نقش و جایگاه محوطه باغ‌بَمید در دشت سیرجان طی سده‌های 6 الی 10 هجری قمری بر اساس تحلیل یافته‌های سفالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 گروه باستان‌شناسی دانشگاه هنر شیراز

10.22084/nb.2023.27763.2582

چکیده

محوطۀ باغ‌بَمید در شمال‌غربی شهر سیرجان طی بررسی‌های باستان‌شنا‌سی سال 1397 شناسایی شد. وسعت زیاد و تنوع یافته‌های فرهنگی این محوطه، از نقش مهم آن در دشت سیرجان طی دوران اسلامی حکایت دارد. به این دلیل برآن شدیم تا در پژوهش پیش‌رو برای شناخت موقعیت و جایگاه محوطه‌ی باغ‌بَمید در بازه‌ی زمانی سده‌های میانی دوران اسلامی به بررسی و تحلیل یافته‌های سفالی آن بپردازیم، زیرا در منابع مکتوب این دوره اطلاعات اندکی از این مکان وجود دارد، ولی از بررسی میدانی آن، یافته‌های سفالی متنوعی بدست آمد که تا حدودی می‌توان با مطالعه‌ی آن‌ها به موقعیت این محوطه در سده‌های میانی دوران اسلامی دست یافت. پرسش‌های اصلی این پژوهش عبارتند از 1- موقعیت محوطه باغ‌بَمید در سده‌های 6 الی 10 هجری‌قمری بر اساس بررسی و تحلیل یافته‌های سفالی چگونه ارزیابی می‌شود؟ 2- فناوری رایج یافته‌های سفالی این محوطه کدامند؟ 3- براساس شواهد، یافته‌های سفالی این محوطه وارداتی یا بومی هستند؟ 4- محوطه باغ‌بَمید بر اساس یافته‌های سفالی چه نقش و جایگاهی در برهمکنش‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در سده‌های میانی دوران اسلامی داشته است؟ این پژوهش تلاشی در جهت مطالعه‌ی یافته‌های سفالی محوطه‌ی باغ‌بَمید طی سده‌های میانی اسلامی است تا بتوان سیمای این محوطه را در این بازه‌ی زمانی مشخص کرد. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و یافته‌های آن به صورت کتابخانه‌ای و میدانی گردآوری شده است. نتایج نشان داد که این محوطه همزمان با محوطه قلعه‌سنگ طی سده‌های 6 تا 10 هجری قمری استقرار داشته و حلقۀ ارتباطی راه‌های مهم تجاری – اقتصادی به شهر مرکزی سیرجان بوده است. یافته‌های سفالی محوطه باغ‌بَمید در دو گروه اصلی بی‌لعاب (نقوش کنده، فشاری، قالبی، مُهری و ترکیبی) و لعاب‌دار (لعاب‌دار تک‌رنگ و چندرنگ) تقسیم می‌شوند. در این محوطه داده‌ای مبنی بر تولید سفال یافت نشد که نشان می‌دهد به احتمال اکثر سفال‌ها وارداتی بوده و از مناطق دور و نزدیک به آن وارد شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The role and position of the Bagh-Bamid area in Sirjan Plain during the 6th to 10th AH centuries based on pottery findings analysis

نویسندگان [English]

  • Zeinab Afzali 1
  • sattar khaledian 2
1 University of Tehran
2 Assistant Professor Department of archaeology, Shiraz university of art
چکیده [English]

The Bagh-Bamid area was identified northwest of Sirjan city during archaeological surveys. The large size and variety of cultural findings indicate its role in the Sirjan Plain during the Islamic era. For this reason, we decided to investigate and analyze its pottery findings in the present research to understand the location of the Bagh-Bamid site in the middle centuries of the Islamic era because there is very little information about this place in the written sources of this period. However, various potteries were obtained from the field investigation, which can be used to determine its location in the middle centuries of the Islamic era. The main questions of this research are: What was the position of the Bagh-Bamid site in the 6th to 10th AH centuries? What are the common technologies of the pottery findings in this area? Based on the evidence, are the pottery findings of this area imported or local? How have regional and extra-regional relations of this area been with others? This research aimed to study the cultural findings of the Bagh-Bamid site during the middle centuries of the Islamic era to determine the appearance of this area in this period. The research method was descriptive-analytical, and its findings were collected in documentary and field form. Results revealed that the pottery findings of the Bagh-Bamid site are divided into two main groups, unglazed and glazed. The unglazed varieties are decorated with carved, pressed, molded, stamped, and combined designs. Glazed varieties include single-colored and multi-colored glazed. There are also several imported Chinese pottery in this collection, brought to Sirjan during trans-regional relations. Archaeological findings show that this area was established at the same time as the Qale'h Sang site in the 6th to 10th AH centuries of the Islamic era and was the connecting link of important commercial-economic routes to the central city of Sirjan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "
  • Bagh-Bamid site"
  • Sirjan Plain"
  • Archaeological survey"
  • Middle centuries of the Islamic era"
  • ؛"
  • pottery typology"