خوانش ایکونوگرافیک عناصر بصری، حاکم بر نقوش سکه های دوره ایلخانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه پژوهش و هنر، دانشکده‌ی هنر و معماری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دانش‌آموخته‌ی کارشناسی‌ارشد پژوهش هنر، دانشکده‌ی هنر و معماری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

چکیده

بدون تردید پیدایش سکه یکی از مهم‌ترین دستاوردهای جامعه‌ی بشری است که تسهیل در مبادلات تجاری و اقتصادی را به‌همراه داشت. رواج سکه، معیار مبادلات و بازرگانی بین انسان‌ها و جوامع را شفاف‌تر نمود. هدف پژوهش حاضر این است که  با مطالعه‌ی سکه‌های دوره‌ی ایلخانی، نقوش و عناصر بصری به‌کار رفته در تزئینات آن‌ها به‌منظور دستیابی به ارتباط با دین، زبان، خط و کاربردشان در تبادلات تجاری و فرهنگی مشخص ‌شود. این پژوهش به‌لحاظ هدف «بنیادی- نظری» و به‌لحاظ روش از نوع «تحلیل محتوا» و براساس آراء «اروین پانوفسکی» به خوانشی آیکونوگرافیک از نقوش و عناصر بصری سکه‌های مغول ایلخانی می‌پردازد. شیوه‌ی جمع‌آوری اطلاعات و داده‌ها به‌صورت «کتابخانه‌ای-آرشیوی» است. پرسش پژوهش این است که، عناصر بصری حاکم‌بر نقوش تزئینی ضرب‌شده برروی سکه‌های ایلخانی چه هستند؟ نتایج این پژوهش حاکی از آن است که  سکه‌های به‌جامانده از ابتدای دوره‌ی ایلخانی، دارای نوشته‌هایی به‌خط اویغوری و زبان مغولی است؛ عباراتی چون «لااله الاالله» و «محمد رسول‌الله» به‌همراه القاب سلاطین مغول به خط فارسی نیز بر‌روی سکه‌ها مشاهده می‌شوند. بر تعدادی سکه‌های دوره‌ی ایلخانی، نام دوازده امام، به‌ویژه امام‌علی؟ع؟ به‌چشم می‌خورد. پس از گرایش سلاطین مغول به مذهب تسنن، سکه‌ها نیز از این امر تأثیر پذیرفتند و نام ائمه و نام خلفای راشدین بر آن‌ها نقش بست. همانند دوره‌های پیشین اسلامی، نقوش جانوران و گیاهان به‌همراه کتیبه‌های قرآنی در تزئین سکه‌ها به‌کار رفته‌اند. در کل، نوشته‌هایی مرتبط با مذهب شیعی و تسنن، قاب‌های تزئینی هندسی متشکل از دایره و مربع، نقوش گیاهی و نقوش جانوری با کاربری تمغا، بیشترین نمودهای بصری به‌کار رفته در سکه‌های دوره‌ی ایلخانی هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Iconographic Readings of the Visual Elements of the Ilkhanid Coins Motifs

نویسندگان [English]

  • Fataneh Mahmoudi 1
  • Hamoon Mahdavi 2
1 Associate Professor, Department of Research and Art, Faculty of Art and Architecture, Mazandaran University, Babolsar, Iran
2 M.A. in Arts Research, Faculty of Art and Architecture, Mazandaran University, Babolsar, Iran.
چکیده [English]

Undoubtedly, the emergence of coins is one of the most important achievements of human society. The spread of coins made the standard of trade and commerce between humans and societies clearer. The aim of the research is to study the coins of the Ilkhanid period, the patterns and visual elements used in their decorations in order to achieve communication with religion, language, script and their use in commercial and cultural exchanges. The research is based on the “substantive-theoretical” goal and the “content analysis” method and based on the iconography of Irwin Panoffsky’s views. The method of collecting information and data is “library-archives”. The research problem is: How did the decorative elements on the coin affect the culture of the Ilkhanids? The results of this study indicate that the first coins from this era have writings in the Uighur line and Mongolian language. The presence of phrases such as “La elah el- Allah” and “Mohammad Rasulullah”, along with the names of the Mughal sultans, such as “Muzeddin”, in Persian line, show how the kings of this dynasty from time to time became Muslim. Thus, the Muslim history of Ghazan Khan is clearly characterized by his coins. The first trend towards Shiite religion is also one of the other historical issues that appeared on coins. On the coins of this period, the name of the twelve Imams, especially Imam Ali (AS), is to be seen. As in previous Islamic periods, the motifs of animals and plants, along with Qur’anic inscriptions, have been used to decorate coins. In general, writings related to the Shiite and Sunni religions, geometric decorative frames consisting of circles and squares, plant motifs and animal motifs with the use of Tamgha, are the most visual representations used in Ilkhanid coins.
Keywords: Ilkhani Coins, Iconography Approach, Ilkhan Religion, Tamgha.
 
Introduction
One of the important developments in the history of the Ilkhanid era was the Islamization of the Mongols and the transformation of the patriarchal government into a Muslim. This development was the result of a series of intellectual, political and social interactions, and different groups played a role in its implementation. Although the first Mongol rulers had a different religion, there are Islamic rites on their coins. Mongol coins of the eighteenth and late nineteenth centuries are unique in the ancient world in terms of design, shape, materials used and writing elements. The presence of the Ilkhans with their religious, Buddhist, Christian, religious tolerance in the political arena of Iran, who had their own religious and cultural beliefs. The works discussed in this study are related to a number of coins of the Ilkhanate period. The study of the visual elements of coins puts the audience on the path of changes in the style of Iranian art in this period, considering the influence of Islam on the tastes of rulers. The importance of research is that art is influenced and influenced in a two-way relationship with culture and religion.
The aim and necessity of the research: The aim of this paper is to analyze the visual elements of Ilkhanid coins with an iconographic approach in order to achieve a logical connection between the elements used in Ilkhanid coins with culture and religion during the process of describing and interpreting the motifs.
Question and Hypothesis: The answer to this question: What do the visual elements of the coins of the patriarchal period have to do with the culture and religion of the patriarchal period? It has led to this research. The research hypothesis indicates that the use of human elements according to Islamic teachings, as in previous Islamic periods, has decreased and more attention has been paid to geometric patterns, animals and plants along with Quranic inscriptions.
Research Methods: The present study covers the study of visual elements in the illustration of patriarchal coins. Various methods can be used to achieve a coherent historical structure for categorizing and introducing patterns, and answering article questions. In this study, the iconographic method was selected. By researching the coins of the patriarchal period with an iconographic approach, the connection between the theme of the work and the form emerges. On this basis, the coins of the patriarchal period are viewed as textual images.
 
Discussion
Most of the Mongol coins are made of silver. Some of these coins depict various images of animals, such as peacocks, lions, cats, eagles and cows, the image of the cross and the inscription of Bismillah. Most of these coins were minted in the eastern part, especially in the city of Tus. Most of the decorations on the coins are inscriptions that include prayers and titles with the Kufic script engraved on the coins. The general shape of all coins of this period is circular or elliptical, in some cases the coins also have a ring-shaped section that has been added to the circular section. . In some coins, only the name of the sultan is written in Persian letters, in order to recognize the new king from the previous ruler. The name and titles of the sultan are often written in Persian words and letters. In early Islamic coins, the use of geometric patterns was limited to circles or concentric circles, and only in a few cases, such as some Al-Buwayh coins, did geometric divisions apply to coins. This use of geometric patterns increases little by little and in a limited way, creating shapes that fit the circular and small space of the coins in this era. The Tamagha, as a brand, were usually associated with a particular tribe. When a tribe was separated or divided, the new institution of the Tamagha changed. But the old symbol was still preserved. Tamagha was typically associated with the leader of that group, thus becoming a symbol and property of the aristocracy and thus inherited by their sons. As the Mongol Empire began to organize, the Tamagha became a trademark of the government and were not only a symbol of Khan’s approval and approval, but also later appeared on coins.
 
Conclusion
The importance of Ilkhani coins in recognizing the events and social events is significant. The reflection and impact of these events on the role of motifs, writings, as well as the quality of coinage, can be seen and examined. These motifs have religious themes, and on the other hand, it seems that the reflection of the image that the patriarchal king wanted to create in the minds of the audience of coins, and the visual elements, the key role in this. On Ilkhanid coins, it is generally dedicated to religious rites and the coinage of coins to inform and honor kings. In special and small cases, figurative motifs can be seen on the coins. The main motifs used on the coins are margins that enclose the inscriptions. The composition of the text is based on the shape of the main margin and is completely shaped accordingly. For the first time, coins and inscriptions were minted on coins that had nothing to do with the official religion and propagated. There are various animal and geometric patterns on the coins of this period. Animal, geometric, lion and sun symbols are among the most important motifs and motifs used in these coins.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ilkhani Coins
  • Iconography Approach
  • Ilkhan Religion
  • Tamgha
آبادی‌باویل، محمد، 1351، «تمغا (طمغا)». مجله‌ی دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، شماره‌ی 104، صص: 479-499.
- اشپولر، برتولد، 1374، تاریخ مغول در ایران. ترجمه‌ی محمود میرآفتاب، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ پنجم.
- اشپولر، برتولد، ۱۳۸۴، «اوضاع سیاسی ایلخانیان». از مجموعه‌ی ایلخانیان، نوشته‌ی اتینگهاوزن و همکاران، ترجمه‌ی یعقوب آژند، تهران: نشر مولی، صص: ۱۴-۲۲.
- اعتمادی، الهام، 1396، «بررسی رویکرد آیکونولوژی در مواجهه با نقاشی دوران پیشامدرن ایرانی». مبانی-نظری هنرهای تجسمی، شماره‌ی سوم، صص: 49-60.
- امرایی، سیاوش، 1390، «روند دگرگونی نقوش و شعائر مذهبی سکه‌های ایرانی از ایلخانی تا صفوی». پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: جهانبخش ثواقب، دانشگاه لرستان، دانشکده‌ی زبان و ادبیات فارسی.
- برومند، صفورا، 1391، «آسیب‌شناسی پژوهش‌های سکه‌شناختی در ایران: مطالعه موردی سکه‌های ایران باستان». تاریخ نگری و تاریخ نگاری، شماره‌ی 10، صص: 27-1.
- بویل، جان‌اندرو، 1381، تاریخ ایران. پژوهش دانشگاه کمبریج (جلد پنجم)، ترجمه، حسن انوشه، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم.
- خسروی، فریبرز، 1387، «بررسی نقوش سکه‌های دوران ایلخانی موزه ملک تهران با کاربری در گرافیک معاصر». پروژه عملی: بازسازی نقوش سکه‌ها، طراحی پوستر و طراحی حروف، پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: محمد خزایی، دانشگاه تربیت‌مدرس (منشر نشده).
- عبدی، ناهید، 1391، درآمدی بر آیکونولوژی. تهران: سخن.
- کشمیرشکن، حمید، 1396، درآمدی بر نظریه و اندیشه‌ی انتقادی در تاریخ هنر. تهران: نشر چشمه.
- سرفراز، على اکبر؛ و آورزمانی، فریدون، 1383، سکه‌های ایران از آغاز تا دوران زندیه. تهران: انتشارات سمت، چاپ سوم.
- صفارتنوری، محمد تقی، 1380، «فهرست‌بندی گنجینه سکه‌های موزه ملک». پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد رشته‌ی باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس (منتشر نشده).
- بیانی، شیرین، 1371، دین و دولت در عهد مغول. جلد اول، تهران: انتشارات نشر دانشگاهی، چاپ دوم.
- پانوفسکی، اروین، 1396، معنا در هنرهای تجسمی. ترجمه‌ی ندا اخوان‌اقدم، تهران: نشر چشمه.
- ترابی‌طباطبایی، سید جمال، 1355، «سکه‌های آق‌قویونلو». نشریه‌ی آذربایجان، شماره‌ی ۷، انتشارات اداره کل موزه‌ها، صص: 45-63.
- شرفی، محبوبه، 1395، «نظام ضرب سکه و مبادلات پولی در عصر ایلخانی». مجله‌ی پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، دوره‌ی 10، شماره‌ی 19، صص: 121- 144.
- صالحی، امیرحسین، 1393، «تجزیه عنصری سکه‌های ایلخانی جهت پی‌بردن به وضعیت اقتصادی و سیاسی زمان مورد مطالعه با روش PIXE». رساله‌ی دکتری باستان‌شناسی، به راهنمایی جواد نیستانی، دانشگاه تربیت‌مدرس (منتشر نشده).
- صفارتلوری، محمدتقی، 1380، «فهرست‌بندی گنجینه‌ی سکه‌های موزه ملک». پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی، استاد راهنما: فرهنگ خادمی‌ندوشن، دانشگاه تربیت‌مدرس (منتشر نشده).
- گروسه، رنه، 1353، امپراتوری صحرا نوردان. ترجمه‌ی میکده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- مرتضوی، منوچهر، 1370، مسائل عصر ایلخانان. تهران: انتشارات آگاه.
- مورگان، دیوید، 1373، ایران در قرون وسطی. ترجمه‌ی عباس مخبر، تهران: انتشارات طرح نو.
 
- Nyamaa, B., 2005, The Coins of Mongol Empire and Clan Tamgha. Published by: Ulaanbaatar.
- Tuncay, A. & Sennur, A., 1992, Ak akce: Mongol and Ilkhanid coins. Published Beyoğlu, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.