باز زنده سازی باغ نشاط شهر فیروزه بر اساس مستندات تاریخی و محیطی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مهندسی طراحی محیط دانشگاه تهران

2 استاد گروه مهندسی طراحی محیط زیست دانشکده محیط زیست تهران

3 استادیار گروه مهندسی طراحی محیط زیست دانشکده محیط زیست تهران

چکیده

باغ ایرانی نتیجه‌ی تعامل میانِ کُنش انسان و فضای فیزیکی و طبیعتی است که تأثیر ابعاد اجتماعی و فرهنگی یک سرزمین در آن تبلور یافته است. اهمیت باغ‏ها به‌دلیل ساختار طبیعی برگرفته از اندیشه و تفکر انسان است. باغ ایرانی علاوه‌بر جنبه‌ی کشاورزی و تأمین نیازهای مادی انسان‌ها، به‌صورت مجموعه‎ای از عناصر زنده و غیرزنده تجلی می‌یابد که در کنار محیطی آراسته و مزین پاسخ‌دهنده‌ی نیازهای روحی انسان‌ها است. باغ با ترکیب عواملی نظیرِ زمین، آب، گیاهان و... شکل می‏گیرد. گستردگی باغ ایرانی، موقعیت استقرار و جغرافیای محل قرارگیری و اقلیم منطقه، دوره‏های تاریخی و تلفیق محیط طبیعی و مصنوع و ارتباط باغ با مفاهیم عرفانی و نظم کیهانی سبب شکل‎گیری دیدگاه‎های مختلفی درزمینه‌ی مطالعه باغ ایرانی شده است، براین اساس سه دیدگاه در جهت تفسیر باغ قابل‌شناسایی است: نگرش فلسفی-عرفانی، تاریخی، و فیزیکی-طبیعی. مطالعه و برخورد با آثار تاریخی، نیازمند بازنگری است و رویکردهای جدید در شناسایی آثار تاریخی ضروری به‌نظر می‎رسد. نگرش فیزیکی-طبیعی از دریچه‌ی جدیدی به‌جنبه‌های طبیعی و محیطی عناصر موجود در باغ و شکل‏گیری و تداوم آن می‏نگرد. به‌نظر می‌رسد که استفاده از نگرش فیزیکی طبیعی و ترکیب آن با روش فهرست‌برداری درک معناداری از شناخت و تحلیل تاریخی باغ به‌دست می‌دهد. آیا نگرش فیزیکی طبیعی توأم با فهرست‌برداری می‌تواند به‌شناخت و تحلیل و دست‌یابی به درک معنادار کمک کند. به‌همین دلیل در این تحقیق با تأکید بر نگرش فیزیکی-طبیعی، با ترکیب روش‎های مطالعه‌ی باغ بر پایه‌ی روش فهرست‌برداری به مطالعه‌ی باغ تاریخی «نشاط» پرداخته‌ شده‎ است، باغ نشاط شهر فیروزه در شمار باغ‎های تاریخی ایران و متعلق به اواخر دوران قاجار و اوایل پهلوی است که در سه کیلومتری شهر فیروزه و ۲۰ کیلومتری شهر نیشابور قرارگرفته است. هدف، باززنده‎سازی باغ تاریخی در راستای احیاء و حفاظت منظر تخریب‌شده براساس مستندات تاریخی و موقعیت منطقه و بازگرداندن آن به‌چرخه زندگی است. به‌همین دلیل با ترکیب روش‌های مطالعه‌ی باغ می‎توان اطلاعات همه‌جانبه و کاملی از روند احداث، تکامل باغ و اصول حفاظت و مرمت آن‌ها به‌دست آورد. در این مطالعه فیش‎های فهرست‌برداری پایه‌ی اولیه‌ی مطالعات قرارگرفته و سایر روش‎ها به‌تناسب موضوعات و کاربردها با آن ترکیب‌شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Revitalization of Neshat Garden of Firouzeh City Based on Historical and Environmental Documentations

نویسندگان [English]

  • Homa Irani behbahani 2
  • Hasan Darabi 3
2 Assistant Professor, Enviromental Faculty, University of Tehran
3 Assistant Professor, Enviromental Faculty, University of Tehran
چکیده [English]

Persian Garden has been formed as a result of interaction between humans, nature and also physical space. Morever, Persian Garden is a reflection of social and cultural dimensions of a territory. Geographic location, climate, historicity, integration of natural and artificial environments has been led to mystical and cosmological order in develop of Persian garden. Therefore, the study of different insights and viewpoints is necessary in investigation of Persian gardens. Hence, some particular approaches are open to interpretation of Persian garden. The goals of this study are: First, identifying the mentioned approaches and their charecteristics; second, hypothesize a comprehensive model based on existing approaches and third, applying the constructed this model in this case study. In First step, the related literature review has been done in order to recognition the mentioned approaches and their characteristics. The results led to identify three main approaches through the literature review, includes: 1- The philosophical approach; 2- Historical approach and 3- Physio-natural approach. The garden is the witness of the initial ideas and manifestation mystical concepts in the mystical-philosophical approach which considered a figurative aspect, the transcendental and cosmological order of the garden elements. Historical approach is expressions the garden as an objective phenomenon and rely on historical documents. The focal point of historical approach is concentrating on historical features in the gardens. Therefore, the reliable historical evidence and documents are the major source of knowledge to identify and explore the past of the garden. The Physio-natural approach emphasizes on garden establishment pattern in the context, physical order, configuration of plants, water and architecture and its connection with environmental factors in the context. Also, the climate conditions are considered as one of the serious factor. In the second step, the comprehensive model was configurated based on combination of identified approaches. Normally, scholars have conducted the researches on Persian garden based on different approaches which embraces its own methodology. Restoration, regeneration and protection methods could be achieved through the review of such inquiries from the past up to present. The aforementioned methodology embraces information gathering, analysis method which it will be lead to identify suitable strategies for garden protection, restoration or regeneration. Historic gardens intertwined organization of natural and cultural values which has created a unique entity. Consequently, the recognition of gardens requires considering four main Physio-structural, social, cultural and natural dimensions. Thus, identifying historic gardens and documentation requires a comprehensive model which is repetitive of four dimensions and theirs subsidiary. The suggested model should be able to enlighten the relationship of garden with its context. It means that the model should integrate all physical, structural, cultural and historical aspects and the surrounding area in whole. Preventing serious damage to valuable historical heritage in the process of restructuring is another important consideration in this model. Therefore, suggested model is formulated based on a combination of historical and Physio-natural approaches. According the new model, historical inventory and documentation is the first step, the second step is focus on Physio-natural dimensions. The result will be integrated to determine the proper strategy for restoration of historical garden. In third step, the suggested model applied in the Historical garden of Neshat in Firouzeh city nearby ancient city of Neishabour. The historical garden of Neshat is one of the traditional gardens of Iran and dated back to the late Qajar and early Pahlavi epoch, is located three kilometers far from the Firouzeh city and 20 kilometers far from the Neishabour in the northeast of Iran. This method is performed by historical inventory through documents and historical books, old pictures survey and memories of survivors and field observations. In the following, Physio-natural survey performed. The result of historical and Physio-natural investigation is integrated. The result led create the restoration plan in order to revive and protect degraded landscape according to historical documents. Finally, the detail of restoration of garden is presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Historical Garden
  • Persian Garden
  • Physio-natural Approach
  • Inventory
  • Historical and Environmental Documents

مراجع

- اردلان، نادر، و بختیار، لاله، 1380، حس وحدت: نقش سنت در معماری ایرانی، ترجمه‌ی حمید شاهرخ، اصفهان: نشر خاک.
- ارگنجی، حسن، و برآبادی، محسن، 1380. «گزارش ثبتی باغ نشاط(تقی‌آباد)»، اداره‌ی میراث فرهنگی شهرستان نیشابور (منتشر نشده).
- ایرانی‌بهبهانی، هما، و سلطانی، حسین، 1382، «شاخص‌ها و ویژگی‌های باغ‌سازی دوران قاجار در تهران»، مجله‌ی محیط‌شناسی، شماره‌ی  30، صص: 81-99،
- ایرانی‌بهبهانی، هما، 1392، «درآمدی به حفاظت و نگه‌داری باغ‌های تاریخی»، فصلنامه‌ی معماری و ساختمان، شماره‌ی 35، صص: 125-120.
- ایرانی‌بهبهانی، هما، و شکوهی‏دهکردی، ژاله، و سلطانی، رضوان، 1392، «روش شناخت و مستندسازی باغ‌های تاریخی ناشناخته‌ی ایران»، مجله‌ی محیط‌شناسی، شماره‌ی 39، صص: 145-156.
- پورتر، ایو، 1384، «باغ‌های بهشتی و فرش‌های باغی؛ دیدار استعاره‌ها»، ویژه‌نامه‌ی همایش و نمایشگاه باغ ایرانی، مجله‌ی موزه‏ها، شماره‌ی 41.
- پیرنیا، محمدکریم، 1373، «باغ‌های ایرانی»، مجله‌ی آبادی، شماره‌ی 15، صص: 1-11.
- جاهدی، لیلا، و سیده، نفیسه، 1393، «دو منظر مهاجر؛ بازآفرینی منظر دو باغ گورکانی در دهلی و کابل»، مجله‌ی منظر، شماره‌ی 26، صص: 11-6.
- جوادی، محمدرضا، و جواهریان، فریار، 1383، باغ ایرانی حکمت کهن منظر جدید، موزه‌ی هنرهای معاصر تهران، انتشارات موزه هنرهای معاصر تهران.
- حناچی، پیروز،  1388، راهنمای مدیریت برای محوطه‌های میراث جهانی، نشر دانشگاه تهران.
- حیدرنتاج، وحید، و منصوری، سیدامیر، 1388، «نقدی بر فرضیه الگوی چهارباغ در شکل‌گیری باغ ایرانی»،مجله‌ی باغ نظر، شماره‌ی 12، سال ششم/ پاییز و زمستان، صص: 17-30.
- خوانساری، مهدی، مقتدر، محمدرضا، و یاوری، مینوش، 1383، باغ ایرانی، بازتابی از بهشت، انتشارات پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری.
- راسخی، مجید، 1391، باغ‌های اسلامی معماری، طبیعت و مناظر، انتشارات روزنه.
- سابتلنی، ماریا اوا، 1387 الف، «باغ ایرانی: واقعیت و خیال»، ترجمه‌ی داود طبایی، مجله‌ی گلستان هنر، شماره‌ی 12، صص: 16-29.
- سابتلنی، ماریا اوا، 1387 ب، «گلشن راز. باغ ایرانی و بیان شاعرانه‌ی عرفان»، مجله‌ی گلستان هنر، شماره‌ی 12، صص: 34-46.
- سعیدی، ایمان، و دارابی، حسن، 1393، «طراحی منظر دانشگاهی با رویکرد تاب‌آوری در شرایط بحران آب، نمونه‌ی موردی: دانشگاه ملایر»، مجله‌ی محیط‌شناسی، شماره‌ی 40، صص: 1066-1051.
- شاهچراغی، آزاده، 1390، پارادایم‌های پردیس: درآمدی بر بازشناسی و بازآفرینی باغ ایرانی، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تهران.
- شیرازی، باقر آیت‌الله‌زاده، 1382، «مجموعه‌ی تاریخی-فرهنگی باغ عمارت مسعودیه»، مجموعه‌مقالات دومین کنگره‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران، جلد پنجم، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران، صص:‌ 93-24.
- صبا، مهین‌دخت، 1385، باغ‌های ایران و کوشک‌های آن، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- عالمی، مهوش، 1383، «باغ و باغ سازی در گفتگو با مهوش عالمی»، مجله‌ی موزه، ویژه‌نامه همایش و نمایشگاه باغ ایرانی، شماره‌ی 41، صص: 38-45.
- عالمی، مهوش، 1387، «باغ‌های شاهی صفوی صحنه‌ای برای نمایش مراسم سلطنتی و حقانیت سیاسی، مجله‌ی گلستان هنر، شماره‌ی 12، صص: 48-68.
- عبدی، کامیار، 1358، «شکل‌گیری باغ سلطنتی پاسارگاد و تأثیر آن در باغ سازی ایران»، مجله‌ی اثر، شماره‌ی 22-23، صص: 54-75.
- علائی، علی، 1391، «باغ ایرانی از منظر پوپ شرح و تحلیلی بر مقاله «باغ‌ها» درمجموع سیری در هنر ایران (از دوران پیش‌ازتاریخ تا امروز)»، فصلنامه‌ی کیمیای هنر، شماره‌ی 2، صص: 65-86.
- علی‎احمدی، علی‎رضا، و غفاریان، وفا، 1382، «اصول شناخت و روش تحقیق (با نگاهی به‌مطالعات تاریخی)»، فصلنامه‌ی علمی‌-پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، شماره‌ی 47-46، صص: 241-266
- ماجدی، حمید، امجد، حسین، و بهمن‎پور، هومن، 1392، «باز زنده‏سازی اماکن تاریخی فرهنگی (مطالعه‌ی موردی: هتل باغ مشیرالممالک شهر یزد)»، مجله‌ی علوم و تکنولوژی محیط زیست، شماره‌ی 4، صص: 119-132.
- متدین، حشمت‌الله، 1389، «علل پیدایش باغ‌های تاریخی ایران»، مجله‌ی باغ‌نظر، شماره‌ی 15، صص: 62-51.
- متین‎خواه، سید حمید، شامخی، تقی، خواجه‎الدین، جمال‌الدین، جعفری، محمد، و جلالیان، احمد، 1382، «ایجاد روشی برای شناسایی و ثبت سیستم‏های موجود اگروفارستری مطالعه‌ی موردی: استان کهکیلویه و بویراحمد»، مجله‌ی منابع طبیعی ایران، شماره‌ی 56، صص: 213-229.
- میرفندرسکی، محمدامین، 1384، «باغ ایرانی چیست؟ باغ ایرانی کجاست؟»، مجله‌ی موزه‌ها، ویژه‌نامه‌ی همایش و نمایشگاه باغ ایرانی، شماره‌ی 41، صص: 4-13.
- نعیما، غلامرضا، 1385، باغ‌های ایران که ایران چو باغی است خرم بهار، انتشارات پیام.
- هانت، جان‌دیکسون، 1392، «باغ، مفهوم نخستین انسان»، مجله‌ی نظر، شماره‌ی 23، صص: 33-35.
- هروی، ابونصر، 1347، ارشاد الزراعه، ترجمه‌ی محمد مشیری، انتشارات دانشگاه تهران، گنجینه متون ایران.
 
- AKTC., 2007, Humayun’s Tomb - Sundar Nursery - Hazrat Nizamuddin Basti, Aga Khan Trust for Culture (AKTC).
- Alemi, m., 2007, “A Catalogue of Known Gardens in Safavid Iran”, dumbarton Oaks. 1-5
- Al-Hamaiedeh, H. & Bino, M., 2010, “Effect of treated grey water reuse in irrigation on soil and plants”, Desalination, 256, 115-119.
- Amede, T., Awulachew, S. B., Matti, B. & Yitayew, M., 2014, “Managing Rainwater for Resilient Dry land Systems in Sub- Saharan Africa, Review of Evidences”, Springer, 517-540.
- Beattie, J., 2016., “Gardens at the frontier: new methodological perspectives on garden history and designed landscapes”, Studies in the History of Gardens & Designed Landscapes, 36. doi:10.1080/14601176.2015.1076665.
- Bell, S., 2012, Landscape: pattern, perception and process, Routledge.
- Carneiro, A. R. S., (2005), “The conservation of historical gardens in a multidisciplinary context: the “Cactário da Madalena”, Recife, Brazil”, City & Time 1(2).
- Conan, M., 1986, “Nature into art: gardens and landscapes in the everyday life of Ancient Rome”, The Journal of Garden History, 6(4), 348-356.
- Conan, M., 1999, “Perspectives on garden histories”, Dumbarton Oaks, 21.
- Conan, M., 2007a, “Middle East garden traditions: unity and diversity: questions, methods and resources in a multicultural perspective”, Vol 31. Dumbarton Oaks.
- Conan, M., 2007b, “Sacred gardens and landscapes: ritual and agency”, Vol. 26, Dumbarton Oaks.
- Conan, M., 2009, “Gardens and landscapes: at the hinge of tangible and intangible heritage Intangible heritage embodied”, Springer .pp. 53-78.
- Halbrooks, M. C., 2005, “The English Garden at Stan Hywet hall and gardens: interpretation, analysis, and documentation of a historic garden restoration”, HortTechnology, 15(2), -196-213.
- ICOMOS, 1981, HISTORIC GARDENS (THE FLORENCE CHARTER 1981), International Council on Monuments and Sites.
- Jacques, D., 1997, “The progress of garden archaeology”, The Journal of Garden History, 17(1), 3-10.
- Kellert, S. R., & Wilson, E. O., 1995, The biophilia hypothesis, Island Press.
- Koch, E., 1997, The Mughal Waterfront Garden. In Gardens in the Time of the Greac Muslim Empires: Theony and Desing, Attilio Petruccidi (Ed), Leiden, Newyork: E.j.Brill.
- Moynihan, E. B., 1979, Paradise as a garden: in Persia and Mughal India, Afghan Digital Libraries.
- Petruccioli, A., 1998, “Rethinking the Islamic Garden”, Transformation of Middle Eastern Natural Environment: Legacies and Lessons, ed. Jane Coppock and Joseph A. Miller. New Haven: Yale University Press,349-363.
- Petruccioli, A. E., 1997, Gardens in the time of the Great Muslim Empires: theory and design, EJ Brill. 7.
- Porteous, J. D., 2013, Environmental aesthetics: Ideas, politics and planning, Routledge.
- Safiullin, L., Bagautdinova, N. & Safiullin, N., 2015, “Historical and Cultural Heritage and Region's Economic: Case Study Central and Eastern Russia”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 188, 151-156.
- Sales, J., 1995, “Garden Restoration Past and Present”, Garden History, 23(1), 1-9
- Stronach, D., 1989, The Royal Garden at Pasargadae: Evolution and Legacy, Archaeologia Iranica et Orientalis, 1.
- Subtelny, M. E., 1986, “A taste for the intricate: The Persian poetry of the late Timurid period, Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 136, 56-79.
- Subtelny, M. E., 1997, “Agriculture and the Timurid Chaharbagh: The Evidence from a Medieval Persian Agricultural Manual”, Gardens in the Time of Great Muslim Empires, 110-128.
- Turner, T., 2008, Twenty Four Historic Styles of Garden Design, www.Gardenvisit.com.
- Walerzak, M., Swierk, D., Krzyzaniak, M. & Urbanski, P., 2015, “A method of analysis and valorisation of historic green space arrangements in rural areas in Poland”, Bulgarian Journal of Agricultural Science, 21(3),.
- Wegen. D. H. van., 2011, “Doing ‘Green Heritage’: towards a Theory of Conservation for Historical Gardens”, Symposium at Sypesteyn Castle, the Netherlands on 10 September 2010.
- Wells, J. C. & Baldwin, E. D., 2012, “Historic preservation, significance, and age value: A comparative phenomenology of historic Charleston and the nearby new-urbanist community of I'On”, Journal of Environmental Psychology, (4) 32, 384-400.
- Wescoat Jr, J. L., 2011, The Changing Cultural Space of Mughal Gardens, A Companion to Asian Art and Architecture, 201.
- Wohlwill, J. F., 1976, “Environmental aesthetics: The environment as a source of affect”, Human behavior and environment: Advances in theory and research, 1, 37-86.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار