نمادشناسی و منشأیابی مضمون نقش گاو در سفالینه های نیشابور با اتکا بر متون تاریخی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای باستان شناسی، گروه باستان شناسی، دانشکدۀ حفاظت و مرمت دانشگاه هنر اصفهان، ایران .

2 دانشیار گروه باستان شناسی، دانشکدۀ حفاظت و مرمت دانشگاه هنر اصفهان.

3 استاد گروه باستان شناسی، دانشکدۀ هنر و معماری دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

«نماد‌شناسی» کوششی برای آگاهی‌یافتن از رمز و رازهایی است که معمولاً به‌صورت شکل، اشاره، علامت به تصویر کشیده شده‌اند و ترکیب مفهمومی چندگانه را به‌همراه دارد؛ درواقع «نماد» زبان پنهان و نشانه‌های متنوع از: نجوم، مذهب، طلسم و جادو، وقایع مختلف، باورهای عامیانه را با خود به‌همراه دارد. این نشانه‌ها می‌تواند به تنهایی و یا پیوسته در کنار هم قرار گرفته و مفهوم چندگانه را بازگو کنند. «سفال» یکی از مهم‌ترین آثار هنری سده‌های نخستین دوران اسلامی، حاوی نمادهای بسیاری، از جمله «گاو» است که می‌توان مفاهیم پنهان بسیاری از آن ریشه‌یابی کرد. هدف از پژوهش پیشِ‌رو، نمادشناسی مضمون نقشِ گاو با مد‌نظر داشتن اوضاع اجتماعی، مذهبی و عقاید و باورهای مردم سده‌های نخستین اسلامی با واکاوی اسناد تاریخی است؛ از این‌رو، در پی منشأیابی نماد گاو، پرسش پیشِ‌رو مطرح می‌شود؛ منشأ مفاهیم نقشِ گاو برروی سفالینه‌های نیشابور چیست؟ بر این‌اساس، مفروض است که منشأ مفاهیم نقشِ گاو سفالینه‌های نیشابور ریشه در باورهای عامیانه مرتبط با مفاهیم نجومی، مذهبی و جشن بوده است. روش پژوهش، با رویکرد تاریخی-تحلیلی و مبتنی‌بر مطالعات کتابخانه‌ای انجام گرفت؛ در روند انجام پژوهش، ابتدا اقدام به جمع‌آوری نمونه‌های آماری از موزه‌ها، و طراحی نقوش با نرم‌افزار «کورل‌دراو» شد؛ و در ادامه‌ به مطالعات کتابخانه‌ای در جهت منشأیابی مضمون گاو در اسناد تاریخی پرداخته شده است. دستاورد مطالعۀ نماد گاو و ریشه‌یابی مفهوم آن در سفالینه‌هایِ نیشابور، گویای آن است که، با توجه به نقش پر اهمیت گاو در معیشت مردم در ادوار مختلف تاریخی و استفاده‌هایِ فراوانی همانند: گوشت، لبنیات، پوست، شخم‌زدن زمین و بارکشی، می‌توان نمادهایی چون: قدرت و نیرومندی، باروری و حاصلخیزی را متصور شد، که این نماد از دوران پیش‌ازتاریخ تا دوران اسلامی در آثار مختلف هنری قابل پیگیری است و دارای مفاهیم مشترکی هستند؛ هم‌چنین علاوه‌بر مفهوم ذکر شده‌، نمادهای دیگری ازجمله: ترکیب گاو با انسان، ترکیب گاو با پرنده، در سفالینه‌های نیشابور دارای مفاهیم نجومی و مذهبی هستند و منشأ آن‌ها مختص عقاید‌ و باورهای مردم دوران اسلامی بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Semiotics and the Origins of the Motif of Cow in the Neyshabur Pottery Relying on Historical Texts

نویسندگان [English]

  • Nasrin beik mohammadi 1
  • Ahmad Salehi Kakhki 2
  • Mohammad Ebrahim Zaree 3
1 Ph.D. student in Archeology, Department of Archeology, Faculty of Conservation and Restoration, Isfahan University of Arts, Iran.
2 Associate Professor, Department of Archeology, Faculty of Conservation and Restoration, Isfahan University of Arts.
3 Professor, Department of Archeology, Faculty of Art and Architecture, Bu Ali Sina University, Hamadan, Iran.
چکیده [English]

Abstract
“Symbol” is a collection of signs, indications, and words that denote a higher meaning and concept than its appearance. In other words, symbols are used to express concepts that roots of many of them can be found in the history of predecessors and myths. Artwork is one of the most suitable platforms for the emergence of the symbol. In the meantime, “pottery” is one of the most important art works in early Islamic centuries, which it contains many symbols among the “cows”, and can be traced its implications in the myths of historical and Islamic periods. The aim of this study, semiotics of cow with regard to social conditions, religious and the idea and beliefs of the people of the early Islamic centuries through analysis of historical documents. Hence, following the semiotics of cow, the following question is raised: What is the origin of the cow symbol on the Neyshabur pottery? The research method is historical-analytical and based on library studies. In the process of research, we first began to collect statistical samples from museums, designing motifs with CorelDraw software; and in the following, library studies have been conducted to identify the subject matter of the cow in historical documents. The achievement of studying the cow symbol and its conception in the pottery of Neyshabur suggests that, considering the importance of cow in livelihoods of people in different historical periods and using of: meat, skin, milk, fats (for domestic heating and cooking) along with its efficiency in portage and plowing, can be imagen such icons as: power and strength, fertility and fecundity, which these symbols can be traced from prehistoric times to the aforementioned period in different artistic works and have common concepts. In addition to the above mentioned concept, other symbols, such as the combination of cattle with humans, the composition of cows with birds, are found in Neyshabur’s pottery with astronomical and religious concepts and their origin is specific to Islamic beliefs.
Keywords: Symbol, Samanids, Pottery, Neyshabur, Cow, Astronomy.
 
Introduction
A symbol is a set of hints and words that indicate a higher meaning than it appears. In other words, symbols are used to express concepts, the roots of many which can be traced back to the history of ancestors and myths. (Hall, 2001,14). It can be acknowledged that one of the most complex tasks in studying the works of art of the past is to study the meanings and concepts of symbols that originate from the beliefs of the people of that perid. Artwork is one of the most suitable substrates for the emergence of symbols. Pottery can be considered as one of the most important works of art of the first centuries of Islam, which is the manifestation of the beliefs of the people of that period. One of the pottery of the first Islamic centuries is the pottery of Neishabour related to the Samanid rule. Many scholars attribute the origin of the motifs of this period to the absolute influences of Sassanid art. Applying all pottery pattern of this period to the Sassanids is a superficial work and far from a correct understanding of thr social and religious situation of this period. However, the effects of previous periods should not be ignored. One of the motifs used on Neishabour pottery is the symbolic motifs of cow, which are very diverse and mysterious.
Necessity of Research: The necessity of the leading research arises from the fact the sofar no detailed and comprehensive study has been done for the origin and interpretation of the cow symbol in a separate study. Therefore, the author’s goal in the leading research of cow symbolism from prehistoric times to the Sassanid period is to consider the belifes of the people by analyzing historical documents. The important issue rasied in this research is that the concept and meaning of the symbol of the cow in the pottery of Neishabour should only be considered a reflection of pre-Islamic symbols and bekiefs or its meaning should be sought in the beliefs and opinions of its creators and commissioners according to their social status and religion.
Research Question: With the problem raised, this research seeks to answer the following question, what is the origin of the concepts of cow motive on Neishabour pottery? And assuming: the origin of some of the symbols of the cow in the first centuries of Islam can be traced to Per-Islamic myths and ideas, and some of the symbols are specific to the beliefs of the people of this period; In the following, the symbol of the cow on the pottery of Neishabour will be studied and analyzed.
Research Method: The research method is historical-analytical and based on library studies, in the process of conducting research, first, statistical samples were collected from museums, were designed with (Corel draw) software, in the following, library studies for the origin and analysis of cow themes among historical written documents will be discussed.
 
Identified Traces
Analysis and symbolism of cow motifs in Neishabour pottery: The variety of cow motifs used in Neishabour pottery indicates its importance among the people of the first centuries of Islam. In this study, to examine and describe the vessels and origins of the patterns of 6 samples of pottery that have the patterns of cow in terms of content; there are decorated with leading themes: the symbol of the cow with the theme of creation and life, the symbom of the combination of the cow with man, the symbol of the cow with the bird the symbom of the cow as a means of cultivation.
 
Conclusion
The interpret and derive the symbolic motifs of Neishabour pottery with the question raised, what is the origin of the concepts of the motive of the cow on Neishabour pottery? And with the hypothesis of the origin of some cow motifs of the first Islamic centuries can be searched in pre-Islamic myths and ideas and some symbols are specific to the beliefs of the people of this period. The result of research confirmed the hyothesis with the following reseans. Human have benefited from the functions of cow since they domesticated cow due to their livelihoods in agriculture and animal husbandry. The use of cow in matters such as plowing and threshing made it important in these communities 6 such functions of cows in works of art of different historical periods have bern obtained from archaeological excavations. Such symbols are often interpreted as power and blessing. There are also special celebrations and rituals for growing and harvesting crops in ancient calendars that can be traced from prehistoric times to the present day, which do not belong to the religion of a particular community and can be one of the common symboms continued in different periods, some symbols are simply rooted in religion and superstition. Therefore, it can be concluded that the combined creatures of cow and human of Neishabour pottery are completely different in terms of visual and conceptual form with the combined samples of cow and human and they cannot be applied to Pre-Islamic influences, but derived from belifes of the people of this era. Also, animal a combination of cow and bird, is a symbol that has not been seen in worjs of art and is specific to the ideas of the first centuries of Islam and belongs to Neishabour society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Symbol
  • Samanids
  • Pottery
  • Neyshabur
  • Cow
  • Astronomy
- احمد‌زاده، فرید؛ حسینی، سید‌هاشم؛ و زنگنه، لیلا، 1397، «مطالعه و شناخت نقوش جاندار بر روی سفالینه‌های نیشابور( در قرون سوم و چهارم هـ.ق.)». جلوه هنر، دورۀ جدید، سال 10، شمارۀ 1، بهار و تابستان، شمارۀ پیاپی: 19، صص: 7-20.
- اسماعیل‌پور، ابوالقاسم، 1377، اسطوره، بیان نمادین. تهران: سروش.
- اشمیت، اریس ف، 1342، تخت جمشید. تهران: مؤسسۀ انتشارات فرانکلین.
- آزاد‌بخت، مجید؛ و طاووسی، محمود، 1391، «استمرار نقش‌مایه‌های ظروف سیمین دورۀ ساسانی بر نقوش سفالینه‌های دورۀ سامانی نیشابور». فصلنامۀ نگره، شمارۀ 22، تابستان، صص: 57-71.
- بیرونی، ابوریحان، 1363، آثار الباقیه. ترجمۀ اکبر داناسر شت، قم: امیرکبیر، چاپ سوم، فصل نهم.
- بیرونی، ابوریحان، 1367، التنهیم لأوائل صناعهة التجیم. تهران: چاپ جلال‌الدین همائی.
- پاپلی‌یزدی، محمد‌حسین؛ و لباف‌خانیکی، مجید، 1375، «گاو آهن، فرهنگ اصطلاحات روستایی خراسان». مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال 29، شمارۀ 114-115، صص: 357-341.
- پاتس، دانیل‌تی، 1385، باستان‌شناسی ایلام. ترجمۀ زهرا باستی، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
- پاریاد، افتر، 1394، «نقد و بررسی تطبیقی کارکرد نمادین شیر و گاو». زبان و ادب فارسی (نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز)، دورۀ 68 , شمارۀ 232، صص: 31-47.
- پاکباز، رویین، 1381، دایرة‌المعارف هنر (نقاشی، پیکره‌سازی و هنر گرافیک). تهران: فرهنگ معاصر.
- پور‌داود، ابراهیم، 1381، یادداشت‌های گات‌ها. تهران: انتشارات اساطیر، چاپ اول.
- توحیدی، فائق، 1377، «بررسی‌های هنری و کاربردی ظروفی به‌نام ریتون (ساغر) در هنر ایران»، مجلۀ موزه‌ها، شمارۀ 20، پاییز و زمستان.
- توحیدی، فائق، 1385، فن و هنر سفالگری. تهران: انتشارات سمت.
- چنگیز، سحر؛ و بلخاری‌قهی، حسن، 1395، «تحلیل نمادهای عددی، هندسی و جانوری در سفالی از نیشابور( با تاکید بر مضامین مذهبی قرن چهارم)». خراسان بزرگ، سال 7، شمارۀ 25، زمستان، صص: 1-14.
- چنگیز، سحر؛ و رضالو، رضا، 1390، «ارزیابی نمادین نقوش جانوری نیشابور». هنرهای زیبا- تجسمی، شمارۀ 47، دورۀ 15، صص: 33-44.
- حسینی‌کازرونی، سید‌احمد، 1386، «گوشورون(بررسی سیمای تمثیلی و اساطیری گاو در شاهنامۀ فردوسی)»، فصل‌نامۀ تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، شمارۀ پیاپی: 28، تابستان، صص: 31-44.
- خالدیان، ستار، 1384، «تأثیر هنر ساسانی بر سفال دورۀ اسلامی». باستان پژوهی، شمارۀ 16، دورۀ 8، صص: 19-30.
- دادور، ابوالقاسم، 1393، «نقوش و نمادهای گیاهی و حیوانی در سفالینه‌های دوران اسلامی ایران». فصلنامۀ نگارینه هنر اسلامی، شمارۀ 4، زمستان، صص: 4-18.
- دهخدا، علی‌اکبر، 1377، لغت‌نامه (جلدچهارم). تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
- راجرز، ام.، 1374، سفالگری در: هنرهای ایران. ر. دبلیو. فریه. ترجمۀ پرویز مرزبان، تهران: نشر فروزان.
- رضی، هاشم، 1381، آئین مهر (جلد یک)، تهران: انتشارات بهجت.
- سرخوش‌کرتیس، وستا، 1373، اسطوره‌های ایرانی. ترجمۀ عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
- شایست‌نشایست، 1369، ترجمۀ کتایون مزداپور، تهران: موسسۀ مطالعات و تحفیقات فرهنگی.
- شراتو، بمباچی، 1384. «هنر سامانی و غزنوی». تاریخ هنر ایران(7). ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: انتشارات مولی، صص: 70-45.
- صراف، محمدرحیم، 1384، مذهب قوم ایلام. تهران: انتشارات سمت.
- صوفی، عبدالرحمن‌بن‌عمر، 1381، صورالکواکب الثابته. ترجمۀ خواجه‌نصیر‌الدین‌ طوسی، به کوشش: بهروز مشیری، تهران: ققنوس.
- عبدالهی، رضا، 1387، تاریخ ایران. تهران: امیرکبیر.
- عسکری‌الموتی، حجت‌اله، 1395، «بازخوانی محتوایی نقوش سفال نیشابور در قرن چهارم هجری با محوریت باورهای مذهبی و پیش‌گویی‌های نجومی». خراسان بزرگ. سال 7، شمارۀ 25، زمستان، صص: 15-27.
- عسگری‌الموتی، حجت‌اله، 1389، «اسطوره همچون نظام نشانه‌شناسی... نقش پردازی سفال نیشابور...». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه هنر اسلامی تبریز (منتشر نشده).
- عسگری‌گلوگاهی، آیناز، 1393، «بررسی نمادهای حیوانی در ایران عصر باستان». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد دانشگاه سیستان و بلوچستان (منتشر نشده).
- عطایی، مرتضی؛ موسوی‌حاجی، سیدرسول؛ و کولابادی، راحله، 1391، «سفال منقوش گلا‌به‌ای (انواع، گستردگی، تاریخ‌گذاری)». فصلنامۀ نگره، شمارۀ 23، پاییز، صص: 71-87.
- علی‌بیگی، سجاد؛ و خسروی، شکوه، 1390، «نگاره کشاورزان عصر آهن بر روی قطعه سفالی از رباط کریم». باستان‌پژوهی، دورۀ جدید، شمارۀ 5، صص: 142-143.
- عنصرالمعالی، کیکاوس‌بن‌اسکندر، 1371، قابوس‌نامه. تصحیح: غلامحسین یوسفی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ ششم.
- غزنی، سرفراز، بی‌تا، ابرمردان تاریخ علوم عبدالرحمن صوفی رازی. تهران: سازمان پژوهش‌های علمی.
- فردوسی، حکیم ابوالقاسم، 1383، شاهنامه. براساس نسخۀ 9 جلدی چاپ مسکو. زیر نظر: ی . ا. برتلس، دورۀ دو جلدی، تهران: ققنوس، چاپ سوم.
- فرنبغ دادگی، 1369، بندهشن. ترجمۀ مهرداد بهار، تهران: انتشارات توس.
- فیروز، شاهرخ، 1345، سفال. تهران: چاپخانۀ بهمن.
- قروینی، زکریا، 678 (هـ.ق.)، عجایب‌المخلوقات و غرائب الموجودات.
- قوچانی، عبدالله، 1384، کتیبه‌های سفال نیشابور. تهران: موزۀ رضا عباسی.
- کاشفی‌سبزواری، حسین‌بن‌علی، 1350، فتوت‌نامه سلطانی. تصحیح: محمد‌جعفر محجوب، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، چاپ اول.
- کامبخش‌فرد، سیف‌الله، 1377، گور خمره‌های اشکانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- کامبخش‌فرد، سیف‌الله، 1377، سفال و سفالگری در ایران. تهران: نشر ققنوس، چاپ دوم.
- کریستین‌سن، آرتور، 1385، ایران در زمان ساسانیان. مترجم: رشید یاسمی، انتشارات صدای معاصر.
- کزازی، میر‌جلال‌الدین، 1376، رویا، حماسه، اسطوره. تهران: نشر مرکز، چاپ دوم.
- کیانی، محمد‌یوسف، 1377، پیشینه سفال و سفالگری در ایران. تهران: نشر نسیم دانش.
- گروبه، ارنست، 1384، سفال اسلامی (مجموعۀ هنر اسلامی ناصر خلیلی). فرحناز حایری. تهران: نشر کارنگ.
- گیاهی‌یزدی، حمیدرضا، 1388، تاریخ نجوم در ایران. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
- مَروَزی، عین‌الزمان‌حسن‌بن‌علی‌احمد‌ابوعلی‌قطان، 1379، گیهان‌شناخت. قم: نشر واحد انتشارات کتابخانه بزرگ آیت‌الله‌العظمی‌مرعشی‌نجفی (ره).
- معین، محمد، 1381، فرهنگ فارسی. جلد 1و 4، تهران: انتشارات امیر‌کبیر.
- ناظر‌زاده‌کرمانی، فرهاد، 1386، نمادگرایی در ادبیات نمایشی. تهران: برگ.
- نجم‌رازی، عبدالله بن محمّد، 1371، مرصاد العباد من المبدأ الی المعاد. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی‌، چاپ چهارم.
- نعمتی، محمدرضا؛ و صدرایی، رضا، 1387، « پژوهشی در فرهنگ و هنر دورۀ اشکانی در فلات‌مرکزی ایران بر اساس ریتون‌های مکشوف از محوطۀ ولیران دماوند».مطالعات باستان‌شناسی (دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران)، پاییز و زمستان، دورۀ 4، شمارۀ 2 (پیاپی 6)، صص: 103-121.
- نوری، نجمه؛ و صالحی‌کاخکی،احمد، 1395. سفال گلابه‌ای منقوش رنگارنگ (موزه بنیاد تهران). تهران: انتشارات بین المللی گیوا.
- نیبرگ، هنریک سموئل، 1359، دین‌های ایران باستان. ترجمۀ سیف‌الدین نجم‌آبادی، تهران: مرکز ایرانی مطالعۀ فرهنگ‌ها.
- نیشابوری، ابواسحاق‌ابراهیم بن منصور بن خلف، 1382، قصص‌النبیاء. به‌اهتمام: حبیب یغمایی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- هال، جیمز، 1380، فرهنگ نگاره‌ای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمۀ رقیه بهزادی، فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها در ادبیات فارسی. تهران: نشر فرهنگ معاصر.
- همپارتیان، تیرداد، 1382، «نقوش انسانی، حیوانی و گیاهی سفالینه‌های نیشابور». تهران: پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تربیت‌مدرس (منتشر نشده).
- همپارتیان، مهرداد؛ خزایی، محمد، 1384، «نقوش انسانی بر سفالینه‌های نیشابور( قرون دهم و یازدهم / چهارم و پنجم)». فصلنامۀ هنر اسلامی، پاییز و زمستان، شمارۀ 3، صص: 39-60.
- همدانی، عباس، 1382، «نقد تاریخ‌گذاری کازانووا بر رسائل اخوان الصفا». در: تاریخ و اندیشه‌های اسماعیلی در سده‌های میانه، تنظیم و تدوین فرهاد دفتری. ترجمۀ فریدون بدره‌‌ای، تهران: نشر فروزان، صص: 188-182.
- هینتس، والتر، 1376، دنیای گمشده ایلام. ترجمۀ فیروز فیروز‌نیا، تهران: انتشارت علمی وفرهنگی،  چاپ دوم.
- یاحقی، محمد‌جعفر، 1386، فرهنگ اساطیر. تهران. سروش.
 
- Grube, E., J., 1976, Islamic Pottery Of The Eight To The Fifteenth Century In The Keir Collection. London: Faber And Faber.
- Zick-Nissen. J., 1973, “Iran und Turkestan Unterglasurdekor,in: Islamiche Keramik, Bearbeitet von Adalbert Klein, Johanna Zick-Nissen und Ekkart Klinge”. Hetjens- Museum in Zusammenarbeit mit dem Museum fur islamische Kunst Berlin. Dusseldorf: Hetjens- Museum, Pp: 38-84.
- Amiet, P., 1972, Glypitque Su Sienne, Des Origins Alepoque des Perses Achemeni des Cachets Sceaux-Cylienders Et Empreintes Antiques Decouverts a Suse De 1913 A 1967. Vol. I, Texte. Paris, Libririe Orientaliste Paul Geuthner (Oi. Uchicago. Edu).
- Bartholimae, Ch., 1904, Altiranisches Worterbuch. Strassburg.
- Bulliet, R. W., 1992, “Pottery style and social status in Medieval Khorasan”. In: Archaeology, Annales and Ethnohistory, A. B Knapp(ed.), Cambridge Univercity Press, Pp: 75-82.
- Carter, R., 2006 “Boat remains and maritime trade in Persian gulf during     sixth and fifth millinia BC”. Antiquity, Vol 80, No. 307, Pp: 52-66.
- Daneshvari, A., 2007, “Cup,Branch, Bird and Fish: An iconographical study of the Figure Holding a cup and a Branch Flanked by a Bird and a Fish”. The iconography of Islamic Art, studies in Honour of Robert Hillenbrand, Edited by Bernard Okane, (Edinburgh: Edinburgh University Press, 2005), ournal of Islamic Studies, Vol. 18, No. 2, Pp. 299–302.
- Fitzherbert, T., 1983, “Themes and images on the Animated Buff Ware on  Medieval Nishapur Unprinted”. Thesis submitted to the faculty of oriental studies for the degree of master of philosophy, in the university of Oxford.
-Fehervari, G., 2000. Ceramics of the Islamic Worlds in the Tareq Rajab Museum. I.B. Tauris, London.
- Jung, C. G., 1971, Psychlological Types. Translated by: Richard Francis Carrington Hull, Helton Godwin Baynes, Routledge and K. Paul.
- Lane, A., 1948. Islamic Pottery From The Ninth To The Fourteen Centuries A.D. In: The Collection Sir. E. Hitchcock, Faber and Faber Limited, London.
- Loftus, R. T.; Machugh, D. E.; Bradley, D. G.; Sharp, P. M. & Cunningham, P., 1994, Evidence for two independent domestication of cattle (animal domestication/bovine evolution/conservation genetics/mitochondrial DNA).
- Narayan J. D., 2004. The Myth of the Holy Cow. Edition: 2,Verso.
- Pancaroglu, O., 2013, “Feassts of Nishapur: cultural Resonances of Tenth-century Ceramic production in Khurasan”. In: M.Mc Williams(ed.), In Harmony: The Norma Jean Calderwood Collection of Islamic Art, Harvard Art Museums, Cambridge.
- Samanian, S. & Bahmani, P., 2013, “Spring summer.(studying the Identity of Nishapur during the First few centuries…”. Armanshahr ARCHITECTURE & Urban development, No. 1-(10), Pp: 5-14.
- Shayganfar, N. & Nouri, N., 2016. “The investigation role of horse in ancient Persian and its continuity in Neyshabor pottery in samanid era”. International Journal of Humanities and cultural studies,Vol. 3, No. 1, Pp: 1278-1289, http://www.ijhcs.com/index.
- Watson, O., 2004. Ceramics From Islamic Lands. London, Thames & Hudson Ltd.
- Wilkinson, Ch. K., 1973, Nishapur: pottery of Early Islamic period. The Metropolitan Museum of Art.
- Wite, G., 2008. Babylonian Star-Lore: An Ill usstrated Guide to the star-Lore.and Constellation of Ancient Babylonia. London: Solaria publication.
- Yar-Shater, E., 1982, Encyclopaedia Iranica, Vol. 5, No. 1-4, Routledge& Kegan Paul.
- Ziaii-Bigdeli, L., 2017, “Nīshāpūr Figural Buff Ware Pottery: Facing Unprovenanced Objects”. Master's thesis, Rutgers University, ProQuest (Order No. 10799451).
- http://www.metmuseum.org/   
- https://www.harvardartmuseums.org/art/
- https://www.louvre.org/
- https://www.sassanids.com/
- https://www.irania.ir.com
- https://www.hermitagemuseum.org
- https://www.irannationalmuseum.ir/fa/