نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه باستان شناسی، دانشگاه بوعلی سینا
2 دانش آموخته ی کارشناسی ارشد باستان شناسی، پژوهشگر بنیاد ایران شناسی شعبه ی استان کردستان
3 کارشناس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان
چکیده
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
In spite of the archaeological surveys and excavations in Kurdistan region, this area remained less known compare to the northern and southern neighboring areas regard to the prehistoric period studies. One of these less known prehistoric periods is chalcolithic. Noted many archaeological sites belong to the chalcolithic period reported until now in different parts of Kurdistan region. One of the key chalcolithic sites of Kurdistan area is Tappeh Geryashan located in the vicinity of Sanandaj city. Based on archaeological survey of the site it become clear that the site including the potteries of both middle and late chalcolithic period. Site locates near one of the permanent river of Sanandaj called Qeshlagh. The research methodology of this paper is based on comparative studies. The main subject of the paper is about the chronology of Tappeh and its similarity with other contemporary sites in Zagros. It seems that there is some kind of interaction between these site and other sites located in vicinity area. What have been named as culture of painted buff pottery custom in chalcolithic period is also can be seen in Sanandaj. The martial culture and distribution patterns of the sites in Sanandaj are exactly the same with other regions of Zagros. These evident similarities are not sudden surely and are because of interaction of the sites during chalcolithic period in Zagros. It should be noted that determining the kind of this relation and interaction of the sites during this period on the basis of surface survey is impossible. In order to find that, there were some kind of relation and interaction between the sites, more archeological studies are needed. Archeological excavation and laboratory studies of findings may help to response to the proposed questions. Unfortunately, the site has damaged by human interference. It has been surrounded by modern construction and for the protection of the site for future studies its delimitation is required. Even the archaeological surveys and excavation in Kurdistan region, this area remains less known compare to the northern and southern neighbor areas regarding to the prehistoric period studies.
کلیدواژه‌ها [English]
- بیگلری، فریدون؛ شیدرنگ، سونیا؛ رحمتی، مرتضی؛ مشکور، مرجان؛ ساعد موچشی، امیر؛ قسیمی، طاهر؛ زارعی، سپهر؛ اکبری، مسعود؛ حسین تهرانی، ندا؛ محمدی‌قصریان، سیروان؛ نصراللهی، صلاح؛ داوودی، حسین؛ امیری، سریه؛ فتحی، هما و عبدالله‌پور، محمد، 1395، «بررسی و کاوش نجات بخشی در محدوده‌ی سد داریان، اورامان (هورامان، کردستان و کرمانشاه)» پانزدهیمن گردهمایی سالانه باستان‌شناسی ایران، تهران، پژوهشکده باستان‌شناسی، صص: 49-54
- پازوکی، ناصر و عبدالکریم، شادمهر، 1384، آثار ثبت شده ایران در فهرست آثار ملی(از تاریخ 24/6/1310تا 24/6/1384)، تهران، سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری کشور.
- حیدری، محسن، 1391، «مروری بر دوره مس‌وسنگ شمال‌غرب ایران و پیشنهاداتی برای حوزه‌ی گسترش سفال دالما»، مجله پیام باستان‌شناس، سال نهم، شماره نوزدهم، صص: 37-50
- روستایی، کوروش و رضوانی، حسن، 1381، «گزارش مقدماتی گمانه‌زنی در غار کانی‌میکائیل کردستان»، شهریور و مهر 1380، باستان‌شناسی و تاریخ، 32، صص: 58-76.
- زارعی، محمدابراهیم، 1386، «تغییر و تحولات شهر سنندج در دوره‌ی صفوی و قاجار از دیدگاه مطالعات باستان‌شناسی»، رساله‌ی دکتری، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه باستان‌شناسی (منتشر نشده).
- زارعی، محمدابراهیم، 1392، آثار فرهنگی، باستانی و تاریخی استان کردستان، انتشارات سبحان نور، دانشگاه بوعلی سینای همدان.
- ساعدموچشی، امیر و علیرضا، آذرشب، 1392، «شواهد استفاده از غارهای صعب‌العبور در دوره‌ی دالما در غرب ایران»، مجله پیام باستان‌شناس، سال دهم، شماره بیستم، پاییز و زمستان 1392، صص: 50-37.
- ساعدموچشی، امیر، 1390الف، «بررسی الگوهای استقراری دوره‌ی مس‌وسنگ شرق استان کردستان (حاشیه‌ی رودخانه‌ی قزل‌اوزن)»، رساله‌ی دکتری، گروه باستان شناسی دانشگاه تهران (منتشر نشده).
- ساعدموچشی، امیر، 1392، «حوزه‌ی آب‌گیر رودخانه‌ی قزل‌اوزن در دوره‌ی مس‌وسنگ: براساس بررسی‌های باستان‌شناختی شهرستان بیجار»، دو فصلنامه‌ی پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، شماره‌ی 5، دوره‌ی سوم، صص: 50-25.
- ساعدموچشی، امیر، 1391، «گزارش بررسی پارینه‌سنگی جنوب کردستان، شهرستان‌های سروآباد و کامیاران»، مرکز اسناد اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کردستان (منشر نشده).
- کریمی، زاهد، 1386، «گزارش بررسی باستان‌شناسی دهستان ییلاق جنوبی، بخش دهگلان شهرستان قروه»، اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کردستان (منتشر نشده).
- محمدی‌فر، یعقوب و مترجم، عباس، 1381، «بررسی باستان‌شناسی شهرستان مریوان»، مرکز اسناد اداره کل میراث‌فرهنگی و گردشگری استان کردستان (منتشر نشده).
- محمدی‌فر، یعقوب و مترجم، عباس، 1394، «مریوان، از دوره‌ی پارینه‌سنگی میانه تا دوره‌ی مس‌وسنگ»، جشن‌نامه‌ی دکتر صادق ملک شهمیرزادی، مفاخر میراث فرهنگی ایران شماره‌ی 1، به کوشش: مرتضی حصاری، صص: 3-10.
- نوری، نادر، 1389، «بررسی و شناسایی بخش مرکزی شهرستان کامیاران»، مرکز اسناد اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کردستان (منتشر نشده).
- وفایی، صابر، 1389، «مطالعه و تحلیل استقرارهای عصر آهن III بخش زیویه شهرستان سقز»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر (منتشر نشده).
- هول، فرانک، 1381، «باستان‌شناسی دوره‌ی روستانشینی»، باستان‌شناسی غرب ایران، به کوشش: فرانک هول، ترجمه: زهرا بایستی تهران، سمت.
- Abdi, K. 2003, “The Early Development of Pastoralism in the Central Zagros Mountains.s” Journal of World Prehistory, Vol. 17, No. 4. 395-448
- Abdi, K., Nokandeh, G., Azadi, A., Biglari, F., Heydari, S., Farmani, D., Rezaii, and ., Mashkour, M. 2002b, “TuwahKhoshkeh: A Middle Chalcolithic pastoralist camp-site in the Islamabad Plain,West Central Zagros Mountains, Iran,” Iran 40: 43–74
- Henrickson, E. F., 1983, “Ceramic Styles and Cultural Interaction in the Early and Middle Chalcolithic of the Central Zagros, Iran”, PhD. Dissertation, Department of Anthropology, University of Toronto.
- Henrickson, E. F., 1985b, “An updated chronology of the Early and Middle Chalcolithic of the Central Zagros Highlands, western Iran”, Iran 23: 63–108.
- Levine L. D., & Young, Jr. T. C., 1987, “A summary of the ceramic assemblages of the Central Western Zagros from the Middle Neolithic to the late third millennium B.C. InPr´ehistoire de la M´esopotamie: La M´esopotamiepr´ehistorique et l’explorationr´ecente du DjebelHamrin”, E´ ditions de la Centre National de la RechercheScientifique, Paris, pp. 15–53.
- Levine, L. D., 1974, “Archaeological investigations in the Mahidasht, western Iran”, Pal´eorient 2: 487–490.
- Levine, L. D., & McDonald, M. A., 1977, “The Neolithic and Chalcolithic periods in the Mahidasht”, Iran 15: 39–50.
- Mohammadifar, Y. & Motarjem, A., 2008, “Settlement continuity in Kurdistan”, Antiquity 82: 317.
- Rothman, M & Badler, V., 2011, “Contact and Development in Godin Period VI. In On The High Road”, ed by Hilary Gopnik and Mithchel Rothman. Royal Ontario Museum, 67-120.
- Swiny, S., 1975, “Survey in North-West Iran 1971”, East and West, 25 (12): 77-98
)