بررسی تطبیقی معماری کاخ ها و خانه های اشرافی ساسانیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سروستان، گروه معماری، فارس، ایران.

چکیده

از دوره‌ی ساسانیان بناهای متعددی شناخته شده که اغلب آن‌ها به کاخ مشهورند. هدف اصلی این مقاله شناخت کیفیت زندگی در دربار ساسانیان و درک معماری‌ای است که برای این نوع زندگی پدید آمده است. برای رسیدن به این مقصود، از یک‌سو نقشه‌های معماری کاخ‌ها را تحلیل و از سوی دیگر مستندات تاریخی را بررسی می‌کنیم. روش تحقیق مقاله تفسیری - تاریخی و تحلیل تطبیقیِ آرایش معماری است. پرسش‌های اصلی آن درباره‌ی چگونگی تأثیر آیین‌‌های مذهبی و تشریفاتی بر معماری ساسانیان، شناخت عرصه‌های سکونتی آن‌ها، کیفیت زندگی درون کاخ‌ها، و درک عناصر اصلی و آرایش معماری کاخ‌ها و خانه‌های اشرافی آن دوره است. برای این منظور، نخست، مراسم آیینی در دربار ساسانیان را بررسی خواهیم کرد تا بدانیم چه نسبتی میان آن‌ها برقرار بوده است. پس از آن، عرصه‌های سکونت در آن دوره را مروری کوتاه می‌کنیم تا با مکان‌های زندگی روزمره‌ی دربار و مردم آشنا شویم. برای درک درست‌تر ویژگی‌های معماری ساسانیان نیاز داریم که کیفیت‌های معماری دوران پیش از آن را نیز بشناسیم، از این‌رو معماری چند کاخ هخامنشی و پارتی را مطالعه و در جدولی آن‌ها را مقایسه خواهیم کرد. در بخش آخر و اصلی مقاله شماری از بناهای دوره‌ی ساسانیان را که به کاخ یا خانه بودن آن‌ها اطمینان بیشتری داریم، بررسی می‌کنیم و در پی آنیم که به ویژگی‌های اصلی معماری آن‌ها پی ببریم و نیز با یک‌دیگر مقایسه کنیم. در پایان مشخص شد که مهم‌ترین خصوصیات آن‌ها نامتقارن بودن ساختار هندسی، جدایی بخش اندرونی و بیرونی، تنوع فضایی فراوانی، وجود نمازخانه‌ی خصوصی، و نقش مهم ایوان در سازمان فضایی مجموعه است. از دیگر نتایج مهم این تحقیق شناسایی سه گونه کارکرد در کاخ‌های ساسانیان است که زندگی تشریفاتی، خصوصی، و مذهبی را در بر می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Comparative Study of the Sassanian Palaces and Manor Houses Architecture

نویسنده [English]

  • ehsan tahmasbi
چکیده [English]

Different Monuments from the Sassanid period have been identified; most of which are known as “Palace”. The main purpose of current article is to identify the quality of life in the Sassanid court and understand the architecture of such life-style. Getting this, the maps of existing palaces have analyzed from one hand, and the historical documents have investigated from the other hand. The analysis method is historical- interpretative and adaptive analysis of the architecture decoration. The main questions are on the influence of the religious and official ceremonies on the Sassanid architecture, identifying their domestic sections, quality of life inside Places, and understand the main features and decoration of architecture of palaces and Manor Houses. Aiming to get that, the religious ceremony of Sassanians has analyzed firstly to know the relation in between given issues. Then, will have a glance on the domestic sections to know a bit about the daily life and common people. Having better and more correct understand of the features of the Sassanid architecture, we need to know the quality of the previous architectures, so the architecture of some palaces backed to Achamenid and Parthian era have studied and compared and the results prepared as a chart. Finally, at the main part of the article, some Sassanid monuments with high possibility of being palace have studied aiming to recognize their main architectural characteristics and then compare them together. At the end, it is cleared that the main characteristic to understand the palaces are asymmetric geometric structure, division of interior and exterior sections, frequency spatial diversity, special praying rooms and the special role of Eyvān in the spatial organization of the complex. Moreover, the important result of current research is the identification of 3 types of function in the Sassanid palaces, showing the Ceremonial, Private and Religious life. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Royal Ceremony
  • Sassanians
  • Architecture Arrangement of Palaces and Manor-houses
  • Ritual Ceremonial and Residential Spaces