قبور چاله‌ای دوران فرهنگی مفرغ و آهن گورستان خانقاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

2 دانشیار گروه باستان‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

گورستان خانقاه در روستای خانقاه در شهرستان خلخال از توابع استان اردبیل، که از نظر یافته‌های تدفینی یکی از شاخص‌ترین محوطه‌های گورستانی شمال‌غرب ایران به‌شمار می‌آید؛ زیرا گورهایی از سه دورۀ فرهنگی عصر مفرغ میانی، عصر آهن و دورۀ پارتی را ارائه داده است. در گورستان خانقاه، چهار فصل کاوش علمی صورت گرفته، که در پژوهش حاضر به گورهای کاوش شده در فصل سوم به‌دلیل تنوع دوره‌های فرهنگی، پرداخته شده است. در طی این فصل، چهار گور باستانی مورد کاوش قرار گرفته که با شماره‌های 30، 33، 34 و 35 مشخص گردیده‌اند. گورهای شمارۀ 30 و 33 در عصر مفرغ میانی و گورهای شمارۀ 34 و 35 در عصر آهن I تاریخ‌گذاری شده‌اند. گورهای این گورستان از نوع قبور چاله‌ای بوده که تدفین به‌صورت تک‌نفره و دونفره در چالۀ گور صورت گرفته است. ابعاد چالۀ گور باتوجه به قامت شخص و نیز فضای موردنیاز برای قرار دادن هدایا در داخل گور، کنده شده است. این پژوهش، ضمن دسته‌بندی و گونه‌شناسی سفال‌ها، به‌دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش مهم است که همانندی این سفال‌ها با محوطه‌های هم‌زمان در شمال و شمال‌غرب ایران و محوطه‌های خارج از مرزهای کنونی ایران را چگونه می‌توان تفسیر و تبیین نمود؟ پژوهش حاضر به‌لحاظ کیفی به شیوۀ توصیفی‌-تحلیلی و با رویکرد مقایسه‌ای مورد مطالعه و از منظر داده‌های تدفینی با آثار سایر محوطه‌های هم‌زمان در شمال و شمال‌غرب ایران و محوطه‌های خارج از مرزهای سیاسی ایران مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج حاصل، روشن‌گر ارتباط فرهنگی گورستان خانقاه با محوطه‌های عصر مفرغ میانی و جدید و عصر آهن I و II است. برای تاریخ‌گذاری گورهای گورستان خانقاه مدارک و شواهد بسیاری در دست است. نحوۀ تدفین، شکل و ساختار گورها و گونه‌شناسی سفال‌ها و اشیای به‌دست آمده، تعلق این گورستان به عصر مفرغ میانی تا دورۀ آهن I و II را اثبات می‌کند.   

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Pit Graves of Bronze and Iron Cultural Period of Khaneqah Cemetery in Gilavan

نویسندگان [English]

  • Ali Navidgabaloo 1
  • Karim Hajizadeh 2
  • Behrouz Afkhami 2
1 PhD student of Archaeology, Department of Archeology, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
2 Associate Professor, Department of Archeology, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
چکیده [English]

Khaneqah Cemetery, located in Gilavan village in Khalkhal County of Ardabil Province, is one of the most unique cemeteries in the country. Based on burial findings, this cemetery is one of the most significant cemeteries in northwestern Iran, because it presents graves from the three cultural periods of the Middle Bronze Age, Iron Age and Parthian period. Four-season scientific excavations have been carried out in Gilvan cemetery. In the present study, the graves excavated in the third season have been studied. During this season, four ancient graves have been excavated and identified by numbers 30, 33, 34 and 35. Graves 30 and 33 has been dated to the Middle Bronze Age and graves 34 and 35 has been dated to the Iron Age I. The graves of this cemetery are of the type of pit graves in which burials have been done as single and double person in grave pit. The present study has been studied qualitatively in a descriptive-analytical manner and with a comparative approach, and has been compared with the works of other simultaneous sites in the north and northwest of Iran in terms of burial data. The results indicate the cultural relationship with the sites of Middle and New Bronze Age and Iron Age I and II. There is a lot of evidence to date the tombs of Khaneqah Cemetery. The burial method, shape and structure of the graves and the typology of the pottery and objects obtained indicate that this cemetery belongs to the Middle Bronze Age to the Iron Age I and II.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Northwest of Iran
  • Gilavan Cemetery
  • Pit Graves
  • Bronze Age
  • Iron Age

مراجع

- Alekshin, V. A.; Brtel, B.; Alexander, A.; Dolitsky, Gilman, A.; Kohl, P.; Liversage, D. & Masset, C., (1983). “Burial customs as an Archaeological source and comments”. Chicago jornal current Anthropology, 24 (2): 137-149.
- Azarnoush, M., (2005). “Recent archaeological research in Iran prehistory to iron age”. Barbara Helwing, AMIT 37: 189-246.
- Belli, O. & Bahşaliyev, V., (2001). Nahçivan Blgesinde, Arkeolojive Sanat Yayinlari., 2001, Middle and Late Bronze Age Painted Pottery Culture in the Nakhichevan Region. Istanbul: Arkeolojive Sanat Yayinlari.
- Brown, T., (1951). Excanation in Azarbaijan, 1948. Londan, John Murrary: 34-35.
- Demorgan, J., (1905). “Recherches au Talych Persaen 1901”. In: Necropoles des ages du fer, MOP VIII: 251-345.
- Dyson, R. H., (1965). “Problems of Protohistoric Iran as seen from Hasanlu”. JNES, 24: 193- 217.  
- Edwards, M. R., (1981). “The pottery of  Haftvan VIB (Urmia Ware)”.Iran, 19: 40-110.
- Egami, N.; Fukai, SH. & Masuda, S., (1965). Dailaman I: The Excavations at Ghalekuti and Lasulkan, 1960. University of Tokyo, Institute of Oriental Culture.‏
- Hamlin, C., (1974). “The Early Second Millennium Ceramic Assmblage of Dinkhah Tepe”. Iran, 12: 53- 125.
- Ingraham, M. L. & Summer, G., (1979). “Stelae and settleement in the Meshkin Shahr plain, northeastern Azerbaijan, Iran”. Archologische Mitteilungen aus Iran, 12: 67-101.
- Kambakhsh Fard, S., (1991). Tehran, three thousand and two hundred years old, based on archaeological excavations. Faza, Tehran.
- Kazempour, M.; Omrani, B. & Rezarzalo, R., (2012). “A New Perspective on East Azarbaijan’s Megalith Graves Based on Findings of the Zardkhaneh Site”. Journal of Archaeological Studies, 4 (1): 150-170.
- Keshvari, H. R., (2011). “Study and investigation of graves 34 and 35 of  Khaneqah Cemetery of Gilavan”. Master Thesis, Mohaghegh Ardabili University.
- Khalatbari, M. R., (1997). “Excavating in Kaluraz”. Memorandum of the Iranian Archaeological Conference, Shousha, Tehran: Cultural Heritage Organization.
- Khoraheh, Gh., (2013). “Typology and Landscape dimension study of the structure of large stone graves in northwestern Iran”. Isfahan University of Arts, Shahrivar.
- Kleiss,W., (1969). “Beridt uberzwei er Kundun gsfahrten in nordwest- Iran”. Archologische Mitteilungen aus Iran, 2: 7-119.
- Kroll, S., (1984). “Archaologische fundplatze in Iranisch ost Azerbaijan”. AMI, 17: 13-133.
- Kusnareva, K. Kh., (1997). “The Southern Caucasus in Prehistory”. The University Museum University of Pennsylvania Philadelaphia, 22: 138-149.
- Laslukan, (1960). Tokyo: The Tokyo University Iraq-Iran archaeological expedition report 18.
- Muscarella, O. W., (1974). “The Iron Age at Dinkha Tepe, Iran”. Metropolitan Museum Journal, 9: 35-90.
- Negahban, E., (1964). Marlik (Cheraghali Tappeh). Tehran: University of Tehran.
- Niknami, K. & Kazempour, M., (2011). Archaeological Report on Privacy Determination of Zardkhaneh Site. Tehran: Research Institute of Archaeology.
- Pourfaraj, A., (2007). “A review of the Iron Age of northwestern Iran: A case study of Ardabil city and satellite castles”. Tarbiat Modares University, Faculty of Humanities.
- Puturidze, M., (2003). “Social and economic shifts in the south Caucasian middle Bronze Age”. In: Archaeology in the borderlands: in verstigations in Caucasia and beyond, edited by A.T .Smith and K.: 111-127.
- Rezaloo, R., (2007). “The emergence of societies with complex political and social structure in the New Bronze Age in the southern basin of the Aras River with a case study of Khosrow Castle’s archaeological data”. PhD thesis, Tarbiat Modares University
- Rezvani, H. & Roustaei, K., (2007). “A preliminary report on two seasons of excavations At Kul Tarike cemetery, Kurdestan, Iran”. Iranica Antiqua, Vol. XLII, P.P. 139-184.
- Rubinson, K. S., (1977). “The chronology of the Trialti culture. In Mountains and low lands: Essaya”. In: The archaeology if greater mesopotamia, edited by L.D. levin and T. C. Young. Jrbibliotheca Mesopotamia, 7. Malibu: Undena publications: 235-249.
- Shaeffer, S. A., (1948). Stratigraphie compare et chronologie de l, Asie occidentale. London: Oxford University press.
- Smith, A.;  Ruben, T.; Badalyan, S. & Pavel, A. A., (2003). “Early Complex Societies in Southern Caucasia: A Preliminary Report on the Tsakahovit Plain, Republic of Armenia”. American Journal of Archaeology, 108 (1): 1-42.
- Talaei, H., (2005), Archeology and Art of Iran in the First Millennium BC. Tehran: Samt.
- Talaei, H., (2008). The Iron Age of Iran. Tehran: Samt.
- Vandenberg, L., (1966). Archeology of Ancient Iran. Translated by: Isa Behnam, University of Tehran.
- Zivari Madam, Z., (2015). “Investigation and study of standing stone graves in Ardabil region”. The second archeological conference of Iran, November.
پژوهش های باستان شناسی ایران
دوره 13، شماره 37
شهریور 1402
صفحه 201-175

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار