; Khaksar, A.; Motarjem, A.; Amini, F. & Dini, A., 2015, “Survey and study of Ilkahanid pottery from archaeological excavations in Arzanfoodˮ. Journal of Archaeological Studies, 6 (2): 73-90. [In Persian].
- Zarei, M., 2020, “Investigating and analyzing the historical life of the city in Dargazin during the Islamic period (Based on historical documents and archaeological excavations) ˮ. Pazhohesh-ha-ye Bastanshenasi Iran, 10 (25): 181-206. [In Persian].

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار