تحلیل الگوی استقراری شهرستان سمیرم در دوره انتقال از ساسانیان به قرون اولیه اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه تهران

2 استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه کاشان

3 دانشجوی دکتری دانشگاه تهران

چکیده

شهرستان سمیرم با مساحتی حدود 5224 کیلومتر مربع در جنوب استان اصفهان در دامنه های ارتفاعات زاگرس قرار گرفته که به تبع آن از منابع آبی سرشار و پوشش گیاهی مناسبی برخوردار بوده و جایگاه مناسبی برای استقرار انسان از آغاز تا روزگار حاضر فراهم ساخته است. در بررسی های باستان شناختی شهرستان سمیرم مجموعاً 49 محوطه باستانی از ادوار پیش از تاریخ تا دوران اسامی شناسایی گردیده اند. از این میان، 30 محوطه شناسایی شده به روزگار ساسانیان و قرون اولیه اسامی تعلق داشت که رشد و رونق چشم گیر استقرارها را به لحاظ کمی و کیفی نسبت به دوره های قبل به نمایش می گذارد. با توجه به این که یکی از مباحث جدید در راستای تحلیل تحولات فرهنگی جوامع در دوران مختلف و هم چنین دوران انتقالی، در باستان شناسی نوین استفاده از تکنیک های آماری است، نگارندگان (GIS) سعی داشتند تا با به کارگیری تکنیک آماری سیستم اطلاعات جغرافیایی تا حدودی به درک تحولات واقع شده در دوران گذر از ساسانیان به قرون نخستین اسامی در این منطقه جغرافیایی دست یابند. به منظور ارزیابی تحولات استقرارهای مورد مطالعه در دوران انتقال از ساسانیان به دوران اسامی، متغیرهایی نظیر فاصله آن ها از رودهای دایمی، شبکه های ارتباطی کهن، روستاهای موجود و نیز کد ارتفاعی، کاربری اراضی، پوشش گیاهی و سایر پارامترهای که در شکل گیری این محوطه ها نقش موثر داشته اند، تعریف و تمامی داد ههای ثبت شده تحلیل روشن (GIS )گردیدند. توزیع مکانی آثار مکشوفه بر اساس سیستم جغرافیایی ساخت که بیشتر محوطه های استقراری در بخش شمالی و مرکزی این شهرستان واقع شده اند که از پراکنش یک نواختی برخوردار است. آنالیز داده های میدانی همچنین روشن ساخت که محوطه های مکشوفه از لحاظ کمی و کیفی در دوره ساسانی و متعاقباً دوره اسامی دچار تغییرات چش مگیری نشد ه اند و دگرگونی هایی که بر تاریخ سیاسی – اجتماعی کشورمان عارض گردیده تاثیر چندانی بر روند زندگی ساکنان دشت سمیرم نداشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Settlement Pattern of Semirom in its Transition from Sasanian to Early Islamic Era

نویسندگان [English]

  • hasan karimian 1
  • mohsen javeri 2
  • mahdi montazer zohor 3
چکیده [English]

The county of Semirom, with an approximate area of 5224 square kilometres, is located in Zagros mountain foothills in the south of Esfahan province, and as a result, has benefited from adequate annual precipitation; hence make abundant water resources and suitable plant variety. Such factors have made it fairly suitable for human settlement throughout the history.
In archaeological investigations of Semirom, a total of 49 archaeological sites from prehistoric to Islamic era have been identified. Amongst these, 30 are known to belong to Sassanian era and early Islamic centuries, which is an indicator of the considerable growth, thrive and flourish of settlement compared to previous eras. In order to assess the changes in settlements during the transition from the Sasanian to the Islamic era, various parameters were defined all of the recorded data were analysed. These variable parameters included: (1) distance from permanent rivers, (2) distance from ancient communication networks, (3) distance from existing villages, (4) functionality of the lands, (5) plant coverage and other parameters that had influenced the establishment of settlements in this region.
Geographical and spatial distribution of the discovered sites (based on GIS system) clarified that most of residential areas have been monotonously located in the northern and central parts of the county. Analysis of the data collected from fieldwork also showed that the discovered sites from the Sassanian and the Islamic period have not undergone considerable qualitative and quantitative changes; and the socio-political changes of Iran have not much influenced the life of Semirom residents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sassanian
  • Early Islamic
  • Transition
  • Semirom
  • Settlement Pattern

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار