نگاهی نو به قلعه میر غلام هاشمی، با توجه به عناصر سازنده بنا ( قلعه یا کاروانسرا)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه شهرکرد.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

قلعه میرغام هاشمی در استان ایام و در روستای فرهاد آباد از توابع شهرستان دره شهر قرار دارد. بنای قلعه، بر طبق کتیبه موجود در قسمت ورودی آن، مربوط به دوره ی قاجاریه است. این کتیبه تنها مدرکی است که از بنا با نام قلعه یاد می کند. علیرغم معنایی که از این کلمه استنباط می شود در این بنا همانند قاع این دوره هیچ تمهیدات نظامی در نظر گرفته نشده است. هیچ نشانی از بر جهای دیدبانی با تیرک شهای بزرگ، درهای آهنی و خندق، انبار مهمات، زندان و...که از شاخص های معماری نظامی قاع ایران می باشند، در این جا دیده نمی شود. آن چه در این پژوهش مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و یافته ی تحقیق را در بر می گیرد اثر معماری می رغلام هاشمی واقع در روستای فرهادآباد است. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی و با گردآوری اطلاعات به صورت میدانی و مطالعات کتابخانه ای، به بررسی و تحلیل کارکرد اصلی بنا با مقایسه ی آن با دیگر بناهای مشابه از دوره ی قاجاریه، جهت روشن کردن کارکرد بنا و در نتیجه تصحیح وجه تسمیه ی آن پرداخته است. هدف پژوهش بر آن است که با تحلیل داد ه های موجود، کارکرد اصلی این بنا را مشخص سازد که قلعه است یا کاروانسرا. سؤال نگارندگان در این پژوهش مبتنی بر آن است که شاخصه های معماری به کار رفته در شاکله ی این بنا چگونه قابل تبیین است و فرضی هی تحقیق مبتنی بر آن است که مشخصه های معماری به کار رفته در این بنا مصداق کاملی از یک کاروانسرای قاجاری است. نتیجه ی پژوهش نشان می دهد که این اثر، کاروانسرایی از نوع کاروانسراهای خصوصی است که در کنار کارکرد اصلی خود، نقش حفاظتی و دفاعی را نیز بر عهده داشته است. این بنا، هم در امر کمک رسانی به مقررات مملکتی نظارت داشته و هم این که با تنظیم نمودن مناسبات اجتماعی روستاهای اطراف خود، عاوه بر راهنمایی قافله های کاروانی سود و عایدات فراوانی را نصیب خان منطقه نموده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A New Look to the Mir GholamHashemi Castle, the Components of the Building (Castle or Caravansary)

نویسندگان [English]

  • majid sarikhani 1
  • akbar sharifinia 2
  • neda ghanbari 2
چکیده [English]

Mir GholamHashemi castle in Ilam is located in Farhad Abad village near the DarrehShahr city. According to the inscription on the entrance of the building of the castle, it is dates back to Qajar period. This inscription is the only evidence that names the building a ‘castle’. Unlike the implication of the word, there is no sign of military considerations, like other castles of this period. Architectural indicators of Iranian military castles such aswatch towers, loopholes, large iron gates, moats, magazine, prisons and the like are not found there . This research studies Mir Gholam Hashemi castle architecture work that is located in Farhad Abad village. This study used field research and literature review to analyze the main function of this building compared to other similar buildings in Qajar period.
The purpose of this study is to analyze the available data to specify the use of this construction, whether it is a castle or a caravansary. The research question is that, what are the architectural elements that are used in the construction of this building; and the research hypothesis is that the architectural elements used in this building represents a Qajar caravansary. The results show that, this castle can be considered as a kind of private caravansary which in addition to its original purpose had some defensive and protective functions. This building was also supervising execution of country laws and by managing social relations between adjacent villages, in addition to guiding caravans, raised financial profits for the local Khan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ilam
  • DarrehShahr
  • Farhad Abad
  • Qajar
  • Mir Gholam-eHashemi castle
  • Caravansary