تحلیل تطبیقی فرم و ترکیب بندی، نقوش سفالینه های مینایی مسجد جامع اصفهان با دو نگارۀ ورقه و گلشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای باستان شناسی، گروه باستان شناسی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

2 استاد گروه باستان شناسی، دانشکدۀ حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

3 کارشناس اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان تهران، تهران، ایران.

چکیده

دورۀ سلجوقی یکی از درخشان‌ترین ادوار هنری ایران است. در این زمان شهرهای اصفهان، مرو، نیشابور، هرات و ری، مرکز تجمع صاحبان هنر و پیشه بودند. مسجد جامع اصفهان، شامل آثاری از دوران مختلف، ازجمله دورۀ سلجوقی است. اکثر اطلاعاتی که از شکل‌گیری و تحولات آن وجود دارد، براساس کاوش‌هایی است که در حین مرمت مسجد، توسط هیأت ایتالیایی «ایزمئو» صورت گرفته که بخشی از یافته‌های آن، کشف گونه‌های مختلف سفال شامل: پوشش لعاب گلی، اسگرافیاتو، زرین‌فام، سفال با لعاب و طرح تک‌رنگ، نقاشی زیرلعاب، مینایی، آبی و سفید و سیلهوئت بوده است. در این پژوهش، دو نمونه سفال مینایی، جهت تطبیق و مطالعه با تصاویر نسخۀ مصور ورقه و گلشاه، انتخاب و سعی شده است که از منظر ترکیب‌بندی و فرم و با هدف شناخت و تحلیل بصری نقوش سفال‌های مینایی مسجد جامع اصفهان و ارتباط آن‌ها با نگاره‌های ورقه و گلشاه، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. پرسش پژوهش این است که، کاربرد فرم و ترکیب‌بندی در سفالینه‌های مینایی مسجد جامع اصفهان و نگاره‌های نسخۀ ورقه و گلشاه1، در دورۀ سلجوقی به چه صورت بوده است؟ شیوۀ گردآوری مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی است. بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که شیوه‌های نقش‌پردازی سفالینه‌های مینایی، تحت‌تأثیر نسخ مصور دورۀ سلجوقی قرار گرفته و ارتباطی آشکار میان نگاره‌های نسخۀ ورقه و گلشاه و تصاویر ظروف مینایی از حیث شیوۀ چهره‌نگاری، نقش‌پردازی و ترکیب‌بندی به‌چشم می‌خورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparative analysis of form and composition, Minai wares motifs of the jame’a mosque of Isfahan with two pictures of Varqa and Gulshah

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Barsam 1
  • Ahmad Salehi Kakhki 2
  • Fariba Saeedi anaraki 3
1 PhD student of Archaeology, Department of Archaeology, Faculty of Conservation and Restoration, Art University of Isfahan, Iran.
2 Professor, Department of archaeology, Conservation and Restoration Faculty, Art University of Isfahan,Iran
3 Research Institute of Cultural Heritage and Tourism (RICHT), Tehran, Iran.
چکیده [English]

Comparative analysis of form and composition, Minai wares motifs of the jame’a mosque of Isfahan with two pictures of Varqa and Gulshahof of Varqa and Gulshah


The Seljukian period is one of the most brilliant artistic periods of Iran. At this period, the cities of Isfahan, Marv, Neishabuor, Herat, and Ray were gathering places for artists and artisans. The jame’a mosque of Isfahan is one of the religious, political, and artistic places in different periods, including Seljukian period. Most of the information about the formation and developments of the mosque is based on the excavation that was fulfilled during mosque restoration by the Italian delegation “ISMEO”. Part of the excavation findings related to different kinds of pottery including: glazed slip, Sgraffito, Lustre, pottery with monochrom glaze and design, underglaze painting, finally minai, blue, white, and silhouette potteries. Among these kinds of potteries, two cases of minai wares are selected to study and compare with Varqa and Gulshah pictures, and authors try to analyze them in terms of composition and form. The aim of this research is identity and visual analysis of minai wares motifs of the jame’a mosque of Isfahan and their relevance with Varqa and Gulshah pictures. The research question is, what has been the usage of form and composition in the minai wares of the mosque and Varqa and Gulshah pictures in the Seljukian period? This article is based on library data gathering and field studying with a descriptive-analytical method. In conclusion, Studies suggest that the minai wares designing method has been influenced by sheet versions of the Seljukian period. Likewise, there is a clear connection between Varqa and Gulshah pictures and minai wares pictures in terms of photofit technique, designing, and composition.
Keywords:
Minai ware, the jame’a mosque of Isfahan, Varqa and Gulshah, comparative studies, form, composition

کلیدواژه‌ها [English]

  • Minai ware
  • the jame’a mosque of Isfahan
  • Varqa and Gulshah
  • comparative studies

مراجع

- اسمیت، ادوارد لوسی، 1380، فرهنگ اصطلاحات هنری. مترجم: فرهاد گشایش، انتشارات عفاف. 
- اوکویرک، استینسون؛ و ویگ، بن، کایتون، 1394، مبانی هنر، نظریه و عمل. مترجم: محمدرضا یگانه‌دوست، تهران: انتشارات سمت.
- بلخاری‌‌قهی، حسن، 1388، مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی. تهران: سوره مهر.
- پاکباز، روئین، 1383، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز. تهران: زرین و سیمین.
-پاکباز، روئین، 1385، دایرة‌المعارف هنر. چاپ پنجم، تهران: معاصر.
-پاکباز، روئین، 1399، دایرة‌المعارف هنر. جلد دوم، تهران: فرهنگ معاصر.
- پوپ، آرتور اپهام، 1378، سیر و صور نقاشی ایران. ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: مولی.
- تجویدی، اکبر، ۱۳۵۲. نقاشی ایرانی از کهن ترین روزگار تا دوران صفویان. تهران: دانشگاه تهران.
- حسینی، معصومه سادات؛ فخرالدین محمدیان؛ و طاهری‌دهکردی، معصومه، ۱۳۹۴، «مطالعۀ طرح نقش و شیوه‌های تزئینی سفال مینایی سده‌های یازدهم -سیزدهم، پنجم-هفتم با معرفی برخی نمونه‌های سفالی مجموعۀ موزۀ بنیاد، دوفصلنامۀ علمی تخصصی سفالینه، 2 (3): 38-19.
- حسینی‌راد، عبدالمجید، 1394، مبانی هنرهای تجسمی. تهران: منادی تربیت.
- دیماند، موریس آسون، ۱۳۸۹. راهنمای صنایع اسلامی. ترجمۀ عبدالله فریار، چاپ چهارم، تهران: علمی و فرهنگی.
- دهقان، کیان؛ و مطلبی، قاسم، 1399، «تأثیر  متقابل کاربرد معنا بر فرم اشیاء».هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، 25 (3): 124-115.
- ذکرگو، امیرحسین، 1381. «تأملاتی بنیادین در مطالعات تطبیقی». فصلنامۀ هنر، 54: 173-163.
- راجرز، ام.، 1374، «سفالگری». در کتاب: هنرهای ایران: 270-255، زیرنظر: فریه، ر. دبلیو، ترجمۀ پرویز مرزبان، تهران: فرزان روز.
- رحیمووا، زد. ای.؛ و آپولیاکووا، یلناارتیوموونا، 1381، نقاشی و ادبیات ایرانی. ترجمه: زهره فیضی، تهران: فرهنگستان هنر.
- سامانیان، صمد؛ و پورافضل، الهام، 1395، «تحلیل تطبیقی سفالینه‌های مینایی و کاشی‌های زرین‌فام (سده‌های 6و 7 ه‍.ق.) با نسخۀ کلیله و دمنه 707ه‍.ق. آل اینجو». نگره، 44: 19-5.
- شایسته‌فر، مهناز، 1384، عناصر هنر شیعی در نگارگری و کتیبه‌نگاری تیموریان و صفویان. چاپ اول، تهران: مؤسسات مطالعات هنر اسلامی.
- شریف‌کاظمی، خدیجه؛ محمدیان، فخرالدین؛ و موسوی‌حاجی، سید رسول، 1396، «مطالعه نقش‌مایه‌های هندسی سفالینه‌های دوران میانی اسلام». هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، 22(4): 100-87.
- شریف کاظمی، خدیجه؛ محمدیان، فخرالدین؛ و موسوی‌حاجی، سیدرسول، 1398، «مطالعۀ پوشاک زنان ایران در سدۀ ششم هجری و تأثیر آن بر جایگاه اجتماعی زنان براساس نگاره‌های سفال مینایی». زن و فرهنگ،  ۴۰: 36-21.  
- شریف‌زاده، سیدعبدالمجید، 1375، تاریخ‌نگارگری در ایران. تهران: حوزۀ هنری، انتشارات سوره مهر. 
- شعبانی، عطیه؛ و فتانه، محمودی، 1394، «تطبیق نقاشی‌های تورفان و نگاره‌های منظومۀ ورقه و گلشاه دورۀ سلجوقی». مطالعات هنر، 5 (10): 96-83.
- شفیعی‌سرارودی، مهرنوش؛ مختاری، زهره؛ و امینی، یوسف، ۱۳۹۶، «باز ساخت لعاب مینایی براساس متن جواهرنامه نظامی». هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی 22(4): 4۳-33 
- شناورماسوله، فائزه، 1389، «بررسی تطبیقی نقش‌مایه‌های انسانی در ظروف دورۀ ساسانی و سلجوقی». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، (منتشر نشده).
- شیروانی، ا.؛ و ملیکیان، س.، 1350، «ورقه و گلشاه (مصور به مینیاتورهای ایرانی قرن سیزدهم داستانی هزار ساله از عشق و دلدادگی». پیام یونسکو، 27: 30-27.
- صالحی‌کاخکی، احمد؛ شاطری؛ میترا؛ و منصوری، سولماز، ۱۳۹۴، «بررسی نقوش سفالینه‌های مینایی ساوه در سده‌های ششم و هفتم هجری قمری براساس نمونه‌های موزه متروپولیتن». نگارینه هنر اسلامی، (6): ۲۰ -4.
صالحی‌کاخکی، احمد؛ شاطری، میترا؛ و منصوری، سولماز، 1394، «تحلیل نمونه‌ای از نقوش انسانی بر سفالینه‌های مینایی». دومین همایش ملی باستان‌شناسی ایران، مشهد: بیرجند.
- صفا، ذبیح‌الله، ۱۳۴۳، ورقه و گلشاه عیوقی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 
- صفا، ذبیح‌الله، ۱۳34، تاریخ ادبیات ایران از آغاز عهد اسلامی تا دورۀ سلجوقی. جلد دوم، تهران: ابن‌سینا.   
- عکاشه، ثروت، 1380، نگارگری اسلامی. مترجم: غلام‌رضا تهامی، تهران: انتشارات سوره مهر.
- عمید، حسن، 1357، فرهنگ فارسی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
- غفاری، غلامرضا، 1388، «منطق پژوهش تطبیقی». مطالعات اجتماعی ایران، 3: 16-4.
- فیزابی، بهمن؛ سامانیان، ساسان؛ و حاجی‌محمدی، اصغر، 1398، «بررسی توصیفی مقالات تطبیقی در نشریه هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی (هنرهای زیبا سابق (از سال 1390 تا1396 شمسی)». هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی، 24 (3): 122-115. 
- کاشانی، ابوالقاسم عبدالله، 1386، عرایس‌الجواهر نفایس‌الاطایب. به‌کوشش: ایرج افشار، تهران: نشرالمعی.
- کپس، جئورگی، 1387، زبان تصویر. ترجمۀ فیروزه مهاجر، چاپ هفتم، تهران: سروش.
- کرامتی، محسن، 1357، فرهنگ و اصطلاحات و واژگان هنرهای تجسمی. تهران: نشر چکامه.
- کربن، هانری، 1395، ارض ملکوت. ترجمۀ انشاءالله رحمتی، تهران: سوفیا.
- کریمی، فاطمه؛ و کیانی، محمدیوسف، ۱۳6۴، هنر سفالگری دوره اسلامی ایران. چاپ چهارم، تهران: مرکز باستان‌شناسی ایران.
- کونل، ارنست، ۱۳۸۷، هنر اسلامی. ترجمۀ هوشنگ طاهری، چاپ سوم، تهران: نسیم شمال.
- کیانی، محمدیوسف، ۱۳۷۹، پیشینۀ سفال و سفالگری در ایران. چاپ اول، تهران: نسیم شمال.
- کیانی، محمدیوسف، 1357، سفال ایرانی. تهران: ناشر نخست وزیری. 
- گروتر، یورگ، 1375، زیباشناختی در معماری. ترجمۀ جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
- گریشمن، رومن، 1370، هنر ایران در دورۀ ساسانی و پارتی. ترجمۀ بهرام فره‌وشی، چاپ اول، تهران: حوزه هنری.
- لوسیه‌مه‌یر، 1378، اطلاعات جامع هنر زیباشناسی بصری. ترجمۀ ع. شروه، تهران: انتشارات اسرار دانش.
- مختاری، زهره؛ شفیعی‌سرارودی؛ مهرنوش؛ و امینی، یوسف، 1399، «تحلیل تجربی و تطبیق بصری لون‌های زرد در کتاب جواهرنامه نظامی با نمونه رنگ‌های سفال مینایی قرون ششم و هفتم هجری قمری». نگره، 53: 49-39.
- مختاری، زهره؛ شفیعی‌سرارودی؛ مهرنوش؛ و تقوی‌نژاد، بهاره، 1397، «ویژگی‌های بصری در سفالینه‌های مینایی با تأکید بر نقش‌مایه‌ها و ترکیب‌بندی، (575ه.ق-616ه.ق)». پژوهش هنر، 8 (15): 69-53.
- مطلبی، قاسم، 1385، «بازشناسی نسبت فرم و عملکرد در معماری». هنرهای زیبا، 25 (25): 64-55.
- مهران، فرهاد، ۱۳۸۷، «بیت مصور پیوند متن و نقش در نسخه‌های شاهنامه». نامه بهارستان، ۱۳ و 14: ۱۱۸- ۱۰۳. 
- میرزایی، بنفشه، 1391، «تأثیر شاهنامه فردوسی بر نقوش سفال‌های دورۀ سلجوقی». هنرهای تجسمی نقش‌مایه، 5 (10): 102-95.
- مورگان، پیتر، 1384، «سفال مینایی». در کتاب: سفال اسلامی: 184-137، زیر نظر ارنست گروبه، ترجمۀ فرحناز حائری، تهران: کارنگ.
- ونگ، وسیوس، 1380، اصول فرم و رنگ. ترجمۀ آزاده بیداربخت و نسترن لواسانی، تهران: نشر نی.
- ویلسن، کریستی، ۱۳۶۶، تاریخ صنایع ایران. ترجمۀ عبدالله فریار، تهران: انتشارات فرهنگسرا.
- یارشاطر، احسان، 1382، پوشاک در ایران زمین. ترجمۀ پیمان متین، با مقدمه: علی بلوک‌باشی، تهران: امیرکبیر.  
- یزدانی، ملیکا، 1399، «شناسایی رنگ سیاه در سفال مینایی براساس مطالعات ساختاری و متون کهن». علوم و فناوری رنگ، 14: 235-223.
- یزدانی، ملیکا؛ احمدی، حسین؛ امامی، سید محمد امین؛ و عبدالله‌خان‌گرجی، مهناز، ۱۳۹۴، «گاهنگاری سفالینه‌های مینایی براساس نمونه‌های کتیبه‌دار». هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، 20 (3): 56-4.
- BolkhariKahi, H., 1388, Mystical foundations of Islamic art and architecture. Tehran: Surah Mehr, [In Persian].
- Dehghan, K. & Melabi, Gh., 2019, “The Effect of Use and Meaning on the Objects form of objects”. Fine Arts - Visual Arts, 25 (3): 115-124. [In Persian].
- Demand, M. A., 2009, A Handbook of Muhammadian Art. translated by: Abdullah Faryar, 4th edition, Tehran: Scientific and Cultural Publications Company. [In Persian].
- Elam, K., 2001, Geometry of Design: Studies in Proportion and Composition. New York: Princeton Architectural Press. 
- Fehérvari , G., 2000, Ceramics of the Islamic World in The Tareq Rajab Museum. London: I. B Tauris Publishers.
- Fizabi, B.; Samanian, S.; Hajimohammadi, A., 2018, “Descriptive review of comparative articles in the Fine Arts-Visual Arts magazine (former Fine Arts) from 1390 to 2016”. Fine Arts-Visual Arts, 24 (3): 115-122. [In Persian].
- Ghafari, Gh.a, 2018, “The Logic of Comparative Research”. Iran Social Studies, 3: (4-16) [In Persian].
- Ghirshman, R., 1370, Persian art, Parthian and Sassanian dynasties. translated by: Bahram Farh-Vashi, first edition, Tehran: Hozha Honeri. [In Persian].
- Grutter, J. K., 1375, Aesthetics in architecture, translated by Jahanshah Pakzad and Abdolreza Homayoun. Tehran: Shahid Beheshti University Press. [In Persian].
- Hosseini, M. S.; Mohammadian, F.; Taheri Dehkordi, M., 1394, “Studying the pattern design and decorative methods of enameled pottery of the 11th-13th, 5th-7th centuries with the introduction of some pottery samples from the collection of the Foundation Museum”. Two Quarterly Specialized Scientific Journal of Pottery, 2 (3). [In Persian].
- Hosseini-Rad, A. M., 2014, Basics of visual arts. Tehran: Monadi Tarbiat.
- Kaps, G., 2017, Language  of vision. Translated by: Firuzeh Mohajer, 7th edition, Tehran:
- Karamati, M., 1357, Culture and terms and vocabulary of visual arts. Tehran: Chekameh publishing. [In Persian].
- Karimi, F. & Kiani, M. Y., 1364, Iranian Pottery of The Islamic Period. 4th edition, Tehran: Iran Archeological Center. [In Persian].
- Kashani, A. A., 1386, “Arais-al-Jawahir Nafais-Al-Atayeb”. Translated by: Iraj Afshar, Éditions Al-Ma'i Tehran. [In Persian].
- Keblow Bernsted, A. M., 2003, Early Islamic pottery. materials and techniques, London: Archetype Publication.
- Kiani, M. Y., 1357, Iranian Pottery. Tehran: Vaziri Publisher. [In Persian].
- Kiani, M. Y., 1379, Iranian pottery a historical background. first edition, Tehran: Nasim Shamal. [In Persian].
- Korben, H., 2015, Land of Malkot. translated by: Insha-Allah Rahmati, Tehran: Sofia.
- Koss, K.; Blythe, M.; Chase, E. & Smith, D., 2009, Analysis of Persian Painted Mina'i Ware, Scientific Reaserch on historic Asian Ceramics. Washington: proceeding of the fourth forbes symposium at the freer gallery of art.
- Kühnel, E., 2007, Islamic art. translated by: Hoshang Taheri, third edition, Tehran: Nasim Shamal. [In Persian].
- Lane, A., 1947, Early Islamic pottery: Mesopotamia,Egypt and Persia. London: Faber & Faber.
- Lusieh Mehir, 1378, Comprehensive information on the art of visual aesthetics. translated by: A. Shrouh, Tehran: Israr Danesh Publications. [In Persian].
- Masoleh Shenavar, F., 2019, “A comparative study of the role of human elements in Sassanid and Seljuk period vessels”. Master's thesis of Islamic Azad University, Tehran Branch, Center, unpublished. [In Persian].
- Mehran, F., 2007, “The illustrated verse of the link between the text and the image in the Shahnameh editions”. Baharestan Nameh, 13 & 14: 103-118. [In Persian].
- Melabi, Q., 2015, “Recognizing the relationship between form and function in architecture”. Fine Arts, 25 (25): 55-64. [In Persian].
- Mirzaei, B., 2013, “The influence of Ferdowsi's Shahnameh on Seljuk period pottery designs”. Naqsh-Mayeh visual arts, 5(10): 95-102. [In Persian].
- Mokhtari, Z.; Shafiei Sararoudi, M. & Tagweinejad, B., 2017, “Visual features in enamel pottery with emphasis on motifs and composition, (575 AH-616 AH)”. Art Research, 8 (15): 69- 53. [In Persian].
- Mokhtari, Z.; Shafiei Sararoudi, M.; Amini, Y.,  2019, “Experimental analysis and visual comparison of yellow colors in the book Javahernameh Nizami with examples of enamel colors of the 6th and 7th centuries AH”.Negreh, 53: 39-49. [In Persian].
- Morgan, P., 1384, Enameld Pottery: In the book: Islamic Pottery, pages 137-184, under the supervision of Ernst Groube. translated by: Farhanaz Haeri, Tehran: Karang. [In Persian].
- Okasha, T., 1380, Islamic painting. translated by: Gholam Reza Tahami, Tehran: Surah Mehr Publications. [In Persian].
- Omid, Hassan, 1357. Farhang Farsi, Tehran: Amir Kabir Publications. [In Persian].
- Pakbaz, R., 2019, Daeratolmaaref-e Honar (Encyclopaedia of Art). second volume, Tehran: Contemporary Culture. [In Persian].
- Pakbaz, R., 2005, Daeratolmaaref-e Honar (Encyclopaedia of Art). 5th edition, Tehran: Contemporary.
- Pakbaz, R., 2013, Persian painting from ancient times to today. Tehran: Zarin and Simin. [In Persian].
- Pope, A. U., 1378, The course and forms of  Iranian painting. translated by: Yaqub Azhand, Tehran: Molly. [In Persian].
- Rahimova & Apulia, K., 2013, Iranian painting and literature. translated by: Zohra Faizi, Tehran: Art Academy. [In Persian].
- Rapaport, A., 1990, The meaning of the built environment. Tucson: University of Arizona Press.
- Rogers, M., 1374, Pottery, in the book: Iran's Arts: 255-270, under the supervision of Farieh, R. W., translated by: Parviz Marzban, Tehran: Farzan Roz. [In Persian].
- Safa, Z., 1334, The history literature in Iran from the beginning of the Islamic era to the Seljuked period. Vol. II, Tehran: Ibn Sina. [In Persian].
- Safa, Z., 1343, Varqa o Golšāh ʿAyyūqī. Tehran: Tehran University Press. [In Persian].
- Salehi-Kakhki, A.; Shatri, M. & Mansouri, S., 1394, “Investigation of Saveh enamel terracotta motifs in the sixth and seventh centuries AH based on samples from the Metropolitan Museum”. Islamic Art Design, (6): 4-20. [In Persian].
- Salehi-Kakhki, A.; Shatri, M. & Mansouri, S., 2014, “A sample analysis of human motifs on enameld pottery”. The second national archeological conference of Iran, Mashhad: Birjand, [In Persian].
- Samanian, S. & Pourafazl, I., 2015. Comparative analysis of enameled terracotta and gold tiles (6th and 7th centuries AH) with the version of Kalila and Demeneh 707 AH Al-Injo, Negreh, No. 44, 5-19. [In Persian].
- Shabani, A. & Mahmoudi, F., 2014, “Comparing Turfan's paintings and paintings of Manzome Varqa o Golšāh of the Seljuk period”. Art Studies, 5 (10): 83-96. [In Persian].
- Shafiei Sararoudi, M.; Mokhtari, Fataneh, Z.; Amini, Y., 1396, “Reconstruction of enameld glaze based on the text of Javahernameh Nizami”. Fine Arts - Visual Arts 22(4): 33-43. [In Persian].
- Sharif-Kazemi, Kh.; Mohammadian, F. & Mousavi Haji, S. R., 2016, “Studying the geometric motifs of pottery of the Middle Islamic period”.Fine Arts - Visual Arts, 22(4): 87-100. [In Persian].
- Sharif-Kazemi, Kh.; Mohammadian, F. & Mousavi Haji, S. R., 2018, “The study of Iranian women's clothing in the 6th century of the Hijri and its effect on the social status of women based on enameld paintings”. Women and Culture, 40: 21-36. [In Persian].
- Sharifzade, S. A. M., 1375, “Historiography in Iran”. Tehran: Hauzeh Honary
- Shayestefar, M., 2014, Elements of Shia art in painting and inscriptions of Timurids and Safavids. first edition, Tehran: Institute of Islamic Art Studies. [In Persian].
- Shirvani, A. &  Melikian, S., 1350, “Varqa o Golšāh (Illustrated by Iranian miniatures of the 13th century, a thousand-year story of love and affection”. UNESCO Message, 27: 27-30. [In Persian].
- Smith, E. L., 1380, Dictionary of artistic terms. translated by: Farhad Goshaish, Afaf Publications. [In Persian].
- Stinson, V. & Ben, K., 2014, Fundamentals of Art, Theory and Practice. translated by: Mohammad Reza Yeganeh Dost, Tehran: Samit Publications. [In Persian].
- Tajveidi, A., 1352, Iranian painting from the earliest times to the Safavid era. Tehran: University of Tehran. [In Persian].
- Watson, O., 2004, Ceramics From Islamic Lands. London: Thames & Hudson Ltd.
- Wilson, Ch., 1366, History of Iranian Industries. translated by: Abdullah Faryar, Tehran: Farhangsara Publications. [In Persian].
- Wucius, W., 1380, Principles of form and color. translated by: Azadeh Bidarbakht; Nestern Lavasani, Tehran: Ney Publishing. [In Persian].
- Yarshater, E., 1382, Clothing in Iran-Zamin. translated by: Peyman Mateen, with an introduction by: Ali Blouk-Bashi, Tehran: Amir Kabir [In Persian].
- Yazdani, M., 2019, “Identification of black color in enameld pottery based on structural studies and ancient texts”. Color Science and Technology,  14: 235-223. [In Persian].
- Yazdani, M.; Ahmadi, H.; Emami, S. M. A. & Abdullah Khan Gorji, M., 1394, “Chronology of enameled pottery based on inscribed samples”.Fine Arts - Visual Arts, 20 (3): 4-56. [In Persian].
- Zikrgo, A.,, 2013, “Fundamental reflections on comparative studies”.Art Quarterly, 54: 173-163. [In Persian].
- https://www.metmuseum.org/art/collection/search/45138(accessed 2021.5.14)
-  https://www.metmuseum.org/art/collection/search/451909 (accessed 2021.5.14)
-  http://www.metmuseum.org/art//collection/search ( accessed 2021.8.23)
- .https://www.metmuseum.org/art/collection/search/444529 ( accessed 2021.8.23)
- .http://www.davidmus.dk/en/collections (access 2021/08/11).
- https://nbsh.basu.ac.ir/article_2099_9333daa6d0fe22296a252a1ac6e4b40(access 2021/10/26) 
-  https://www.metmuseum.org/ art/collection/search/460722(access 2021/06/10)
-  https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_1930-0719-63(accessed 2021.6.15) 
-  https://khabarfarsi.com/u/92297637(accessed2021.7.12).
-  https://mkeshmiri.blogsky.com/post-64(accessed 2021.4. 12)
-  https://collections.vam.ac.uk/item/O76909(accessed.2021.8.23)

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار